اواخر‭ ‬شب‭ ‬پنج‌شنبه‭ ‬دوم‭ ‬مرداد،‭ ‬رهگیری‭ ‬هواپیمای‭ ‬خطوط‭ ‬هوایی‭ ‬ماهان‭ ‬از‭ ‬سوی‭ ‬دو‭ ‬جنگنده‌ـ‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬ابتدا‭ ‬ناشناس‭ ‬معرفی‭ ‬شدند‌ـ‭ ‬موجب‭ ‬تغییر‭ ‬وضعیت‭ ‬و‭ ‬کاهش‭ ‬سریع‭ ‬ارتفاع‭ ‬هواپیما‭ ‬و‭ ‬زخمی‭ ‬شدن‭ ‬تعدادی‭ ‬از‭ ‬مسافران‭ ‬شد‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬زمینه‭ ‬در‭ ‬نظر‭ ‬داشتن‭ ‬نکات‭ ‬زیر‭ ‬حائز‭ ‬اهمیت‭ ‬است‭:‬

خباثت‭ ‬آمریکایی؛‭ ‬مهارت‭ ‬خلبان

بعد‭ ‬از‭ ‬وضعیتی‭ ‬که‭ ‬برای‭ ‬پرواز‭ ‬ماهان‭ ‬پدید‭ ‬آمد،‭ ‬رژیم‭ ‬صهیونیستی‭ ‬رسما‭ ‬از‭ ‬خود‭ ‬سلب‭ ‬مسئولیت‭ ‬کرد؛‭ ‬اما‭ ‬ارتش‭ ‬تروریستی‭ ‬آمریکا‭ ‬که‭ ‬ابتدا‭ ‬از‭ ‬اظهار‭ ‬نظر‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬باره‭ ‬خودداری‭ ‬کرده‭ ‬بود،‭ ‬مسئولیت‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬عهده‭ ‬گرفت‭! ‬هر‭ ‬چند‭ ‬از‭ ‬همان‭ ‬ابتدا‭ ‬قطعی‭ ‬به‭ ‬نظر‭ ‬می‌رسید‭ ‬که‭ ‬مسبب‭ ‬واقعه‭ ‬تروریستی‌گونه‭ ‬دوم‭ ‬مرداد،‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬دو‭ ‬رژیم‭ ‬تروریستی‭ ‬است؛‭ ‬آمریکا‭ ‬یا‭ ‬رژیم‭ ‬صهیونیستی‭. ‬درباره‭ ‬این‭ ‬اقدام‭ ‬فوق‌العاده‭ ‬خطرناک،‭ ‬اگر‭ ‬خلبان‭ ‬پرواز‭ ‬ماهان‭ ‬کاهش‭ ‬ارتفاع‭ ‬شدید‭ ‬هواپیما‭ ‬را‭ ‬انجام‭ ‬نمی‌داد،‭ ‬احتمال‭ ‬وقوع‭ ‬یک‭ ‬فاجعه‭ ‬بزرگ‭ ‬وجود‭ ‬داشت‭. ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬آنچه‭ ‬کارشناسان‭ ‬تخصصی‭ ‬موضوع‭ ‬بیان‭ ‬کرده‌اند،‭ ‬باید‭ ‬گفت‭ ‬این‭ ‬اقدام‭ ‬کادر‭ ‬پرواز،‭ ‬بسیار‭ ‬به‌موقع‭ ‬و‭ ‬هوشمندانه‭ ‬بوده‭ ‬است‭. ‬خلبان‭ ‬ایرانی‭ ‬پرواز‭ ‬ماهان‭ ‬بامهارت،‭ ‬ذکاوت‭ ‬و‭ ‬تصمیم‭ ‬درست‭ ‬در‭ ‬کاهش‭ ‬سریع‭ ‬ارتفاع،‭ ‬موجب‭ ‬شد‭ ‬هواپیمای‭ ‬ایرانی‭ ‬هدف‭ ‬پدافند‭ ‬سوریه‭ ‬قرار‭ ‬نگیرد‭. ‬

اقدامی‭ ‬خلاف‭ ‬قواعد‭ ‬هوانوردی‭ ‬جهانی

رفتار‭ ‬هواپیماهای‭ ‬جنگنده‭ ‬ارتش‭ ‬تروریستی‭ ‬آمریکا‭ ‬در‭ ‬قبال‭ ‬پرواز‭ ‬۱۱۵۲‭ ‬ماهان‭ ‬در‭ ‬آسمان‭ ‬کشور‭ ‬ثالث،‭ ‬نقض‭ ‬آشکار‭ ‬امنیت‭ ‬هوانوردی‭ ‬و‭ ‬تخلف‭ ‬از‭ ‬اصل‭ ‬آزادی‭ ‬پرواز‭ ‬هواپیماهای‭ ‬غیرنظامی‭ ‬مطابق‭ ‬کنوانسیون‭ ‬۱۹۴۴‭ ‬شیکاگوست؛‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬رو‭ ‬هر‭ ‬چند‭ ‬امید‭ ‬چندانی‭ ‬به‭ ‬سازمان‌های‭ ‬بین‌المللی‭ ‬وجود‭ ‬ندارد،‭ ‬اما‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬قطع‭ ‬باید‭ ‬همه‭ ‬تلاش‌های‭ ‬حقوقی‭ ‬و‭ ‬دیپلماتیک‭ ‬به‭ ‬عمل‭ ‬آید‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬جدی‭ ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬در‭ ‬مجامع‭ ‬جهانی‭ ‬مطرح‭ ‬شود‭.‬درباره‭ ‬علت‭ ‬اقدام‭ ‬ارتش‭ ‬تروریستی‭ ‬آمریکا‭ ‬از‭ ‬نزدیک‭ ‬کردن‭ ‬جنگنده‌های‭ ‬خود‭ ‬به‭ ‬هواپیمای‭ ‬ماهان،‭ ‬فرضیه‭ ‬تقریبا‭ ‬اثبات‌شده،‭ ‬اجرای‭ ‬‮«‬عملیات‭ ‬سوتر‮»‬‭ ‬است‭.  ‬پیش‭ ‬از‭ ‬توضیح‭ ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬باید‭ ‬یادآور‭ ‬شد‭ ‬نزدیک‭ ‬شدن‭ ‬و‭ ‬قرار‭ ‬گرفتن‭ ‬جنگنده‌های‭ ‬نظامی‭ ‬در‭ ‬کریدور‭ ‬پروازهای‭ ‬تجاری،‭ ‬‌در‭ ‬تناقض‭ ‬آشکار‭ ‬با‭ ‬قوانین‭ ‬سازمان‭ ‬هواپیمایی‭ ‬ایکائو‭ ‬است‭. ‬

طراحی‭ ‬و‭ ‬اجرای‭ ‬‮«‬عملیات‭ ‬سوتر‮»‬

سوتر‭(‬suter‭) ‬نام‭ ‬یک‭ ‬برنامه‭ ‬و‭ ‬عملیات‭ ‬نظامی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬هدف‭ ‬ایجاد‭ ‬اختلال‭ ‬در‭ ‬سیستم‭ ‬یکپارچه‭ ‬پدافند‭ ‬هوایی‭ ‬یک‭ ‬کشور‭ ‬طراحی‭ ‬و‭ ‬اجرا‭ ‬می‌شود‭. ‬تاکنون‭ ‬بارها‭ ‬در‭ ‬عراق،‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬سوریه‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬عملیات‭ ‬فریب‭ ‬استفاده‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬آخرین‭ ‬نمونه‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1397،‭ ‬یک‭ ‬فروند‭ ‬هواپیمای‭ ‬ترابری‭ ‬نظامی‭ ‬ارتش‭ ‬روسیه‭ (‬ایل‭ ‬20‭) ‬که‭ ‬تلاش‭ ‬می‌کرد‭ ‬در‭ ‬غرب‭ ‬سوریه‭ ‬فرود‭ ‬آید،‭ ‬با‭ ‬شلیک‭ ‬موشک‌های‭ ‬اس‭ ‬200‭ ‬سوریه‭ ‬روبه‌رو‭ ‬و‭ ‬سرنگون‭ ‬شد‭. ‬ماجرا‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬قرار‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬جنگنده‌های‭ ‬رژیم‭ ‬صهیونیستی‭ ‬با‭ ‬سوء‌استفاده‭ ‬از‭ ‬هواپیمای‭ ‬روسی‭ ‬و‭ ‬استفاده‭ ‬پوششی‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬هواپیما،‭ ‬قصد‭ ‬حمله‭ ‬به‭ ‬مواضعی‭ ‬در‭ ‬لاذقیه‭ ‬را‭ ‬داشتند‭. ‬پدافند‭ ‬ارتش‭ ‬سوریه‭ ‬که‭ ‬تلاش‭ ‬می‌کرد‭ ‬جنگنده‌های‭ ‬صهیونیستی‭ ‬را‭ ‬هدف‭ ‬قرار‭ ‬بدهد،‭ ‬به‭ ‬اشتباه‭ ‬هواپیمای‭ ‬روس‭ ‬را‭ ‬سرنگون‭ ‬کرد‭. ‬جالب‭ ‬اینجا‭ ‬بود‭ ‬رژیم‭ ‬صهیونیستی‭ ‬هم‭ ‬در‭ ‬مقابل،‭ ‬ایران،‭ ‬دولت‭ ‬سوریه‭ ‬و‭ ‬حزب‌الله‭ ‬لبنان‭ ‬را‭ ‬مسئول‭ ‬حادثه‭ ‬برای‭ ‬هواپیمای‭ ‬روسیه‭ ‬معرفی‭ ‬کرد‭. ‬یقین‭ ‬باید‭ ‬دانست‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬صورت‭ ‬بروز‭ ‬حادثه‭ ‬برای‭ ‬پرواز‭ ‬ماهان‭ ‬در‭ ‬2‭ ‬مرداد،‭ ‬آمریکایی‌‌ها‭ ‬در‭ ‬نهایت‭ ‬وقاحت‭ ‬سوریه،‭ ‬ایران‭ ‬حتی‭ ‬سامانه‭ ‬پدافند‭ ‬هوایی‭ ‬سوم‭ ‬خرداد‭ ‬ایرانی‭ ‬را‭ ‬مقصر‭ ‬اصلی‭ ‬بروز‭ ‬فاجعه‭ ‬معرفی‭ ‬می‌کردند‭.‬

اقدام‭ ‬علیه‭ ‬ایران‭ ‬در‭ ‬‮«‬منطقه‭ ‬خاکستری‮»‬

رخداد‭ ‬دوم‭ ‬مرداد‭ ‬و‭ ‬برخی‭ ‬دیگر‭ ‬از‭ ‬اقدامات‭ ‬رژیم‭ ‬تروریستی‭ ‬آمریکا‭ ‬علیه‭ ‬جمهوری‭ ‬اسلامی‭ ‬در‭ ‬چارچوب‭ ‬ایده‭ ‬تضعیف‭ ‬و‭ ‬شکست‭ ‬ایران‭ ‬در‭ ‬‮«‬منطقه‭ ‬خاکستری‮»‬‭ ‬قابل‭ ‬بررسی‭ ‬است‭.‬‭ ‬به‌طور‭ ‬دقیق‌تر،‭ ‬منطقه‭ ‬خاکستری،‭ ‬فضایی‭ (‬مفهومی‭ ‬و‭ ‬انتزاعی‭) ‬بین‭ ‬صلح‭ ‬و‭ ‬جنگ‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬شرایطی‭ ‬پدیدار‭ ‬می‌شود‭ ‬که‭ ‬بازیگران‭ ‬به‌گونه‌ای‭ ‬هدفمند،‭ ‬اما‭ ‬مبهم،‭ ‬از‭ ‬چند‭ ‬عنصر‭ ‬گوناگون‭ ‬قدرت‭ (‬مانند‭ ‬عملیات‭ ‬خرابکاری‭ ‬مخفیانه‭ ‬و‭ ‬عمدتا‭ ‬ابهام‌آمیز،‭ ‬جنگ‭ ‬نیابتی،‭ ‬جنگ‭ ‬سایبری،‭ ‬فشار‭ ‬سیاسی‌ـ‭ ‬اقتصادی،‭ ‬حمایت‭ ‬از‭ ‬گروه‌های‭ ‬سیاسی‭ ‬در‭ ‬کشورهای‭ ‬خاص‭ ‬و‭…) ‬برای‭ ‬دستیابی‭ ‬به‭ ‬اهداف‭ ‬سیاسی‌ـ‭ ‬امنیتی‭ ‬خود‭ ‬استفاده‭ ‬می‌کنند‭. ‬ایده‭ ‬منطقه‭ ‬خاکستری‭ ‬برای‭ ‬نخستین‭ ‬بار‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2015‭ ‬از‭ ‬سوی‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬فرماندهان‭ ‬ستاد‭ ‬فرماندهی‭ ‬عملیات‭ ‬ویژه‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬آمریکا،‭ ‬به‭ ‬نام‭ ‬دریادار‭ ‬‮«‬فیلیپ‭ ‬کاپوستا‮»‬،‭ ‬به‌طور‭ ‬رسمی‭ ‬به‭ ‬کار‭ ‬گرفته‭ ‬شد‭. ‬این‭ ‬فرمانده‭ ‬عالی‌رتبه‭ ‬آمریکایی‭ ‬اعلام‭ ‬کرد‭: ‬‮«‬توانایی‭ ‬ما،‭ ‬ایالات‭ ‬متحده،‭ ‬‌در‭ ‬شناسایی‭ ‬نزاع‌هایی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬خارج‭ ‬از‭ ‬سازه‭ ‬سنتی‭ ‬صلح‭ ‬یا‭ ‬جنگ‭ ‬قرار‭ ‬دارد،‭ ‬محرز‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬منطقه‭ ‬خاکستری،‭ ‬ما‭ ‬با‭ ‬ابهام‭ ‬در‭ ‬زمینه‭ ‬ماهیت‭ ‬درگیری‌ها،‭ ‬طرفین‭ ‬درگیر‭ ‬و‭ ‬اعتبار‭ ‬ادعاهای‭ ‬حقوقی‭ ‬و‭ ‬سیاسی‭ ‬مواجه‭ ‬هستیم‭.‬‮»‬‭ ‬تأکید‭ ‬ژنرال‭ ‬کاپوستا‭ ‬بر‭ ‬عنصر‭ ‬‮«‬ابهام‮»‬‭ ‬در‭ ‬واقع،‭ ‬تمرکز‭ ‬بر‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬ستون‌های‭ ‬اصلی‭ ‬و‭ ‬حیاتی‭ ‬این‭ ‬استراتژی‭ ‬است‭.  ‬بررسی‭ ‬برخی‭ ‬اقدامات‭ ‬اخیر‭ ‬صورت‌گرفته‭ ‬علیه‭ ‬جمهوری‭ ‬اسلامی‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬ویژه‭ ‬دو‭ ‬واقعه‭ ‬اخیر،‭ ‬یعنی‭ ‬انفجار‭ ‬در‭ ‬سایت‭ ‬نطنز‭ ‬و‭ ‬ایجاد‭ ‬خطر‭ ‬جدی‭ ‬برای‭ ‬پرواز‭ ‬ماهان،‭ ‬به‭ ‬روشنی‭ ‬نشان‭ ‬می‌دهد‭ ‬پروژه‭ ‬‮«‬منطقه‭ ‬خاکستری‮»‬‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬جدی‭ ‬از‭ ‬سوی‭ ‬آمریکایی‌ها‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬پی‌گیری‭ ‬است‭.‬

حرکت‭ ‬به‭ ‬سمت‭ ‬خروج‭ ‬آمریکا‭ ‬از‭ ‬منطقه

اما‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬باره‭ ‬یک‭ ‬سؤال‭ ‬اساسی‭ ‬وجود‭ ‬دارد؛‭ ‬آیا‭ ‬این‭ ‬همه‭ ‬ماجراست‭ ‬و‭ ‬ایران‭ ‬دست‭ ‬روی‭ ‬دست‭ ‬می‌گذارد‭ ‬و‭ ‬صرفا‭ ‬نظاره‌گر‭ ‬طراحی‭ ‬و‭ ‬اجرای‭ ‬این‭ ‬پروژه‭ ‬خواهد‭ ‬بود؟‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬زمینه‭ ‬باید‭ ‬این‭ ‬نکته‭ ‬را‭ ‬جدی‭ ‬در‭ ‬نظر‭ ‬گرفت‭ ‬که‭ ‬پیگیری‭ ‬حقوقی‭ ‬اقدام‭ ‬اخیر‭ ‬آمریکا‭ ‬در‭ ‬ایجاد‭ ‬مخاطره‭ ‬برای‭ ‬پرواز‭ ‬ماهان‭ ‬لازم‭ ‬است،‭ ‬اما‭ ‬هرگز‭ ‬کافی‭ ‬نیست‭. ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬ظرفیت‭ ‬افکار‭ ‬عمومی‭ ‬جهانی‭ ‬برای‭ ‬تولید‭ ‬نگرش‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬ذات‭ ‬شرورانه‭ ‬آمریکا،‭ ‬مسئولیت‭ ‬و‭ ‬وظیفه‌ای‭ ‬حتمی‭ ‬به‭ ‬حساب‭ ‬می‌آید‭. ‬در‭ ‬کنار‭ ‬این‭ ‬موضوع،‭ ‬جمهوری‭ ‬اسلامی‭ ‬باید‭ ‬سیاست‭ ‬بازدارندگی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬منطقه‭ ‬خاکستری‭ ‬با‭ ‬ابزارهای‭ ‬نامتقارن‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬جدی‌تر‭ ‬ادامه‭ ‬دهد‭. ‬منطق‭ ‬‮«‬منطقه‭ ‬خاکستری‮»‬‭ ‬برای‭ ‬جمهوری‭ ‬اسلامی‭ ‬و‭ ‬دیگر‭ ‬دولت‌ها‭ ‬و‭ ‬گروه‌های‭ ‬محور‭ ‬مقاومت‭ ‬نیز‭ ‬به‭ ‬طریق‭ ‬اولی‭ ‬موجود‭ ‬است‭. ‬چیزی‭ ‬که‭ ‬آمریکا‭ ‬را‭ ‬وادار‭ ‬به‭ ‬توقف‭ ‬می‌کند،‌‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬ظرفیت‌های‭ ‬موجود‭ ‬در‭ ‬منطقه‭ ‬محور‭ ‬مقاومت،‭ ‬حتی‭ ‬فراتر‭ ‬از‭ ‬آن،‭ ‬برای‭ ‬مهار‭ ‬یکه‌تازی‭ ‬آمریکاست‭. ‬موضوع‭ ‬خروج‭ ‬آمریکا‭ ‬از‭ ‬منطقه،‭ ‬دشوار،‭ ‬اما‭ ‬شدنی‭ ‬است‭. ‬منطقه‌ای‭ ‬که‭ ‬آمریکا‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬خاکستری‭ ‬نامیده‭ ‬و‭ ‬مشغول‭ ‬توطئه‌پراکنی‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬است،‭ ‬منطقه‭ ‬و‭ ‬جغرافیای‭ ‬محیطی‭ ‬ماست‭. ‬موقعیت‭ ‬و‭ ‬ابزارهای‭ ‬شبکه‭ ‬مقاومت‭ ‬در‭ ‬منطقه‭ ‬غیرقابل‭ ‬مقایسه‭ ‬با‭ ‬مقدوراتی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬آمریکا‭ ‬در‭ ‬اختیار‭ ‬دارد‭. ‬راه‭ ‬شکست‭ ‬آمریکا‭ ‬در‭ ‬مقطع‭ ‬جدید،‭ ‬بالا‭ ‬بردن‭ ‬هزینه‌های‭ ‬اقدامات‭ ‬مخاطره‌آمیزی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬انجام‭ ‬آن‭ ‬هستند‭. ‬موضوع‭ ‬خطرآفرینی‭ ‬آمریکایی‌ها‭ ‬برای‭ ‬امنیت‭ ‬منطقه،‭ ‬بسیار‭ ‬مهم‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬تداوم‭ ‬آن‭ ‬که‭ ‬اتفاقا‭ ‬راهبرد‭ ‬آنها‭ ‬دانسته‭ ‬می‌شود،‭ ‬می‌تواند‭ ‬ناامنی‭ ‬دائمی‭ ‬به‭ ‬همراه‭ ‬بیاورد‭ ‬و‭ ‬ثبات‭ ‬همه‭ ‬نظام‌های‭ ‬سیاسی‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬چالش‌های‭ ‬جدی‭ ‬بیندازد؛‭ ‬بنابراین‭ ‬موضوع‭ ‬خروج‭ ‬آمریکایی‌ها‭ ‬از‭ ‬منطقه‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬بالا‭ ‬بردن‭ ‬هزینه‌های‭ ‬ماندن‭ ‬آنها،‭ ‬باید‭ ‬به‭ ‬شکل‭ ‬جدی،‭ ‬مستمر،‭ ‬حساب‌شده‭ ‬و‭ ‬قاطع‭ ‬دنبال‭ ‬شود‭. ‬در‭ ‬پایان،‭ ‬آمریکایی‌ها‭ ‬باید‭ ‬بدانند‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬منطقه‭ ‬خاکستری‭ ‬یک‭ ‬‮«‬منطقه‭ ‬جعلی‭ ‬و‭ ‬قرمز‮»‬‭ ‬هم‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬هرگز‭ ‬نباید‭ ‬تصور‭ ‬کنند‭ ‬منازعه‭ ‬همیشه‭ ‬و‭ ‬صرفا‭ ‬در‭ ‬محدوده‭ ‬منطقه‭ ‬خاکستری‭ ‬باقی‭ ‬می‌ماند‭. ‬آن‭ ‬‮«‬منطقه‭ ‬قرمز‮»‬‭ ‬چیزی‭ ‬بیشتر‭ ‬از‭ ‬یک‭ ‬پادگان‭ ‬شیشه‌ای‭ ‬نیست‭.‬

صبح صادق