هادی نیوز: با بحرانی‌تر شدن روابط کشور‌های ترکیه و آمریکا، سؤال‌های مهمی مطرح می‌شود؛ آیا امکان عبور ایالات متحده آمریکا از ترکیه وجود دارد؟ ارزش و اعتبار ترکیه برای غرب چقدر است؟ کشور‌های اروپایی چه رویکردی در قبال ترکیه اتخاذ خواهند کرد؟ آیا غرب دیگر نیازی به عضو مؤثر ناتو که سال‌های زیادی جزء متفق استراتژیک محسوب می‌شد، ندارد؟

در خصوص اهمیت ترکیه به عنوان یکی از اعضای مهم ناتو برای غرب جای تردید وجود ندارد، به‌ویژه پایگاه نظامی ناتو در اینجرلیک ترکیه، برای عملیات هوایی ایالات متحده آمریکا در منطقه خاورمیانه از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین به دلیل افزایش قدرت روسیه در منطقه دریای سیاه، ترکیه یک نوار خاکی قوی در شاخه شرقی ناتو محسوب می‌شود.

برای اتحادیه اروپا هم ترکیه یکی از مهم‌ترین کشور‌های همسایه شرقی است. به ویژه در مسأله پناهندگان یک شریک حیاتی برای اتحادیه اروپا محسوب می‌شود، چرا که حدود 3.5 میلیون پناهنده سوری - عراقی ساکن در ترکیه برای کشور‌های اروپایی معضل بزرگی قلمداد می‌شوند که بدون همکاری ترکیه قابل حل نیست.

مع الوصف حدوداً یک ماهی است ارتباطات نسبتاً حسنه میان ترکیه و آمریکا به دلایل مختلف در حال سرد شدن است؛ این موضوع در بین مسئولین سیاسی و نظامی هر 2 کشور و کشور‌های متأثر محل بحث و مشاجره است؛ این‌که ترکیه چقدر برای غرب به ویژه واشنگتن مهم است، آیا امکان عبور از ترکیه وجود دارد؟ آیا پرونده متفق استراتژیک بودن بین 2 کشور ترکیه و ایالات متحده به کلی بسته خواهد شد؟ آیا ترکیه از ناتو خارج شده و با دوستان شرقی جدید همچون روسیه و چین پیمان دوستی خواهد بست؟ و غیره.

اما آنچه مشخص است:

1- رابطه ایالات متحده آمریکا و ترکیه سرد شده است؛ در صورت تداوم این وضعیت سردتر هم خواهد شد؛ لذا عبور از ترکیه برای رهبران کنونی آمریکا گزینه ناممکنی نیست.

2- کشور‌های اروپایی سیاست دوگانه‌ای در خصوص ترکیه اعمال می‌کنند؛ از یک طرف از وضعیت دموکراسی ترکیه و تشدید اقتدارگرایی انتقاد می‌کنند و از طرف دیگر خواهان حفظ روابط حداقل اقتصادی و نظامی هستند.

3- ترکیه به دلیل روابط بحران آمیز با ایالات متحده آمریکا، خواهان بهبود روابط با اتحادیه اروپا است؛ آزادی برخی از زندانیان سیاسی و اظهارات منعطف‌آمیز در خصوص مسائل سیاسی و اعمال گشایش‏‌های سیاسی و آزادی اندیشه، از جمله چراغ سبز‌هایی است که ترکیه در جهت حفظ و بهبود روابط حسنه به کشور‌هایی اروپایی نشان می‌دهد.

4- مسئله پناهندگان هنوز برگ برنده ترکیه می‌باشد؛ اتحادیه اروپا نیازمند همکاری ترکیه در مدیریت و کنترل پناهندگان است؛ لذا بعید است کشور‌های اروپایی به ویژه آلمان ترکیه را تماماً فراموش کنند.

5- بحران روابط ترکیه و آمریکا فرصت بهبود روابط میان ترکیه و اتحادیه اروپا را ممکن خواهد کرد؛ ترکیه برای عبور از بحران نیازمند همیاری اتحادیه اروپا است و کشور‌های اروپایی علاقمند کسب فرصت‌ها و منافع جدید در خاورمیانه می‌باشند.

6- اعضای ناتو حق اخراج هیچ عضوی را ندارند؛ لذا ترکیه بسته به منافع خود عضویت خود را حفظ و یا لغو خواهد کرد. با توجه به اهمیت عضویت ناتو برای ترکیه، بعید است ترکیه از ناتو خارج شود.

7- در مدت زمان طولانی، رویکرد کنونی ترکیه که خط مشی اسلام‌گرا دارد و بوی امپراتوری عثمانی را به مشام می‌آورد، با رویکرد و منش لیبرال و لائیک محور غرب همخوانی نخواهد داشت؛ لذا نهایتاً روابط بحرانی‌تر خواهد شد.

8- حداقل برای مدت زمان کوتاهی اهمیت و ارزش ترکیه برای کشور‌های اروپایی باقی خواهد ماند؛ اما برای واشنگتن تضعیف می‌شود.

گزارش از حسن صادقیان

دفاع پرس