مذاکرات هسته‌ای، از مسقط تا وین

 

مذاکرات هسته ای میان ایران و اعضای 1+5 با نهار کاری محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان و کاترین اشتون نماینده اعضای 1+5، از ظهر امروز سه شنبه، در وین از سر گرفته می شود. در این میان دیگر وزرای امور خارجه 1+5 نیز در صددند خود را به محل مذاکرات رسانده و در ماراتن پایانی، قبل از پایان ضرب الاجل دوم توافقنامه موقت ژنو، حاضر شوند. مذاکرات هسته ای وین بدون اتکا و ارزیابی مذاکرات مسقط اساسا ابتر و ناقص خواهد بود. به عبارت بهتر، مذاکرات مسقط و وین به صورت مستقیم با یکدیگر پیوند خورده است. در جریان مذاکرات مسقط شاهد طرح و بررسی دو اختلاف عمده میان ایران و اعضای 1+5 در جریان مذاکرات سه جانبه ظریف،کری و اشتون بودیم. این دو اختلاف عمده عبارت از " میزان غنی سازی اورانیوم" و " نحوه برداشته شدن تحریم ها" بود.

در این میان مورد نخست، یعنی میزان و نحوه غنی سازی اورانیوم خود متغیری وابسته به موضوع " تعیین نیازهای اساسی ایران" محسوب می شود. موضوع نیازهای اساسی ایران از اهمیت ویژه ای در رسیدن به توافق نهایی برخوردار است. در جریان مذاکرات وین 6 ( مذاکرات نهایی قبل از پایان ضرب الاجل اول توافقنامه ژنو)، عملا موضوع تعیین نیازهای اساسی ایران به اختلافی عمده میان طرفین تبدیل شد. در نهایت این اختلاف به اندازه ای وسیع بود که مانع از رسیدن ایران و اعضای 1+5 به توافق نهایی شد. در نتیجه این اختلاف، مذاکرات طرفین تمدید شد. با این حال به نظر می رسد در جریان چند دور مذاکرات هسته ای در وین، نیویورک و مسقط، این اختلاف کماکان تا حدودی به قوت خود باقی مانده است. به عبارت بهتر، اگر چه در خصوص مسئله میزان و نحوه غنی سازی تفاهمی اولیه میان طرفین صورت گرفته است، اما این تفاهم اولیه به جمع بندی مشترک منتج نشده است. در حالی که رسیدن به جمع بندی مشترک کمترین پیش شرط برای رسیدن به توافق نهایی میان طرفین محسوب می شود.

حال این موضوع در زمینه " رفع تحریم ها و نحوه آن" پیچیده تر است. موضوعی که در موارد و مصادیق آن، حتی تفاهم اولیه نیز میان طرفین شکل نگرفته است. در چنین شرایطی تنها یک مولفه و آن هم اتخاذ تصمیمی سیاسی و تعیین کننده از سوی ایالات متحده آمریکا و دیگر اعضای 1+5 می تواند منتج به رسیدن طرفین به توافق نهایی و قطعی شود. در غیر این صورت، طرفین در همین نقطه فعلی مذاکرات باقی خواهند ماند؛ نقطه ای که صرفا چند گام از توافقات وین 6 جلوتر و در عین حال چندین گام از توافق نهایی عقب تر است! بدیهی است که در چنین بستری اساسا به امضای توافق نهایی نمی توان امید داشت.

از سوی دیگر، عدم حل و فصل قطعی اختلافات باقیمانده در مذاکرات مسقط سبب شده است تا اکثر تحلیلگران رسیدن به توافق قطعی و نهایی در وین را منتفی قلمداد کرده و صرفا از امکان رسیدن به توافقی کلی با هدف تمدید مذاکرات خبر دهند. به عبارت بهتر، این بار احتمال " تمدید مذاکرات" متاثر از " رسیدن به توافقی کلی" خواهد بود . با این حال افرادی مانند سلطان قابوس، پادشاه عمان و یوسف بن علوی وزیر امور خارجه این کشور سعی دارند در فضای فعلی مذاکرات به عنوان یک کاتالیزور و واسطه موثر عمل کرده و روند رسیدن طرفین به توافق نهایی را تسریع کنند؛ سفر اخیر وزیر امور خارجه عمان به تهران نیز در همین راستا قابل ارزیابی است.

در نهایت اینکه مذاکرات اخیر وین به لحاظ احتمال سنجی در بازه ای میان " توافق قطعی" و " شکست کامل مذاکرات " تعریف می شود، اما به نظر می رسد تحقق هر یک از این دو نقطه انتهایی و قطعی مستلزم چینش پیش شرط هایی است که هنوز تحقق نیافته است. از این رو به نظر می رسد چشم انداز مذاکرات اخیر وین، رسیدن به توافقی موقت و کلی با هدف تمدید مذاکرات تا مدتی معین باشد؛ گزاره ای  که تحلیلگران بسیاری  از جمله دنیس راس، دیپلمات کهنه کار آمریکایی نیز آن را کاملا محتمل می دانند.

 

منبع :‌بصیرت

دیدگاه ها

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.