انتخابات ریاست جمهوری مصر در حالی قرار است 5 و 6 خرداد ماه برگزار شود که تنها دو نامزد در این انتخابات شرکت کرده اند. حمدین صباحی و عبدالفتاح السیسی فعالیت های انتخاباتی خود را با جمع کردن امضا که یکی از پیش شرط های شرکت در انتخابات ریاست جمهوری در مصر است شروع کرده اند، در حالی که چالش های زیادی در مقابل این دو وجود دارد. رژیم برآمده از کودتا در ماه های گذشته با حذف اخوان المسلمین به عنوان ریشه دار ترین حزب جهان عرب، رقیب اصلی خود را از میدان مبارزه بیرون کرد تا برای پیروزی با مشکل چندانی روبرو نباشد. از سوی دیگر السیسی اخیرا اعلام کرده است که اخوان المسلمین در صورت کنار گذاشتن خشونت می تواند دوباره به فعالیت های سیاسی بر می گردد، اما کاملا مشخص است که این اظهار نظر جنبه تبلیغاتی برای انتخابات داشته و چندان واقعی نیست. در این مطلب ضمن بررسی شخصیت دو کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری مصر، چالش های پیش رو و مواضع آن ها نسبت به چند مسئله مهم منطقه ای بررسی می شود:

عبدالفتاح السیسی 

عبدالفتاح السیسی (58ساله) ، جوان‌ترین عضو شورایعالی نظامی این کشور بود که پس از سقوط مبارک قدرت را به دست گرفت. وی در (1954) در قاهره به‌دنیا آمد و در سال 1977 وارد ارتش شد. در سال 2012 توسط محمد مرسی به سمت وزارت دفاع مصر گمارده و جانشین سپهبد طنطاوی شد. السیسی پیش از رسیدن به کرسی وزارت دفاع، مدیر واحد اطلاعات نظامی در ارتش بود و همیشه بر حفظ نقش مستقل ارتش مصر تاکید داشت.در پرونده او دخالت در آزاد کردن گلعاد شالیت، سرباز اسرائیلی گروگان‌گرفته‌شده توسط حماس، ذکر شده است؛ همان سرباز اسرائیلی که درنهایت در مقابل آزادی بیش از 400 اسیر فلسطینی به میانجیگری مصر آزاد شد. همچنین گفته می‌شود السیسی که در رسته پیاده خدمت کرده است در جریان جنگ دوم خلیج‌فارس، فرماندهی ارتش مصر در این جنگ را برای آزادی کویت برعهده داشته است. وی همچنین برای مدتی به‌عنوان وابسته نظامی مصر در عربستان‌سعودی خدمت کرده است؛ مساله‌ای که تا حدود زیادی وابستگی او به عربستان‌سعودی و نقش این کشور در تحولات اخیر مصر را پررنگ می‌کند.السیسی که یک نظامی در ارتش بوده، به جز چند ماه گذشته هیچ گاه چهره ای معروفی در عرصه سیاسی نبوده است. وی که در اوت 2012 جانشین طنطاوی به عنوان وزیر دفاع شد بعد از کودتای 30 ژوئن تبدیل به چهره ای مطرح در مصر و منطقه شد.

حمدین صباحی

حمدین صباحی سال گذشته از برکناری محمد مرسی از قدرت پشتیبانی کرد. او امروز خود را از نمایندگان انقلابی می‌داند که در سال ۲۰۱۱ به برکناری حسنی مبارک انجامیده بود. صباحی از مخالفان دخالت ارتش در حوزه سیاست است. او در انتخابات ریاست جمهوری مصر در سال ۲۰۱۲ در جایگاه سوم قرار گرفت.این سیاستمدار چپ‌گرا به کسب آرای شهروندانی امید دارد که نگران بازگشت حاکمیت خودکامه به کشور هستند. عمرو بدر، سخنگوی صباحی در رابطه با انتخابات در پیش رو می‌گوید: «در یک سو کاندیدایی ایستاده که به آینده تعلق دارد، و در سوی دیگر فردی قرار گرفته که می‌خواهد ما را به گذشته بازگرداند.»حمدین صباحی، متولد شهر بلطیم در استان کفر الشیخ در پنجم جولای سال 1954 چشم به دنیا گشود. حاج عبدالعاطی صباحی پدر وی کشاورز بود. وی به شدت متأثر از جمال عبدالناصر بود و پس از مرگ عبدالناصر در سال 1970 تصمیم گرفت که دستاوردهای وی را ادامه دهد از همین رو از همان دوران دانش آموزی به فعالیت های ناصری روی آورد و حضور در دانشگاه قاهره سبب شد که وی در تظاهرات دانشجویی ضد اشغال سینا از سوی رژیم اسرائیل مشارکت کند. از نگاه حمدین صباحی و دوستانش، انور سادات دستاوردهای انقلاب مصر را نادید گرفته بود. وی در سال1977 مناظره معروفی با انور سادات داشت و سیاست های اقتصادی انور سادات را به باد انتقاد گرفت که بر پایگاه مردمی وی افزوده شد، اما در مقابل محدودیت های شدیدی علیه وی از سوی سادات و گماشتگان وی اعمال شد. در سال 1981 حمدین صباحی در فهرست بازداشت شدگان بود و از نظر سنی کوچکترین فرد بود و هم بند وی در زندان محمد حسنین هیکل بود.
در دوره حسنی مبارک نیز حمدین صباحی در جریان تظاهرات با کشاورزان مصر مشارکت کرد و بازداشت شد این تظاهرات در سال 1997 بود. وی هنگامی که نماینده مجلس خلق مصر بود، بار دیگر بازداشت شد. وی در جریان مبارزات مردمی ضد حسنی مبارک در میدان تحریر در کنار ملت مصر بود.

 مهمترین مسائل پیش روی رئیس جمهور آینده

یکی از مهمترین چالش های پیش روی رئیس جمهور آینده مصر مسئله اقتصاد است. این کشور که بیشترین درآمد ارزی آن از صنعت توریسم به دست می آید با انقلاب 2011 شاهد کم رونق شدن این صنعت شده و در شرایط کنونی فعالیت های مسلحانه در سینا که در واکنش به کودتای ارتش صورت می گیرد،  باعث نا امنی بیشتر در این منطقه شده و ورود گردشگران را به این کشور با مشکلات زیادی روبرو کرده است. مصر سالانه در حدود 8/10 میلیارد دلار، در آمد حاصل از صنعت جهانگردی دارد. اقتصاد مصر سال ها است که از عدم توازن در هزینه ها و درآمدها رنج می برد و به طور مداوم با بحران های سالانه اقتصادی رو به رو است. مصر از لحاظ اقتصادی در وضعیت مناسبی قرار ندارد. تولید ناخالص داخلی(GDP) بر طبق آمار سال 2011 میلادی، در حدود 218 میلیارد دلار و درآمد سرانه تولید ناخالص داخلی 2700 دلار بوده است. مصر با این درآمد سرانه، بعد از یمن فقیرترین کشور خاورمیانه از این حیث می باشد. این در حالی است که مصر پرجمعیت ترین کشور خاورمیانه است و بالاترین نیروی کار را که درحدود 26 میلیون نفر است را دارد. بنابراین رئیس جمهور آینده مصر در درجه اول باید اقتصاد پریشان مصر را سروسامان دهد.

یکی دیگر از مسائلی که رئیس جمهور مصر با آن دست و پنجه نرم خواهد کرد، مسئله فلسطین و اسرائیل است. به نظر می رسد مؤسسات صهیونیستی از همین الان روی ریاست جمهوری السیسی حساب ویژه ای باز کرده اند. اکثر موسسات پژوهشی رژیم صهیونیستی معتقدند که السیسی رئیس جمهور جدید مصر خواهد بود از این رو این موسسات اقدام به طرح سوالاتی در مورد سیاست های آینده السیسی در مورد حماس، وضع امنیت در سینا، توافق کمپ دیوید و روابط مصر با آمریکا کرده اند.بیشتر صهیونیست ها م��تقدند سقوط اخوان المسلمین به نفع اسرائیل بود، چرا که ایدئولوژی جهادی اخوانی ها در آینده مشکلات سیاسی و امنیتی زیادی برای رژیم اسرائیل به وجود می آورد، بنابراین بازگشت ارتش به قدرت باعث تامین منافع رژیم صهیونیستی در حوزه های مهم خواهد بود.

تحلیلگران صهیونیستی معتقدند پیروزی السیسی در انتخابات خرداد ماه، فشارها بر جنبش حماس را بیشتر خواهد کرد. "زوی مازل"، سفیر سابق رژیم اسرائیل در مصر، معتقد است دشمنی بین حماس و ارتش مصر دائمی و بی وقفه است، چرا که مسئولان امنیتی مصر می دانند که حماس شاخه نظامی اخوان المسلمینی است که السیسی را در درجه اول مسئول سقوط خود از قدرت می دانند. مازل معتقد است که پیروزی السیسی احتمال سقوط حکومت حماس در غزه را افزایش خواهد داد، چرا که سقوط حماس اولین اقدام لازم برای محاصره اخوان المسلمین در داخل مصر است. به عقیده سفیر سابق رژیم صهیونیستی در مصر، السیسی بیشترین تفاهم و نزدیکی را در مورد مسئله فلسطین با رژیم اسرائیل دارد.با وجود این، صهیونیست ها از پیروزی السیسی نگرانی هایی نیز دارند، از جمله در مورد تامین امنیت شبه جزیره سینا. آنها نگرانند که السیسی در راستای تعدیل و نه حذف تافق نامه کمپ دیوید گام بردارد و به بهانه بازگشت مجدد تروریسم، قصد داشته باشد نیروهای ارتش مصر در صحرای سینا را باقی گذارد. رژیم صهیونیستی به هیچ وجه نمی خواهد که با تعدیل بندهایی از قرارداد کمپ دیوید، نقش مصر در صحرای سینا افزایش یابد. صهیونیست ها و به ویژه نتانیاهو از بازگشت به فضای دهه 50 میلادی و اتحاد اعراب به رهبری جمال عبدالناصر، رئیس جمهور سابق مصر علیه اسرائیل به شدت نگران است.اما اگر بخواهیم واقع بینانه به مسئله نگاه کنیم، عبدالفتاح السیسی چندان تهدیدی برای توافق کمپ دیوید نمی تواند باشد، چرا که از یک طرف وی از میان نظامیانی برخاسته است که در چند دهه گذشته چندان خطری را برای امنیت رژیم صهیونیستی ایجاد نکرده اند و از سوی دیگر احتمالا تمام تلاش خود را برای نجات اقتصاد ورشکسته مصر به کار خواهد گرفت و نمی خواهد با رژیم صیهونیستی وارد چالش شود.

نتیجه گیری

با توجه به نکاتی که ذکر شد رئیس جمهور بعدی مصر مطمئنا دوران سختی را در دوران ریاست جمهوریش تجربه خواهد کرد. علاوه بر اقتصاد ورشکسته مصر، ناامنی و گسترش تروریسم در این کشور، تبدیل به یک مسئله بغرنج شده که نیازمند برنامه های دقیقی برای کنترل هستند. حمدین صباحی که یک ناصریست است، دیدگاه های معتدلانه تری نسبت به السیسی دارد، وی طرفدار رابطه با کشورهای منطقه از جمله ایران است و خیلی دنبال جنجال سازی رسانه ای نیست، اما السیسی نماینده نظامیانی است که در چند دهه گذشته در مقابل رابطه با ایران مانع تراشی کرده اند و بیشترین وابستگی به غرب را داشته اند و در مورد مسئله فلسطین هیچ اقدامی در جهت منافع مردم این کشور انجام نداده اند.
عبدالفتاح السیسی تاکنون موضع گیری مشخصی در قبال ایران نداشته و کوشیده است رضایت سعودی ها را به دست آورد، اما در مقابل حمدین صباحی در اظهار نظری ایران را کشوری موفق و با احترام توصیف کرده است. وی همچنین در گفتگوی تلویزیونی اعلام کرده است: من خواستار تنش با ایران و ترکیه نیستم و امنیت خلیج فارس بخشی از امنیت ملی مصر است. داشتن فناوری مسالمت آمیز و برای مقاصد علمی، حق مسلم ایران است.پس از تشکیل دولت موقت در مصر جهت مطرح شدن ژنرال السیسی به عنوان تنها شخصیت نجات دهنده مصر، عربستان 14 میلیارد دلار کمک مالی در اختیار دولت موقت مصر قرار داد. هدف عربستان این بود که از رهگذر کمک مالی به دولت موقت، بتواند سیاست خارجی آن را تحت کنترل بگیرد، لذا به نظر می رسد با پیروزی احتمالی ژنرال السیسی تغییر چندانی در روابط ایران و مصر حاصل نشود، زیرا سیاست خارجی مصر و رابطه این کشور با ایران متاثر از فشارهای آمریکا و عربستان است. اگر حمدین صباحی در انتخابات پیروز شود، این انتظار وجود دارد که با توجه به گرایش ناصریسم وی و مخالفت حمدین صباحی با سیاست های آمریکا، رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی، روابط تهران و قاهره تا اندازه ای بهبود یابد.
مسئله مهم دیگر نگاه دو نامزد به رابطه با آمریکا است. بنابر اعلام پایگاه رژیم صهیونیستی دبکا، به نظر می رسد که السیسی تمایلی برای تنش با آمریکا ندارد و در راستای همسویی با سیاست های آنها حرکت می کند. حمدین صباحی نیز درباره رابطه با آمریکا، وجود این رابطه را با حفظ عدم دخالت در امور داخلی مصر ضروری می داند.دیدگاه دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری مصر نیز نسبت به رژیم صهیونیستی مهم است. السیسی تقریبا دیدگاهش با حسنی مبارک تفاوت چندانی ندارد، اما حمدین صباحی دیدگاه های متفاوت تری دارد. در جریان حمله سال گذشته هواپیماهای اسرائیلی به سوریه، حزب وی بیانیه ای صادر کرد که دیدگاهش را نسبت به رژیم صهیونیستی تا حدی نشان می داد. در این باره جریان مردمی مصر به ریاست حمدین صباحی تاکید کرد: رژیم صهیونیستی دشمن اصلی ملت های منطقه است و با صدور بیانیه ای حمله جنگنده های ارتش اسرائیل به پایتخت سوریه را محکوم کرد.

در نهایت این که با توجه به سیطره ارتش مصر، السیسی بیشترین شانس برای پیروزی در انتخابات خرداد ماه را دارد، حمدین صباحی نیز با توجه به این سیطره، نگرانی خود را از تقلب اعلام کرده و برخی از دستگاه های دولتی را به طرفداری از السیسی متهم نموده است./