بسیج و حماسه دو مفهوم کاملاً آشنا و مرتبط با یکدیگر در ادبیات انقلاب اسلامی هستند، بسیج حضوری آگاهانه و ایثارگرانه توأم با شور و نشاط در همه صحنههایی میباشد که نظام جمهوری اسلامی نیازمند مشارکتجویی است، حماسه را حرکتی غیرتمندانه و شجاع در دفاع از اسلام و انقلاب میتوان تعریف نمود، تاریخ اسلام و انقلاب اسلامی همواره بیانگر الگوها و صحنههایی حماسی و ماندگار بوده است و این الگوها قادر خواهند بود برای همیشه سرمشق ملتها قرار گیرند. جهاد حماسی رزمندگان در صدر اسلام و نهضت عاشورا نمونهای از این رشادتها هستند، حضور مردم ایران در پیروزی انقلاب اسلامی، خلق حماسههای ماندگار در دفاع مقدس، حضور گسترده و پرنشاط آحاد جامعه در راهپیماییهای 22 بهمن، شرکت فعال و مؤثر در انتخابات مختلف، حماسه ماندگار 23 تیر و 9 دی از این افتخارات سرافراز و مثالزدنی هستند. نقش، مفهومی جامعهشناختی است و شامل انتظارات و توقعاتی میگردد که نظام سیاسی و مردم از بسیج دارند و بسیج قادر به تحقق آن میباشد.
حماسه در انتخابات 92
انتخابات 24 خرداد 92 از جهات گوناگونی نیازمند خلق حماسه است، الهام بخش، عزت و اقتدار و نقش محوری جمهوری اسلامی در تحولات جهانی و منطقهای بویژه موفقیت نظام اسلامی و ولایی در اداره امور دین و دنیای ملت حسادت و کینهورزی مستکبران را برانگیخته و رژیم ارتجاعی و استبدادی منطقه را به تکاپو انداخته است تا اوضاع داخلی کشور را بهم بریزند و مانع تجلی بیش از پیش انقلاب هستند. برخی از واقعیات صحنه را در مواردی میتوان توصیف و تحلیل کرد که مهمترین آنها عبارتند از:
1-متراکم شدن مداخلات غرب در امور داخلی کشور و حضور در منطقه
2-افزایش پرشدت تحریمها، فشارها و تحریکات دشمن
3-حساسیت تحولات منطقه بویژه روند بیداری اسلامی و اوضاع سوریه
4-افزایش اختلاف سلیقه و اختلاف گفتمانی در جریانهای سیاسی کشور
5-رقابتهای نادرست و بداخلاقیهای سیاسی موجود
6-تأثیر نسبی تحریمها بر وضعیت روانی مردم و معیشت آنها
7-قرار گرفتن در نقطه صفر پیچ تاریخی که نقطه جوش تحولات بینالمللی نیز میباشد.
8-موج تازه شیطنت نظام سلطه مبنی بر اسلام هراسی، ایران هراسی، شیعههراسی و تلاش آنها برای افزایش اختلافات قومی، مذهبی و سیاسی
9-نزدیک شدن جمهوری اسلامی به تبدیل شدن به یک قدرت بزرگ و تأثیرگذار در مناسبات منطقه و جهان
10-تکاپوی جریانها و فعالان سیاسی برای دستیابی به قوه مجریه و شوراهای اسلامی که برای نخستین بار تجمیع انتخابات همزمان صورت گرفته است.
اقتضائات حماسه سیاسی
خلق حماسه و حرکت حماسی در صحنه سیاسی کشور به معنای حضور و مشارکت گسترده توأم با ایمان و شور و نشاط و اتحاد فراگیر دارای الزمات و اقتضائاتی است که لزوماً میبایست از سوی تمامی عوامل مؤثر در انتخابات مورد توجه قرار گیرند و بسیج کماکان در این موارد پیشتاز و الگو بوده است.
1-قانونگرایی و حرکت بر مدار قانون اساسی و مقررات موجود
2-داشتن هدف و انگیزه و شور و نشاط در فرایند انتخابات
3-اصلح گزینی: انتخاب بهترین و صالحترین فرد برای ریاست جمهوری و شوراهای اسلامی و مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری که انتخابات میاندورهای این دو مجلس را همزمان در این انتخابات داریم. اصلح در این عرصه به معنای اصلح نسبی است و نه اصلح مطلق، بدین معنا که از میان نامزدهای حاضر در صحنه انتخابات که از سوی شورای محترم نگهبان صالح و واجد شرایط تشخیص داده شدهاند بهترین آنها را انتخاب کنیم.
4-بصیرت و هوشمندی سیاسی:بصیرت سیاسی و داشتن قدرت تحلیل ضرورتی انکارناپذیر است. دامنه و گستره بصیرت لزوماً میبایست متناسب با پیچیدگی صحنه و تنوع و تکثر رخدادهای سیاسی باشد، به هر اندازه که شرایط حساس و پیچیده باشد باید بصیرت سیاسی عمیقتر و گستردهتر داشت.
5-دشمنشناسی و دشمنستیزی:داشتن دشمن امری بدیهی و طبیعی است، هیچ ملتی و در هیچ عصر و زمانی فاقد دشمن نبوده است ممکن است برخی دشمنان کمتر و یا بیشتری داشته باشند لکن در اصل آن نمیتوان تردید نمود. شناخت دشمنان آشکار و پنهان ، شناخت شیوهها و راهبردها و سناریوهای سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی دشمنان امری اجتناب ناپذیر و لازمه پیشرفت و استقلال و اقتدار میباشد. دشمن به هر فرد یا گروه یا کشور اطلاق میگردد که با نوع رژِم سیاسی، ایدئولوژی و مکتب حاکم بر آن، ساختار و قانون اساسی و در یک کلام با هویت کشور و ملت مخالف باشد، چنین دشمنی چه در داخل کشور و یا خارج آن باشد و چه در درون حاکمیت و یا بیرون از آن باشد نتیجه افکار و اقداماتش تضعیف نظام و خیانت به ملت و کشور است. کار دشمنانه به هر مانعی گفته میشود که در مسیر پیشرفت و استقلال و اقتدار کشور ایجاد شود.
6-وحدتگرایی حول محور ولایت و رهبری:نظام جمهوری اسلامی نظام امامت و امت است و همگان حول محور امام و پیشوایی امت وحدت میکنند و با همافزایی ظزفیتها و انسجام و همبستگی در پیشرفت کشور سهیم خواهند بود. این اتحاد از هر قوم و مذهبی موجب تحکیم مبانی و ساختارهای کشور میگردد، بدیهی است تاریخ زندگی بشر و سرگذشت حیات سیاسی معاصر ایران نشان میدهد که دشمنان به این مهم طمع ورزیدهاند از یکسو از شکلگیری هرگونه اتحاد جلوگیری میکنند و از سوی دیگر بذر نفاق و اختلاف و کینهتوزی را در میان مردم و نخبگان میپراکنند.
ظرفیتهای بسیج در خلق حماسه
بسیج آشناتر و بدیهیتر از آن است که تبیین و توصیف گردد، بسیج فراگیرترین سازوکار مشارکتجویی و تأثیرگذاری در عرصههای تعیین سرنوشت است، شاید کمتر مقولهای در کشور وجود داشته باشد که به اندازه بسیج مورد اجماع و وفاق ملی قرار گرفته باشد. بسیج در تحولات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی از ظرفیتهایی برخوردار است که این نهاد مقدس را در کانون توجه به آحا ملت و نخبگان و طیفهای گوناگون قرار میدهد. حضور و نقش آفرینی در بسیج نوعی افتخار قلمداد میگردد و برای افراد و گروهها نیز نوعی مصونیت بشمار میرود. برخی از ظرفیتهایی که در این نوشتار میتوانند مورد اشاره قرار گیرند عبارتند از:
1-مرجع بودن بسیج: در میان گروههای مرجع که همواره مورد مشورت و کانون اتکای مردم قرار میگیرند بسیج را میتوان برجستهتر و درخشانتر ارزیابی کرد، نگرش و بینش بسیجی، تشخیص آن در معادلات سیاسی، تعهد و دلسوزی بسیج برای سربلندی کشور و ثبات سیاسی نظام نوعی سرمایه برای کشور بشمار میرود و مردم تلاش میکنند برای عبور از رخدادهای سیاسی به نوع نگاه بسیج و بسیجیان توجه ویژه داشته باشند . بسیج باید در صیانت از این مرجعیت و ایفای هرچه بهتر و دقیقتر نقش خود بکوشد و از آسیبهای احتمالی پیشگیری نماید.
2-فراگیری و گستردگی بسیج:بسیج در اقصی نقاط کشور حضور فیزیکی دارد، روحیه و تفکر بسیجی در افکار آحاد مردم نهادینه شده است، ردههای سازمانی بسیج در میان تمامی اقشار و صنوف جامعه وجود دارند، پیروان مذاهب موجود در کشور در بسیج نقشآفرین هستند و به این نقش خود افتخار میکنند، بسیج نیز به فراگیری سازمانی و پایگاه اجتماعی میبالد و بدان افتخار میکند و این مهم را سرمایه ماندگار خود میداند و قدردان آحاد مردم است، استفاده از این ظرفیت برای خلق حماسههای ماندگار و نهادینه کردن ثبات سیاسی و ایجاد بازدارندگی و امنیت پایدار استفاده میکند این بهرهبرداری در ایام انتخابات ضرورتی حیاتی به نفع اسلام و انقلاب اسلامی و منافع ملی خواهد بود.
3-ظرفیت بصیرت افزایی و روشنگری:بصیرتافزایی سیاسی و ایجاد روشنگری و شفافسازی بصورت مستمر و مؤثر در بسیج انجام میپذیرد، ایفای این نقش همواره مورد اقبال مردم و نخبگان بوده است. بصیرت سیاسی موتور محرکه اجتماع است، در تقویت انگیزه و افزایش شور و نشاط اجتماعی نقشی بیبدیل دارد، اگر چه نهضت روشنگری و تلاش و تکاپو برای بالابردن قدرت تحلیل سیاسی مردم و افزایش و عمقبخشی به بینش و بصیرت و آگاهی سیاسی جامعه مخاطب در طول سال همواره صورت میپذیرد لکن این روشنگری در عرصههای سرنوشتساز بویژه در انتخابات ضرورتی اساسی و تأثیرمضاعف دارد و میتواند حماسههای ماندگار بیافریند بنابراین بصیرت سیاسی در بسیج را باید بیش از پیش جدی گرفت.
4-اشباع روحیه هیجانی و حماسی جوانان:فراهم ساختن زمینه اشباع، هیجانطلبی و انجام مانورها و برنامههایی که روحیه هیجانطلبی جوانان را پاسخ گوید در بسیج فراهم میباشد شاید کمتر نهاد و سازمانی را بتوان یافت که دارای چنین ظرفیتی باشد، بسیج در عرصههای مختلف موجآفرین است و میتواند همچون دوران دفاع مقدس فضای سیاسی و روانی کشور را در مسیر تحقق اهداف انقلاب و منافع و مصالح ملی تحت تأثیر قرار دهد، از این جهت شرکت در مانورهای بسیج در سطح جوانان با اقبال گسترده و حتی رقابتی شدن مواجه میگردد از این فرصت باید در خلق حماسههای سیاسی استفاده کرد بدون اینکه برای فرد یا گروه خاصی هزینه شود.
5-اعتماد و اعتبار اجتماعی:اعتماد مردم به برکت خونهای پاک شهیدان و سرمایه ماندگار دفاع مقدس و همچنان در پیشانی بسیج میدرخشد و بدان افتخار میکند، بسیج از ضریب کم نظیر اعتبار اجتماعی برخوردار است، شناخت هر چه بیشتر این ظرفیت و استفاده مطلوب از آن میتواند در برون رفت کشور از شرایط موجود مؤثر باشد و به خلق حماسههایی ماندگارتر منجر گردد.
راهبردها و راهکارها
بسیج در تحولات و مناسبتهای کشور نقشی مضاعف در مقایسه با دیگر نهادها و طیفها دارد، از یکسو انجام وظیفه در میدانهایی که نظام اسلامی نیازمند حضور و مشارکتت بسیجیان است را در نظر دارد ، از سوی دیگر میبایست زمینهها و بسترهای لازم را برای حضور و نقشآفرینی آحاد جامعه فراهم سازد، و علاوه بر اینها میبایست صیانت از اعتماد و اعتبار بسیج را محقق سازد. هر یک از این ضرورتها رسالت بسیج را بیش از پیش سنگینتر میسازد و مسئولیتی سنگینتر بر دوش بسیجیان قرار میدهد. با این وجود توجه به نکات ذیل ضروری مینماید.
1-شناسایی سناریوهای خودی و بیگانه و شناساندن آنها: بدیهی است ایفای نقش در عرصههای سیاسی باید همراه با سناریو خوانی و سناریونویسی باشد تا در کوتاهترین زمان ممکن بیشترین دستاورد را با صرف کمترین هزینه بدست آورد. شناخت سناریوها و راهبردهای نظام و تبیین و تحلیل آن برای آحاد مردم و شناساندن سناریوها و راهبردهای دشمن ره توشه بسیج است و باید بدان اهتمام ویژه بنماید. سناریوی راهبردی نظام، مشارکت گسترده توأم با امنیت و انتخاب اصلح و رقابت سلایق موجود است و سناریوی دشمن بیثباتسازی، ایجاد اشتباه محاسباتی، کاهش مشارکت و دردسرسازی است.
2-پیشتازی و پرچمداری:همانطور که بسیجیان پرچمدار مبارزه استبداد و ضد انقلاب در اوایل انقلاب بودند و پیشتاز در دفاع همه جانبه از تمامیت ارضی کشور در دفاع مقدس بودند در عرصههای سیاسی بویژه انتخابات نیز میبایست لزوماً جلودار باشند بنابراین بسیج و بسیجیان باید حضور و مشارکتی فعال در انتخابات از خود به نمایش بگذارند تا الگوی سایر مردم بوِیزه جوانان قرار گیرند، بسیج از بیحسی سیاسی و بیتفاوتی به دور دست و تلاش میکنند تا چنین مصائبی را از فضای جامعه بزداید
3-آمادگی و مشارکت جویی همه جانبه:بسیج و بسیجی همواره برای انجام وظیفه آماده بوده است و بارهای بر زمین مانده را بلند میکند، حضور آنان در فرایند انتخاب اعم از شرکت گسترده در انتخابات، همکاری با مجریان و ناظرین، مراقبت از اوضاع و شرایط موجود در برگزاری هر چه بیشتر انتخابات تأثیر مضاعف دارد.
4-برقراری امنیت و ثبات سیاسی: در این انتخابات که دشمنان مستکبر و معاندان و ضد انقلاب طمع کردهاند تا برای نظام اسلامی چالش و بحران تولید کنند و فتنهای دیگر پدید آورند، هوشیاری در چنین شرایطی و پیگیری از وقوع رخدادهای چالشگر و جلوگیری از بروز فتنه و آشوب از ضرورتهایی است که بسیج در کنار دیگر نهادها و دستگاههای نظامی و انتظامی و امنیتی دارای مسئولیت است و ظرفیت و آمادگی بسیج و بسیجیان در این زمینه در مطلوبترین وضعیت خود قرار دارد. بنابراین باید سناریوهای امنیتی دشمن را شناخت و جامعه مخاطب را از آنها آگاه کرد و بصورت موزائیکی و محلی شرایط و اوضاع را مورد مطالعه قرار دهند و برای آنها راهکارهای عملی عاجل اتخاذ نمود.
5-افشاگری: افشای کانونهای فتنه عوامل داخلی و خارج نشین میتواند از وقوع فتنه پیشگیری کند، بدیهی است هر نوع افشاگری مستلزم اشراف بر صحنه میباشد و برای چنین نقشی باید برنامهریزی، مطالعه و رصد لازم صورت پذیرد . مقام معظم رهبری همواره تأکید کردهاند دشمن خیال نکند ما از او غافل میشویم و یا در شناخت دشمن دچار اشتباه میشویم ما دست چدنی دشمن را در زیر دستکشهای مخملی میبینیم.
6-تبیین آرمانها و ارزشها و اولویت حیاتی:بسیج با تعهد و ایمان اسلامی و انقلابی و غیرت ملی تبیین آرمانها و ارزشها را در دستور کار قرار میدهد و تلاش خود را در آستانه انتخابات و عرصههای سرنوشت باید بیش از پیش افزایش دهد. اولویتهای حیاتی و اساسی را برجسته کند تا مسئولان دچار روزمرگی و حاشیهسازی نشوند.
7-فرصتسازی و استفاده از فرصتها:یکی از مهمترین عوامل توفیق را میتوان فرصتشناسی و استفاده به هنگام و مؤثر از فرصتها دانست، بسیج از مغفول ماندن برخی فرصتها در کشور پیشگیری میکند، از فرصتهای موجود حداکثر استفاده را میبرد.
8-عمل به هنگام و به اندازه:پرهیز از افراط و تفریط و توجه داشتن به عمل به هنگام و اقدام به اندازه لازمه دستیابی به اهداف است و بسیج در این راستا همواره عنایت و اهتمام لازم را داشته و در آستانه انتخاب نیز خواهد داشت.
9-شکوفایی ظرفیت نخبگی و قشری:بسیج ظرفیتی گسترده نظام اسلامی را در اختیار دارد در تحولات سیاسی و اجتماعی طیفهای نخبگی و ظرفیتهای اقشار و صنوف مختلف جامعه را میتواند غنیتر و آمادهتر و جذابتر از همیشه بکار گیرد و به گونهای برنامهریزی شود که هر یک از اقشار و نخبگان توانمندیهای خود را در خلق حماسهای ماندگار معطوف به انتخاب بکار گیرند. اساتید دانشگاهها، طلاب و روحانیون، هنرمندان، ورزشکاران، مداحان، جامعه پزشکی، بسیج مهندسان، دانشآموزان، دانشجویان، فرهنگیان و دیگر اقشار بسیج تمامی ظرفیت خود را در عرصههای مشارکت افزایی سیاسی، بصیرت افزایی سیاسی، تأمین امنیت و آرامش و ثبات سیاسی، خنثی کردن توطئهها و حیلهها و فتنههای دشمن بکار گیرند و جغرافیای سیاسی کشور را به عطر مشارکت گسترده سازند.
10-جریانشناسی و تبیین آرایش سیاسی:جریانشناسی معطوف به آرمانگرایی و واقعگرایی ضرورتی اجتناب ناپذیر است و تبیین صحیح آرایش سیاسی موجود بدون تردید در ترغیب آحاد جامعه به حضور در انتخابات و انتخاب اصلح مؤثر میباشد، هر یک از رسانهها و نخبگان و طیفهای سیاسی موجود از زاویه نگاه خویش و با گرایش خاص خود نوعی جریان شناسی سیاسی را انجام میدهد لکن بسیج میتواند با نگاه جامعتر و از موضع انقلاب اسلامی و بیطرفانه به این مهم اقدام نماید و نقد منصفانه کارکرد جریانهای سیاسی و گفتمانهای سیاسی موجود را به انجام برساند.
11-ترویج قانونگرایی و نظارتپذیری: قانون بهترین شاقول ارزیابی عملکرد نامزدها و جریانهای سیاسی است، براساس قانون اساسی ثبت نام نامزدها توسط وزارت کشور انجام میپذیرد و نظارت بر فرایند انتخابات بر عهده شورای نگهبان میباشد از آنجا که قانون اساسی تغییر قانون را وظیفه شورای نگهبان دانسته است این نظارت به نظارت استصوابی تعبیر شده است. تمکین به قانون نشانه صلاحیت افراد و وجاهت جریانها و محافل سیاسی است، مرجع رسیدگی به شکایات و پیگیری مطالبات و نظرات نامزدها و جریانهای سیاسی تنها شورای نگهبان است، بسیج میتواند افزایش و عمقبخشی در فرهنگ سازی، قانون پذیری، جامعهپذیری، نظارت پذیری و اعتمادسازی در این زمینه نقش بیبدیلی ایفا نماید تا از قانونگریزی و نظارت گریزی پیشگیری شود.
12-تقویت احساس امنیت و آرامش در جامعه: بدیهی است احساس ناامنی بیش از چالش و ناامنی به افکار عمومی آسیب میرساند و شاید همین احساس ناامنی منجر به ناآرامی شود بسیج در تقویت احساس امنیت میتواند نقش مهمی ایفا کند و اعتماد سازی و آمادگی خود را در مدیریت و کنترل به نمایش بگذارد.
13-اقناع و ترغیب: اقنااع افکار عمومی بویژه جامعه مخاطب برای حضور در انتخابات و خلق حماسه سیاسی بیش از هر نهادی از بسیج و بسیجیان برخواهد آمد و نقش ترغیبی و تهییجی بسیج نقطه اتکای نظام اسلامی در این زمینه است.
14-تبیین گفتمان مقاومت و ایستادگی در برابر گفتمان سازش و مذاکره
15-ایجاد همسویی و همآفزایی در سطح رسانهها و بسیج رسانهای برای انتخابات
16-تبیین شاخصههای انتخاب اصلح و ضرورت آن
17-تبیین گفتمان با محور امام و انقلاب و مقام معظم رهبری
18-بازخوانی تجارب گذشته و استفاده از آنها در صحنههای پیش رو
19-رصد تلاشهای بیگانه و فتنه و انحراف
20-کمک به برگزاری انتخابات سالم که مطالبه مقام معظم رهبری و هدف نظام است.
21-شناسایی و پاسخگویی به شبهات، ابهامات و تردیدهای موجود
22-تقویت و تحکیم وحدت ملی و انسجام اسلامی
برجسته کردن مطالبات واقعی
شناسایی و تبیین مطالبات واقعی و به حاشیه راندن مطالبات القائی و کاذب در شفاف سازی فضای انتخابات تأثیرگذار خواهد بود، این مطالبات به اصل نظام و اهداف بلند مدت و منافع و مصالح اسلامی و ملی باز میگردد برخی از مهمترین مطالبات نظام اسلامی و مطالبات ملت که نوعی همپوشانی و انطباق را نشان میدهند و موجب بهرهگیری حداکثری از تمامی ظرفیتها، فرصتها و قابلیتها میگردد و از ادتلاف منابع جلوگیری میکند عبارتند از:
1-تحقق سند چشمانداز بیست ساله:سند چشمانداز از سال 1384 با ابلاغ امام خامنهای در دستور کار نظام اسلامی قرار گرفته است و انتظار میرود تمامی برنامهریزیها و اولویت معطوف بدان باشد.
2-اجرای سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی:اجرای این سیاستهای استراتژیک که واگذاری هشتاد درصد از سهام کارخانهها و بنگاههای بزرگ دولتی مشمول اصل 44 را شامل میشود، زمینه تحقق اهداف بسیار مهمی از جمله سرعت یافتن روند اقتصادی و توسعه کشور، اجرای عدالت اجتماعی، فقرزدایی و دستیابی به اهداف چشمانداز را فراهم میسازد.
3-قانون برنامه پنج ساله توسعه:حرکت برنامه محور و پرهیز از اعمال سلیقه و روزمرگی نیازمند تذکر و مطالبهگری است.
4-اجرایی کردن سیاستهای ابلاغی بخش تولید:حمایت از تولید داخلی موتور محرک اجرای سیاستهای بالا دستی کشور است.
5-حل مشکلات اقتصادی و معیشتی و بیکاری مردم: مردم محوری باید کانون اصلی برنامهها و اقدامات باشد.
6-تأمین استقلال همه جانبه و جلوگیری از وابستگی کشور
7-تقویت برنامههای فرهنگی و معنویت افزایی متناسب با هویت اسلامی نظام
*علی مرادزاده دانشجوی دکترای علوم سیاسی
دیدگاه ها