راهبردهای جمهوری اسلامی در شرایط فراسخت/بر اساس الگوی مدیریت نبوی

نویسنده:  محمّد مهدی احسانی­فر[1]

نیاز به «مذاکره با کدخدا برای همه­چیز» عبارتی جدید از شرایط «شعب ابی­طالب» است. شعب ابی­طالب را می­توان سخت­ترین دوران زندگی رسول خدا صلی الله علیه و آله و مسلمانان دانست. برخی از مسوولان، وضعیت داخلی را به گونه­ ای تصویر می­کنند که گویا کشور، در شعب ابی­طالب واقع شده­ است. در این نوشتار، نخست شرایط شعب ابی­طالب را بازشناسی می­کنیم تا درستی و نادرستی این ادّعا روشن شود. سپس راهبردهای نبوی را برای وضعیت فراسخت بر اساس داده­های تاریخی، به طور خلاصه بیان می­کنیم. با این روش، روشن می­شود که آیا در شرایط فراسخت، سنّت رسول الله صلی الله علیه و آله، اعلام نیاز به مذاکره با کدخدا درباره آب خوردن و محیط زیست، بود یا ایستادگی هوشمندانه در برابر دشمن؟ آیا در ادبیات نبوی، چیزی با عنوان کدخدا به رسمیت شناخته می­شود یا خیر؟ در ادامه هر راهبرد، با تطبیق مختصر شرایط، راهکارهای جمهوری اسلامی برای عبور از شرایط فراسخت تبیین می­شود.[2]

الف) زمینه­ های شعب ابی­طالب

مشرکان مکه از گسترش روزافزون اسلام، نگران شده بودند. گرویدن برخی از افراد سرشناس مثل حمزه فرزند عبدالمطلب به پیامبر، بر نگرانی­ها افزوده بود. حمایت­های ابوطالب[3] و بنی­ هاشم از پیامبر، موجب می­شد که قریش نتواند، اقدامی جدّی برای کشتن ایشان انجام دهد. هنگامی که مشرکان دیدند، دستشان از کشتن پیامبر کوتاه است و آزار، تاثیری در اراده پولادین رسول الله ندارد، تصمیم گرفتند فشار بر یاران پیامبر را افزایش دهند.[4]

سران کفر که هر یک از آنها، طایفه و مجموعه­ای را در اختیار داشت، در جلسه­ ای توافق کردند که مواد زیر را برای فشار بر پیامبر و یارانشان، اجرا کنند[5]:

1.     هرگونه فعالیت اقتصادی حتّی خرید و فروش عادی با پیامبر و یارانش ممنوع است.

2.     هرگونه معاشرت حتّی سخن گفتن با پیامبر و یارانش ممنوع است.

3.     در همه دعاوی باید از مخالفان پیامبر و یارانش حمایت کرد.

4.     از همه فرصت­ها برای سخت­گیری بر بنی­ هاشم و آزار آنها استفاده می­شود.

5.     همه این شرایط تا زمانی که بنی­ هاشم، پیامبر را برای کشتن به قریش تحویل ندهد، اجرا می­گردد.[6]

بر این اساس، یکی از بزرگ­ترین تحریم ­های تاریخ اسلام رقم خورد. تحریم همه­ جانبه اقتصادی، اجتماعی و حقوقی؛ آن هم به معنای واقعی کلمه. پس از آغاز اجرای این پیمان، آزار مشرکان علاوه بر خود پیامبر، بر یاران ایشان نیز متمرکز شد. تحریم اقتصادی موجب بحران در وضعیت زندگی یاران شد. تحریم اجتماعی به انزوای آنان انجامید و تحریم حقوقی و آزارها، عرصه را بیش از پیش تنگ کرد.[7] روشن است که امروز، جمهوری اسلامی ایران در چنین شرایطی قرار ندارد. بر فرض پذیرش چنین شرایطی، الگوی مدیریت اسلامی چیست؟ الگویی که مدیران کشور بر اساس اصول دوم، سوم و چهارم قانون اساسی، موظف ­اند به سمت آن حرکت کنند. آیا رسول الله برای عبور از این شرایط، راهبردهایی طراحی کردند؟ چگونه می­توان این راهبردها را در شرایط کنونی کشور، بازتولید کرد؟

ب) راهبردهای نبوی در شعب ابی­طالب،[8]الگویی برای جمهوری اسلامی

بررسی سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله در شعب ابی­طالب و تحلیل داده­ های تاریخی، نشان می­دهد، مسلمانان، «شرایط فراسخت» را با راهبردهایی بیست­گانه، طی کرده، از آن به عنوان فرصتی برای پیشرفت اسلام و جامعه اسلامی بهره بردند. با بهره­ گیری از این راهبردها و طراحی راهکارهای آن، می­توان کشور را برای «شرایط فراسخت» آماده کرد.

1.    تشکیل جامعه­ای جدید و حفاظت­ شده:[9] نخستین راهبرد پیامبر صلی الله علیه و آله برای افزایش توان مسلمانان در برابر فشارها، انتخاب مکانی جدید و حفاظت­شده برای زندگی بود. ایشان توانستند از این فرصت، برای تجمیع توانایی نیروها، استفاده کنند.

با بهره­گیری از این راهبرد، راهکارهای زیر را می­توان در پیش گرفت:

-         دفاع عامل در برابر عاملان اصلی تحریم و فشار بر جمهوری اسلامی: شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا عاملان اصلی تحریم و فشار بر جمهوری اسلامی هستند. دفاع عامل در برابر این جوامع در قالب تبلیغات، پاسخ­گویی در مجامع بین المللی، رصد فعالیت­های دشمن و اقدام در برابر فعالیت­های احتمالی آینده خواهد بود. به عنوان نمونه، رصد و پیش­ بینی تحریم­ های بانکی و چاره­ جویی برای ورود ارز به کشور و تسویه حساب با خریداران در حد ممکن، می­توانست بخشی از فشارها را بکاهد.

-         دفاع غیر عامل در برابر عاملان اصلی تحریم و فشار بر جمهوری اسلامی: این نوع از دفاع، شامل تصمیمات غیر مستقیم در برابر اقدامات دشمن است. به عنوان نمونه، هنگامی که دشمن، قصد فشار آوردن از طریق تحریم غذا و دارو را در برنامه کاری خود قرار داده، حرکت کشور به سمت تولید غذا و خودکفایی در دارو، نوعی دفاع متناسب به حساب می­آید.

-         ایجاد جوامع جدید در کنار جوامع پیشین: جمهوری اسلامی، با ایجاد جوامع جدید و حفاظت­ شده تحت عنوان سازمان­های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، امنیتی، محیط زیست، کشاورزی و ... با کشورهای همسایه، کشورهای دوست و کشورهای بی­طرف، می­تواند بخشی از فشارها را جبران کند. به عنوان نمونه مبادله اجناس مورد نیاز با روسیه، ترکیه و عمان، به عنوان کشورهای نسبتا توانمند همسایه و نیز با هند، ونزوئلا، آرژانتین و  ... به عنوان کشورهای توانمند دوست و با چین، برزیل، آفریقای جنوبی، اندونزی و ... به عنوان کشورهای توانمند بی­طرف، نیاز به دلار آمریکا ندارد تا تحریم دلار، تاثیر چندانی بر آن داشته باشد. ایجاد مجامع فرهنگی و اجتماعی جدید به عنوان رقیب سازمان­های فرهنگی و اجتماعی موجود همچون یونسکو، ایجاد سازمان­های علمی جدید با الگوی ارتقایافته ISCبه عنوان رقیب ISI، ایجاد سازمان­های محیط زیست و کشاورزی و نیز هر سازمان دیگری که زمینه عضویت سه کشور در آن فراهم باشد، از راه­کارهای ارتباط موثر با جامعه بین­ المللی است. این سازمان­ها حتی پس از کاهش فشارها، به عنوان اهرم­ های عملیات نامتقارن جمهوری اسلامی قابل استفاده ­اند.

2.    بهره­گیری از موقعیت جغرافیایی: پیامبر صلی الله علیه و آله، موقعیت جغرافیایی جامعه جدید را به گونه­ای برگزیدند که از حیث مکانی، ارتباطشان با دنیای بیرون، قطع نشده، امکان حفاظت فیزیکی از ساکنان هم فراهم باشد.

با بهره­گیری از این راهبرد، راهکارهای زیر را می­توان در پیش گرفت:

-         سنجش جغرافیا: شناسایی موقعیت­های جغرافیایی ویژه همچون تنگه هرمز، کوه­ها، دره­ها، آب­ها و کویرها نخستین گام این راهبرد بوده که توسط نهادهای مختلف کشور انجام شده است. گام دوم، طراحی الگوهای مختلف بهره­گیری از جغرافیا در شرایط مختلف و گام سوم، سنجش واقعی این راه­ها در قالب مانورهای علمی و فنّی میدانی است.

-         بهره­گیری از جغرافیا به عنوان پایه پدافند عامل: رصد جغرافیایی و استقرار تجهیزات دفاعی مختلف به ویژه وسایل مقابله با هجوم نامتعارف از قبیل تهاجم با طبیعت در قالب­هایی چون ارسال ابرهای عقیم و بادهای بیماری­زا، یکی از راهکارهاست.

-         بهره­گیری از جغرافیا به عنوان ابزار پدافند غیر عامل: به عنوان نمونه یکی از بهترین راه­های دسترسی کشورهای شمالی ایران به دریای آزاد، عبور از مرزهای جمهوری اسلامی است. بهره­گیری از این فرصت، توانمندی اقتصادی و مبادلاتی ویژه­ای به کشور می­بخشد. کشورهایی که قصد استفاده ارزان از این مسیر را به صورت، هوایی، ریلی و جاده­ای دارند، می­توانند بخشی از نیازهای کشور را تامین کنند. آمایش نظامی، امنیتی، فنی، پزشکی و فرهنگی سرزمین، اِعمال حاکمیت هوشمندانه و کارآ در راستای نیازهای کشور بر تنگه هرمز و نیز مدل­سازی راهکارهای پدافند غیر عامل و آمایش سرزمین از حوزه نظامی به حوزه اقتصادی، اجتماعی، علمی، فرهنگی و زیست­ محیطی از دیگر راهکارهای مقابله با تهاجم است.

3.    شناسایی و بهره­گیری از توان همه نیروها: پیامبر صلی الله علیه و آله با تجمیع همه نیروها، توانستند توانایی آنان را شناسایی و از آن برای کمک به همه، استفاده کنند.

با بهره­گیری از این راهبرد، راهکارهای زیر را می­توان در پیش گرفت:

-         تشکیل بانک اطلاعات توانایی­های داخلی: یکی از نهادهای موجود کشور، راه­اندازی این بانک اطلاعاتی مهم را می­تواند بر عهده گیرد. تا زمانی که از همه ظرفیت­های خود اطلاع نداشته باشیم، برنامه­ریزی برای آن، ناقص خواهد بود. این ظرفیت­ها شامل توان نیروی انسانی و توانایی­ های طبیعی کشور است. ورود اطلاعات به این بانک، با توجه به وجود شبکه­ های مختلفی همچون نمایندگان مردم در خبرگان، مجلس، شوراها و نیز مسوولان مختلف استانی و شهرستانی، کار غیر ممکنی نیست. تجمیع اطلاعات این افراد موجب آگاهی از بیشتر ظرفیت­ها خواهد شد.

-         بهره­گیری از توان داخلی نیروی انسانی: به عنوان نمونه می­توان با به جریان انداختن خط تولید اختراعاتی که در سازمان ثبت اختراعات خاک می­خورد و تبلیغ آن، احساس نیاز نسبت به این اشیاء را در جامعه جهانی به وجود آورده و اعتبار علمی و صنعتی کشور را ارتقا داد. اجرایی کردن ایده­های ثبت­شده، تولید کالاهای انحصاری،[10] بهره­گیری از توان آموزش داخلی به ویژه در عرصه کارآفرینی ارزان قیمت و سبک زندگی اسلامی و اصلاح الگوی مصرف، صادرات دانش و آموزش به کشورهای دوست از دیگر راهکارهاست.

-         بهره­گیری از توان داخلی طبیعی: به عنوان نمونه، تبلیغات منسجم برای فروش محصولات طبیعی و انحصاری جمهوری اسلامی همچون زعفران، پسته و خاویار در جامعه جهانی، حرکت در مسیر قطع خام­فروشی مواد معدنی همچون سنگ­های قیمتی و نفت، تحوّل سیاست­های کشاورزی با هدف ایجاد صرفه اقتصادی برای کشاورز و تامین امنیت غذایی و استفاده از گیاهان دارویی برای تولید داروهای انحصاری از دیگر راهکارهاست.

4.    زمینه­سازی برای تجربه یاران: پیامبر صلی الله علیه و آله با بهره­گیری از توانایی­های شخصی یاران در خدمت به عموم، زمینه را برای تجربه آنان فراهم کردند. با تحلیل گزارش­ها، روشن می­شود که این تجربیات در شرایط پس از شعب ابی­طالب، کارآیی فراوانی داشت.

با بهره­گیری از این راهبرد، راهکارهای زیر را می­توان در پیش گرفت:

-         زمینه­ سازی برای تجربه اقتصادی و تولیدی جوانان: می­توان با تشکیل کارگاه­ های کوچک مردمی در زمینه اقتصادی و تولیدی، به ویژه به صورت دانش ­بنیان، برای جوانان سنین 18 سال به بالا زیر نظر یک کارشناس، امکان فعالیت واقعی اقتصادی و تولیدی را فراهم کرد. توان بسیج، کانون­های مساجد و سازمان­های مردم­نهاد در این راستا قابل استفاده است.

-         زمینه­ سازی برای تجربه اجتماعی و فرهنگی جوانان: می­توان با تشکیل گروه­های مردم­ نهاد جوانان، زیر نظر کارشناسان، آنها را نسبت به مسائل اجتماعی و فرهنگی، دغدغه­ مند کرد. اجرای مباحثات علمی، بهره­گیری از نتایج مباحث علمی در عرصه­ های میدانی، فراهم کردن زمینه برای آزمایش یا بررسی میدانی دیدگاه­ها و هدایت جوانان به سمت تعهّد اجتماعی و فرهنگی از دیگر روش­های این راهکار است.

-         زمینه­سازی برای تجربه نظامی و امنیتی جوانان: احیای رزمایش­های دهه هفتاد، بهره­گیری از فرصت تعطیلات برای پیاده­ ر وی­های آبی خاکی چندهفته­ ای، استفاده از فرصت چهارشنبه آخر سال برای اعزام جوانان به آتش­بازی واقعی و هدفمند همچون آموزش و بهره­گیری از سلاح­های مختلف سبک و نیمه­سبک، راه­اندازی مانورهای امنیتی واقعی با استفاده از کارآموزان جوان، بخشی از روش­های این راهکار است.

-         زمینه­ سازی برای تجربه کشاورزی و زیست­ محیطی جوانان: می­توان با تشکیل گروه ­های مردمی، برای تجربه واقعی جوانان در عرصه کشاورزی مدرن و محیط زیست، زمینه­هایی ایجاد کرد. این تجربیات به ادامه کار و اشتغال جوانان منجر شده و سال­های کسب تجربه را کوتاه و در نتیجه، بهره­وری را افزایش می­دهد.

5.    ایجاد محبّت بین مردم: یکی از راهبردهای پیامبر صلی الله علیه و آله، ایجاد محبّت بین مردم بود. این راهبرد می­توانست، توان ایستادگی را افزایش داده، انگیزه دفاع را بالا ببرد.

با بهره­گیری از این راهبرد، راهکارهای زیر را می­توان در پیش گرفت:

-         فرهنگ­سازی برای کمک مردم به یکدیگر: رسانه­ها و صاحبان تریبون می­توانند در ایجاد فرهنگ یاری­رسانی و ارزش­شمردن آن، موثر باشند. برخی از عرصه­های مهم این موضوع عبارت است از: کمک علمی در مدارس و دانشگاه­ها، مشاوره اجتماعی به خانواده­ها، نوجوانان و جوانان، کمک به ازدواج و پایبندی به آن، کمک به مناطق کم­برخوردار در قالب اردوهای جهادی نوجوانان، جوانان و حتی بزرگسالان، تبدیل جهاد علمی و اقتصادی به ارزش اجتماعی و احیای مصادیق دینی کمک به مومنان همچون زکات، وقف، آموزش نیازمندی­ها و واسطه­شدن برای حل اختلاف.

-         تشکیل اجتماعات اقوام و مذاهب: گردهم­آیی نمایندگان اقوام و مذاهب در قالب­ دانشجویان و اساتید دانشگاه، طلاب و فضلای حوزه، فرهنگیان، کارمندان و ... و بحث درباره مسائل مشترک همچون رشد کشور، تربیت فرزند، کارآفرینی و ... می­تواند به هم­گرایی بیشتر بیانجامد.

-         تقویت شوراهای حل اختلاف: آسیب­ شناسی شوراهای حل اختلاف، گسترش، ایجاد تنوّع و تقویت جایگاه آن می­تواند جلو ایجاد کینه­ های بیشتر را بگیرد.

-         فرهنگ­سازی برای رفت و آمد مردم با یکدیگر: بسیاری از سنّت­های اسلامی برای تقویت ارتباط مردم با یکدیگر است. رسانه­ها و تریبون­ها با احیا و تقویت سنّت­هایی چون ارتباط نزدیک خویشان دور و نزدیک با یکدیگر، همسایگان با هم، شاگردان و اساتید، مردم و علما، توانمندان و مستمندان، دوستان و سایر گروه­ها، می­توانند تلاش برای رفع مشکلات یکدیگر را به ارزشی اجتماعی تبدیل کنند و ترک آن را منکَر، ضد ارزش و ناشی از ضعف فرهنگی بخوانند­.

-         تقویت روحیه ایثار: مقدّم داشتن دیگران بر خود، از توصیه­ های دینی و رفتاری انسانی است. جلوه­های این رفتار، هنگام قحطی و نیاز، خود را نشان خواهد داد. یکی از زمینه­ های اصلی تقویت محبّت در میان مردم، گسترش فرهنگ ایثار است. بیان الگوهای ایثار در جهاد نظامی، کافی نیست؛ بلکه ضروری است، ایثار در زندگی کنونی مردم، مصداق­یابی شده و تبلیغات و فرهنگ­سازی، بر این مصادیق، متمرکز گردد.

-         تبلیغ خوبی­های اقوام و مناطق: هر یک از اقوام و یا ساکنان مناطق مختلف کشور، در برخی از نیکی­ ها و قوّتها، الگو هستند. بیان این الگوها علاوه بر تثبیت و تقویت آن، به احترام و محبّت منجر می­ود.

-         نظارت بر تولید و فروش: تولید با کیفیت پایین، احتکار، گران­فروشی، کم­فروشی و هر نوع کلاهبرداری، بذر کینه را می­افشاند و امنیت اجتماعی را به خطر می­اندازد.

-         احیای فرهنگ برادری: زنده­کردن عقد اخوّت حقیقی و گسترش فرهنگ برادری و برابری انسانی و دینی بین مردم، می­تواند محبّت را افزون کرده، مشکلات را کاهش داده و روحیه دفاع ملّی را بالا ببرد.

6.    ایجاد گردهم­آیی­های روشنگر: پیامبر صلی الله علیه و آله با استفاده از ظرفیت جدید شعب ابی­طالب، می­توانستند اجتماعاتی برپا کرده و در آن به روشنگری مسلمانان، حفظ انگیزه و افزایش توان آنها بپردازند.

با بهره­گیری از این راهبرد، راهکارهای زیر را می­توان در پیش گرفت:

-         استفاده از گرد­هم­آیی­های مذهبی: نمازهای جمعه و عیدین، مساجد و نمازهای جماعت و مناسبت­های مذهبی همچون محرم و صفر، زمینه بسیار خوبی برای تبلیغات هدفمند، هوشمندانه، روشمند، هدایتگر و روشنگر است. از آنجا که هیچگاه، شیعه به دور از مسایل سیاسی نبوده و همواره، پایبندی پیروان اهل بیت علیهم السلام به سیاست­های اعلامی از سوی معصومان، علّت اصلی فشارها بوده است، روشنگری­های سیاسی، جزئی از مذهب تشیّع محسوب می­شود.

-         استفاده از گرد­هم­آیی­های سیاسی و ملّی: راهپیمایی­ها و تجمّعات، فرصت مناسبی برای اعلام نظر مردم و تقویت مواضع است. در همین گردهم­آیی­ها می­توان با بهره­گیری از روش­های نوین، فرهنگ دفاع و مبارزه با استکبار را نهادینه کرد. هنوز بسیاری از نوجوانان و حتی جوانان، از ترفندهای دشمن و جنایات مستکبران آگاه نیستند. تجمّعات مردمی به مناسبت­های ملّی و سیاسی، زمینه خوبی برای هدایت­گری است.

-         استفاده از گرد­هم­آیی­های علمی و اجتماعی: همایش­های علمی و اجتماعی یکی از اتفاقاتی است که به صورت روزانه در کشور، رخ می­دهد. دانش بدون لحاظ زمینه­های اجرایی و کاربردی آن، سوادی بر کاغذ است. برای پیشبرد بیشتر دانش، آزادی کشور و رهایی آن از فشار زورگویان، ضروری است. از این رو، روشنگری نسبت به فشارهای دشمن و نقش آن در محدودیت دانش و کاربردی شدن آن، موضوعی قابل طرح در همه نشست­های علمی و اجتماعی است.

-         استفاده از ظرفیت ادارات: روابط­عمومی­ها، معاونت­های فرهنگی و عقیدتی- سیاسی­های ادارات و نهادها با مدیریت منسجم، می­توانند ستم زورگویان و راهکارهای اهل بیت علیهم السلام در برابر آنان را به صورت تحلیلی بازگو کنند. فعالیت­های روتین ادارات در این زمینه، فایده چندانی ندارد و تحوّل در تحلیل­ها و روش­های ارائه آن ضروری است.

-         استفاده از ظرفیت رسانه­ها: صدا و سیما، سایت­ها، شبکه­های ماهواره­ای جمهوری اسلامی، شبکه­های اجتماعی، روزنامه­ها و مجلّات، منابر و تریبون­ها و تابلوها، ابزارهای مهمی در تبلیغ دین هستند. تولّی و تبرّی از مهم­ترین ارکان دین است. شناساندن دشمن و تقویت انگیزه­های مبارزه با او از مصادیق روشن تبرّی است.

-         استفاده از ظرفیت هنر: یکی از مهم­ترین ابزارهای اثرگذاری، هنر است. فیلم و سریال، ادبیات، نمایش، خط، نقّاشی، هنرهای تجسّمی، هنرهای بافتنی، سرود و آواز و سایر عرصه­های هنر، زمینه­هایی مساعد برای روشنگری و تثبیت مواضع دینی کشور است. این ظرفیت تاکنون مغفول مانده و جز حرکت­های جزیره­ای در آن دیده نمی­شود.

7.    مدیریت منابع مالی، امکانات، تولید، تامین و مصرف: پیامبر صلی الله علیه و آله با مدیریت منابع مالی و امکانات موجود و با بهره­گیری از توان محدود تامین و تولید در درون شعب، سلامت عمومی را حفظ کرده و تلفات و خسارات را به حداقل رساندند.

با بهره­گیری از این راهبرد، راهکارهای زیر را می­توان در پیش گرفت:

-         اصلاح الگوی مصرف خوراک: مصرف خوراک در جامعه ایرانی، بالاتر از متوسّط جهانی است. اگر این میزان از مصرف، بهره­ای افزون عاید جامعه کند، معادله هزینه- فایده جاری خواهد شد. اما نه تنها، بهره­ای عاید جامعه نکرده، بلکه انواع بیماری­ها و تحمیل هزینه­های زیاد، موجب شده که بسیاری از سرمایه­های کشور در پرخوری، به هدر برود. دورریختن غذا، از دیگر اشکالات رایج است. رسانه­ها، پزشکان و کارشناسان اسلامی در اصلاح الگوی مصرف خوراک، نقش مهمی دارند. بهینه­سازی مصرف خوراک به معنای تغییر دادن مسیر حرکت جامعه از پرخوری به سمت خوردن متوازن و به مقدار نیاز است.

-         اصلاح الگوی مصرف پوشاک: دورانداختن یا کنارگذاشتن لباس­های سالم، استفاده نادرست از پوشاک مثل بهره­گیری از لباس مهمانی در منزل و ارزش­شدن مُد، برخی از نابسامانی­های عرصه پوشاک است. ارائه الگوی درست بهره­گیری از لباس، می­تواند کشور را از واردات بسیاری از پارچه­ها و لباس­ها بی­نیاز کند و ارز مصرفی را در جاهای مفید به کار اندازد.

-         اصلاح الگوی مصرف کالاهای اساسی: تعویض زودهنگام کالاهای اساسی همچون تلویزیون و یخچال، بهره­گیری نادرست از کالاها، عدم رعایت تناسب نیاز با نوع کالا مثل خرید بهترین نوع رایانه برای مصرفی خانگی و ارزش­شدن برند، بخشی از نابسامانی­های این عرصه است. رسانه­ها در انحراف فرهنگ جامعه به سمت مصرف نادرست، نقش مهمی داشته­اند و اکنون منطقی است که بار اصلی اصلاح این الگو را به دوش کشند. فرهنگ­سازی خرید کالاهای اساسی با ملاک طول عمر و کارآیی و تناسب با نیاز، می­تواند بخش مهمی از سرمایه­های کشور را حفظ کند.

-         اصلاح الگوی مصرف در کالاهای مصرفی: استفاده اضافه از کالاهای مصرفی همچون ابزار نگارش و بهره­گیری نادرست از آن موجب تلف شدن بخش زیادی از سرمایه­های کشور می­شود. دورریختن کالاهای قابل بازیافت و دورریختن زباله تَر از سوی نهادهای مسوول، بخش دیگری از اشکالات موجود در این عرصه است.

-         اصلاح الگوی مصرف انرژی: مصرف زیاد، نادرست و جابه­جایی در مصرف مثل استفاده از آب به جای جارو، بخشی از مشکلات این حوزه است. مصرف بی­رویه سوخت خودرو را نیز باید به این فهرست، افزود. دانایی مردم و انگیزه آنان برای بهره­گیری درست، متوقّف بر تبلیغات هدفمند و ارائه آموزش­های لازم است.

-         اصلاح الگوی سلامت: پرخوری، مخلوط کردن خوراکی­های ناسازگار یا خوراکی­هایی که موجب کاهش و یا از بین رفتن کارآیی یکدیگر می­شوند، استفاده از خوراکی­های زیان­بار یا بی­فایده، برخی از زمینه­های بیماری، ضعف و کاهش قدرت دفاعی بدن است. از سوی دیگر زیاده­روی و کوتاهی در بهداشت فردی، استفاده منجر به بیماری از امکاناتی چون تلویزیون و رایانه، ترک ورزش عمومی و فاصله­گرفتن از طبیعت، برخی دیگر از زمینه­های به مخاطره افتادن سلامت است. کاهش هزینه­ها در بخش سلامت، متوقّف بر اصلاح الگوی سلامت به ویژه در امورِ پیش­گفته است.

-         مدیریت مصرف به سمت نیازهای ضروی: جایگاه برخی از نیازها همچون نیازهای فرهنگی، در خانواده­ها به درستی شناخته نشده است؛ این در حالی است که خوراک، پوشاک، انرژی و کالاهای سرمایه­ای و مصرفیِ غیر فرهنگی، بسیار بیشتر از حدّ نیاز استفاده می­شود. کاهش مصرف در این حوزه­ها زمینه را برای هدایت سرمایه به سمت تولید، مصارف فرهنگی، معنوی و ورزشی فراهم می­کند. این مصارف می­تواند، سلامت روحی و جسمی خانواده­ها را در پی داشته باشد و از هزینه­های درمان و اختلافات بکاهد. از سوی دیگر، ممنوعیت تبلیغات مصرف­گرایانه و جلوگیری از تبلیغاتی که در آن ارائه امتیاز، متوقّف بر مصرف است، می­تواند زمینه را برای مهار افسارگسیختگی مصرف، فراهم کند.

-         آموزش اقتصاد خانواده: مصرف و اقتصاد در خانواده، نیازمند مدیریت است. بیشتر خانواده­ها نمی­دانند که چگونه، درآمدها و سرمایه­های خود را مدیریت کنند. آموزش اقتصاد خانواده می­تواند به رشد اقتصادی و رفاهی جامعه کمک کرده و رضایت از زندگی را در پی داشته باشد.

-         آموزش اقتصاد اداره: بسیاری از مدیران و کارمندان، با روش­های درست مصرف و تامین هزینه­ها آشنا نیستند. بیشترین بودجه ادارات از طریق منابع عمومی تامین می­شود؛ در حالی که با اصلاح مقرّرات و نظارت بر آن می­توان زمینه را برای درآمدزایی ادارات با سرمایه­گذاری در امور متناسب، فراهم کرد. این روش می­تواند، افزایش انگیزه کار مدیران و کارمندان را در پی داشته و خدمت­رسانی را تسریع و تسهیل کند.

-         شناسایی سرمایه­های مالی پنهان: بسیاری از درآمدهای کشور شناسایی نشده یا پنهان است. درآمدهای وزارت نفت، برخی دیگر از وزارت­خانه­ها و سازمان­ها، درآمدهای ناشی از کشف کالای قاچاق و درآمدهایی که پایه مالیات مودیان را فراهم می­کند، بخشی از سرمایه­های پنهان است. شناسایی و بهره­گیری از این مجموعه بزرگ، با همکاری نهادهای مسوول و مردم، می­تواند سرمایه بسیاری از طرح­هایِ منتظرِ سرمایه را تامین کند.

-         انضباط مالی: شفافیت در هزینه­ها، جلوگیری از تغییر ردیف­های اعتباری، اصلاح مقرّرات درآمد و هزینه و جلوگیری از تغییر موردِ مصرف وام­ها، می­تواند از تلف شدن و استفاده نادرست سرمایه­ها جلوگیری کرده و برنامه­ریزی اقتصادی را دقیق­تر کند.

-         اصلاح مقرّرات انباشت سرمایه: نگهداری پول و سرمایه و به جریان نینداختن آن، در دین، نکوهش شده است. انباشت سرمایه در منازل، بانک­ها، زمین و مسکن، موجب از رونق افتادن اقتصاد می­شود. وضع مقرّرات و محدود کردن سرمایه­های راکد، می­تواند رونق اقتصادی را در پی داشته باشد.

-         تکیه بر سرمایه داخلی: جذب سرمایه خارجی با شرایط نظارتی درست، پسندیده است. اما آفت این روش، تهدید امنیت ملّی کشور است. سرمایه­گذاران کلان خارجی، می­توانند در پروژه­های مهم سرمایه­گذاری کنند و سپس به بهانه تحریم و ... سرمایه­های خود را خارج کنند. این مشکل، موجب بیکار شدن عدّه زیادی از مردم، به هم ریختن برنامه­های اقتصادی کشور و تحمیل هزینه­های سنگینِ رکود پروژه می­شود. از این رو، تکیه پروژه­ها به سرمایه­گذاری خارجی، امری خلاف امنیت ملی است. سرمایه­گذاری خارجی در همه پروژه­ها می­تواند تا سقف 49 درصد و یا با اخذ ضمانت و رهنی باشد که شرایط تحریم و فشار اقتصادی، موجب بی­اعتباری یا تعلیق اسناد آن نشود. بهتر است بیش از آنچه به سرمایه­گذار خارجی، تسهیلات داده می­شود، این زمینه­ها در اختیار سرمایه­گذاران داخلی و مردم قرار گیرد. امنیت ملی کشور، رضایت مردم از حکومت، اشتغال داخلی، رونق ارتباط صنعت و دانشگاه، افزایش تولید علم و تقویت اقتصاد دانش­بنیان در گرو تکیه به سرمایه­های داخلی است.

-         تامین امنیت سرمایه­گذاری: تغییر زودهنگام مقرّرات اقتصادی به ویژه با تغییر دولت­ها، شفّاف و در دسترس نبودن بسیاری از مقرّرات اقتصادی، کمبود نظارت کارشناسانه و متعهّدانه و نبودن حمایت مناسب از سرمایه، موجب شده که ریسک سرمایه­گذاری افزایش یافته و انگیزه آن کاهش یابد. در صورتی که امنیت سرمایه­گذاری تامین شود، گرایش به سمت اقتصاد مولّد، افزایش خواهد یافت.

-         سرمایه­­گذاری مولّد: سرمایه­گذاری کلان در زمین، مسکن و امور مشابه، موجب هدررفت سرمایه­ها و تورّم کاذب می­شود. هدایت سرمایه­ها به سمت بورس، کارگاههای کوچک و متوسط، تعاونی­ها و پروژه­های بزرگ عمرانی، علاوه بر تقویت زیرساخت­های عمرانی و اقتصادی کشور، به اشتغال پایا می­انجامد.

-         تولید ثروت­های نو: در صورت اصلاح الگوی مصرف در زمینه­های پیش­گفته، کشور با فراوانی کالا و غذا روبه­رو می­شود. این امر، زمینه صادرات و تولید ثروت­های نو را فراهم می­کند. تسهیل صادرات غیر نفتی، صادرات آموزش و فرهنگ­سازی تولیدات خانگی، زمینه­های مناسبی برای تولید ثروت­های نو فراهم می­کند.  

-         تولید، بر اساس نیازهای اولویت­بندی شده: شناسایی نیازهای کشور، اولویت­بندی آن و هدایت تولید به سمت اولویت­ها، می­تواند امنیت ملّی را تامین و زیان تحریم را به حداقل برساند. در اولویت­بندی نیازها، رعایت استراتژیک بودن مواد و کالاها مثل مواد غذایی مفید، ضروری است. همچنین نیازهای زنجیره پزشکی مثل پنبه، تولیدات صنعتی پزشکی و دارو، از دیگر اولویت­هاست. تامین قطعات صنایع مادر مثل نفت، فولاد و سیمان، تامین نیازمندی­های صنایع پرکارگر مثل خودروسازی و ساختمان و تولید مواد و کالاهای تحریم­شده از اولویت­های بعدی است.

-         تولید انحصاری: تولید برخی از مواد و کالاها در انحصار چند کشور دنیا قرار دارد. ورود کشور به حلقه تولیدات انحصاری، مثل توانمندی هسته­ای و انرژی خورشیدی و بادی، می­تواند درآمد فروش را افزایش داده و از فشار تحریم­ها بکاهد؛ زیرا کشورهایی که صاحب این تولیدات نیستند، از راه­های مختلف، برای تامین نیاز خود استفاده خواهند کرد و همین امر، زمینه فروش را فراهم می­کند. گونه دیگر تولیدات انحصاری، اجرایی­کردن ایده­های تولیدی و ایجاد خط تولید اختراعات است. حرکت در مسیر تولید انحصاری نیازمند ارتباط سازماندهی­شده صنعت و دانشگاه است.

-         تقویت تولید داخلی: جلوگیری از ورود بی­برنامه کالای خارجی، نظارت بر کیفیت تولید داخل و ارتقای آن، فراهم کردن زمینه فروش خارجی برای کالاهای داخلی، کاهش سود بانکیِ مربوط به وام­های تولیدی، هدفمندی مالیات تولید، کاهش هزینه انرژی در مراکز تولیدی، ممنوعیت تبلیغ کالاهای خارجی و اولویت دادن به تبلیغ کالاهایی که درصد بیشتری از آن، داخلی است، بخشی از راهکارهای اجرایی این محور است.

-         هوشمندی در مبادله کالا: مبادله کالا نوعی امتیاز محسوب می­شود. دادن امتیاز به کشورهای دوست و بی­طرف، زمینه را برای ارتقای روابط، فراهم می­کند. پرهیز از خرید و فروش مواد، کالا و خدمات با مستکبرانی همچون آمریکا و اروپا، استقلال جمهوری اسلامی را تامین کرده و از فشار تحریم­ها می­کاهد.

8.    دور زدن تحریم­ها: پیامبر صلی الله علیه و آله، با بهره­گیری از ظرفیت­های مختلف، تحریم­های همه­جانبه را شکسته و بسیاری از ضروریات شعب ابی طالب را تامین کردند. بر این اساس، شکستن مرز تحریم­ها، راهبردی ضروری است و نباید با تعویض دولت­ها، دچار بی­اعتنایی شود.

با بهره­گیری از این راهبرد، راهکارهای زیر را می­توان در پیش گرفت:

-         بهره­گیری از توان دوستان جمهوری اسلامی: کشورهای دوست جمهوری اسلامی در سراسر دنیا می­توانند به صورت مستقیم یا با واسطه، برخی از نیازهای کشور را تامین کنند.

-         بهره گیری از توان ایرانیان خارج از کشور: میلیونها ایرانی خارج از کشور، می­توانند در قالب­های مختلفی چون سازمان­های مردم­نهاد، شرکت­های چندکاربردی و حتی به صورت شخصی، طرف معامله واقع شده و بخشی از نیازهای کشور را تامین کنند.

-         تعامل با نهادهای مردمی خارجی: شرکت­ها و نهادهای مردمی خارجی، به ویژه در کشورهای همسایه، ظرفیت مناسبی برای تعامل هستند.

بهره­گیری از سه ظرفیت پیش­گفته به صورت مجموعی و با رعایت اصل تعدّد و کثرتِ طرف­های قرارداد و نیز استفاده از روش شبکه­ای، می­تواند کشور را از برخی خطرات حفظ کرده و آسیبی به گروه­ها و کشورهای طرف قرارداد وارد نیاورد.

-         بهره­گیری از ظرفیت­های انحصاری جغرافیایی: جمهوری اسلامی می­تواند با استفاده از توان جغرافیای خود، بهره­گیری از برخی قابلیت­های حمل و نقل را به تامین برخی از نیازهای کشور مشروط کند. همچنین گستره مرزهای ایران و امکان داد و ستد مخفیانه با همسایگان، توان­مندی جغرافیایی دیگری است که می­تواند مورد استفاده واقع شود.

-         صادرات غیرنفتی: تحریم نفت و برخی از مواد معدنی دیگر، هرچند تهدیدی برای اقتصاد کشور است؛ اما می­توان آن را فرصتی برای رهایی از وابستگی به نفت دانست. تولید مواد و کالاهای غیر نفتی، تسهیل روند صادرات غیر نفتی، بازاریابی جهانی و کمک به صادرکننده غیر نفتی، تحریم­ها را کم­اثر می­کند.

-         مبادله با ارز رایج طرفین: مبادله با دلار آمریکا یکی از زمینه­های آسیب­پذیری جمهوری اسلامی است. مبادله با ارز رایج طرف­های معامله و تشکیل سبد ارزی بین چند کشور، به ویژه کشورهای همسایه، وابستگی کشور به دلار را کاهش داده؛ تحریم را کم­اثر کرده و به دلار به عنوان پول دشمن، ضربه می­زند. گسترش این الگو در سطح جهان، موجب گرایش کشورهای دیگر شده و زمینه را برای از رونق افتادن دلار فراهم می­کند.

-         مبادله کالا با کالا: یکی از راه­های دور زدن تحریم­ها مبادله کالا با کالاست. بسیاری از کشورها، مواد و کالاهای مورد نیاز جمهوری اسلامی را تولید می­کنند. مبادله کالا با کالا، وابستگی به پول نقد را کاهش می­دهد. همچنین می­توان برخی از مواد و کالاهای کشورهای دیگر را به عنوان ماده و کالای اولیه تهیه کرده و پس از تغییراتی، در بازارهای جهانی به فروش رساند.

-         ارائه امتیاز سرمایه­گذاری: برای پرداخت هزینه نیازهای کشور، می­توان به طرف مقابل، امتیاز سرمایه­گذاری در پروژه­ها داد. با این روش، هم پروژه­ها رونق می­گیرد و هم نیازهای کشور تامین می­شود.

-         ارائه امتیاز گردشگری: یکی از روش­های تامین نیازها، ارائه امتیاز گردشگری به کشور مقابل است. در واقع کشور یا گروه یا شرکت طرف قرارداد، می­تواند پس از تامین برخی از نیازهای کشور، امتیاز گردشگری در ایران را به دست آورد.

-         ارائه امتیاز تحصیل: سطح علمی بسیاری از رشته­ها و دانشگاه­های کشور، به گونه­ای است که توان رقابت با بسیاری از دانشگاه­های دنیا را دارد. پذیرش دانشجو، در مقابل تامین نیازها، یکی از روش­های تعامل است.

-         ارائه امتیاز درمان: سطح قابل قبولِ پزشکی در جمهوری اسلامی و هزینه­های پایین آن موجب شده که بسیاری از همسایگان، برای درمان به ایران مراجعه کنند. با بازاریابی پزشکی در سطح جهان، می­توان به جای پرداخت پول، برخی از بیماران کشورهای طرف قرارداد را درمان کرد.

-         ارائه امتیاز خدمات: در بسیاری از کشورها، فعالیت­های خدماتی همچون نگهداری و تربیت فرزندان، نگهداری سالخوردگان و ... با روش­های ویژه و هزینه­های بالا انجام می­شود. بازاریابی خدمات در این کشورها می­تواند یکی از روش­های تعامل اقتصادی و تجاری جمهوری اسلامی باشد. در واقع، به جای پرداخت پول، برخی از خدماتی که در کشورهای هدف، توسط نیروهای اعزامی ایرانی قابل انجام است، ارائه شده و نیز برخی از خدماتی که در داخل کشور برای نیروهای اعزامی از کشورهای طرف قرارداد، قابل انجام است، عرضه می­شود.

-         ارائه امتیاز انتقال دانش علمی: راه دیگر تعامل با کشورها ارائه دانش علمی و فنّی به آنهاست. چاپ مقالات ایرانی در نشریات جهانی، امتیازی است که جمهوری اسلامی به رایگان در اختیار کشورهای خاص به خصوص آمریکا و اروپا قرار می­دهد. در مقابل، فریب آمار، امتیاز کاذبی است که دشمنان، به کشور می­دهند. در حقیقت در ازای امتیاز واقعی تولید دانش که در اختیارشان قرار می­گیرد، آنها رتبه جمهوری اسلامی را در تولید دانش ارتقا می­دهند. اما این آمار، چه فایده کاربردی برای کشور دارد؟ اگر فایده اعتبار جهانی و تبلیغات بین المللی آن مورد نظر باشد، همین کشورهای دشمن که ابزارهای تبلیغاتی را در اختیار دارند، می­توانند پیشرفت­های جمهوری اسلامی را بایکوت خبری کنند؛ اتّفاقی که اکنون و همواره روی می­دهد. ارائه رایگان دانش کشور به مستکبران، روشی منطقی و مفید نیست؛ بلکه می­توان از این ابزار برای تعامل با دوستان، همسایگان و کشورهای بی­طرف بهره برد.

9.    ایجاد ساختار حقوقی و اجتماعی جدید: پیامبر صلی الله علیه و آله با تشکیل جامعه­ای جدید در شعب ابی طالب، توانستند ساختاری نو و اسلامی ایجاد کنند تا جایگزینی برای ساختارهای موجود در مکّه باشد.

با بهره­گیری از این راهبرد، راهکارهای زیر را می­توان در پیش گرفت:

-         تشکیل سازمان حقوقی: با تشکیل سازمان حقوقی و قضایی اسلامی، می­توان برخی از کشورهای اسلامی را از بردن دعاوی نزد طاغوت­های زمان، بازداشت. این سازمان با احکام اسلامی مشترک بین مذاهب اداره می­شود. احکام غیر مشترک بر اساس توافق، قابل اجرا خواهد بود. کشورهای غیر اسلامی هم می­توانند با شرایطی، دعاوی خود را به این سازمان ارجاع دهند. همچنین سازمان حقوقی و قضایی اسلامی، می­تواند جایگاه حمایتی و مشورتی نسبت به کشورهای اسلامی ایفا کند. همچنین می­توان سازمان­های مشابهی میان همسایگان و دوستان جمهوری اسلامی ایجاد کرد.

-         ایجاد سازمان فرهنگی و اجتماعی: تشکیل سازمان فرهنگی و اجتماعی اسلامی، می­تواند به رواج و تقویت فرهنگ اسلامی کمک کند. این سازمان خواهد توانست در ابعاد کارشناسی و حمایت، در رفع برخی از مشکلات اجتماعی موجود در کشورهای اسلامی بکوشد. ایجاد چنین سازمانی­هایی با همکاری کشورهای منطقه­ای و یا به صورت موضوعی و حول برخی از فرهنگ­های مشترک نیز امکان­پذیر است.

-         راه­اندازی سازمان علمی: تشکیل گروه­های علمی با کشورهای اسلامی، کشورهای دوست و همسایه می­تواند علاوه بر ارتقای دانش، برخی از انحصارهای حوزه علم را بشکند. چنین سازمان­هایی می­تواند جلو انتقال رایگان دانش به کشورهای مستکبر غربی را بگیرد.

-         ارائه الگوهای جمهوری اسلامی: تدوین الگوهای تشکیلاتی و مدیریتی جمهوری اسلامی به زبان­های مختلف و برای مخاطبان متفاوت، زمینه­ای برای تبلیغ ساختارهای موجود در جمهوری اسلامی خواهد بود. این الگوها در قالب­های مختلف علمی، اجتماعی، سیاسی و حتی ادبی، قابل ارائه است.

10.                       تقویت کیفی یاران: پیامبر صلی الله علیه و آله در دوران محدودیت تبلیغات اسلامی، تقویت ایمان و بصیرت یاران را جزو برنامه کاری خود قرار دادند. این روش موجب شد تا تک­تک تربیت­شدگان پیامبر، یارای مقابله با 20 کافر مجهّز را داشته باشند.[11]

با بهره­گیری از این راهبرد، راهکارهای زیر را می­توان در پیش گرفت:

-         تقویت ایمان فردی: ایمان فردی شامل اعتقادات بنیادین، واجبات و محرّمات فردی همچون روزه، سوء ظن و اخلاق اسلامی در رابطه با خود و خداست. تقویت ایمان مردم با آموزش و تبلیغ آموزه­های اسلامی، ارائه الگوهای عملی و سوق دادن جامعه به سمت فضایل اخلاقی بر اساس اصل دوم و سوم قانون اساسی، ضروری است.

-         تقویت ایمان اجتماعی: ایمان اجتماعی شامل واجبات و محرّمات اجتماعی همچون نماز جماعت، زکات و امر به معروف و نهی از منکر، غیبت، تهمت و اخلاق اجتماعی در رابطه با مردم و طبیعت، است. آموزش، تبلیغ، ارائه الگوهای عملی و زمینه­سازی اجتماعی، از مقدّمات ارتقای ایمان اجتماعی مردم است.

-         تقویت باور به جمهوری اسلامی: بسیاری از دستاوردهای جمهوری اسلامی، در لابه­لای غفلت داخلی و تبلیغات خارجی، گم شده است. شناسایی درست و معرّفی هوشمندانه این دستاوردها، زمینه افزایش باور مردم به نظام را فراهم می­کند. مقایسه منطقی جمهوری اسلامی با کشورهای دیگر، دستاوردها و ضعف­ها را به طور صادقانه، عرضه کرده و انگیزه مردم را برای رفع ضعف­ها افزایش می­دهد. این روش همان مسیری است که رهبر معظّم انقلاب اسلامی در موضوع تولید نسل در پیش گرفتند و کاهش موالید را خطای جمهوری اسلامی خواندند. اذعان به این خطا نه تنها مردم را از نظام ناامید نکرد بلکه انگیزه عمومی را برای جبران آن افزایش داد.

-         پاسخ به پرسش­ها: پرسش­ها و شبهات مردم، فرصت مناسبی برای تقویت کیفی یاران جمهوری اسلامی است. شناسایی میدانی پرسش­های مردم و ارائه پاسخ در سطوح و قالب­های مختلف، می­تواند امید مردم را به عنوان یاران اصلی جمهوری اسلامی افزایش داده و دفاع از نظام را به پروژه­ای مردمی و در عین حال، علمی و عقلی، بدل سازد.

11.                       زندگی در میان مردم: پیامبر صلی الله علیه و آله برای تقویت انگیزه یاران، اطّلاع دقیق از احوالشان و تصمیم­گیری واقعی، به همراه خانواده در میان آنان زندگی می­کردند.

بر اساس این راهبرد، راهکارهای زیر قابل اجراست:

-         تربیت خانواده: حضور در میان مردم، به سازگاری خانواده­های مسوولان نیاز دارد. ناسازگاری آنها با خدمت، تلاش و درک مردم، موجب نقص در کار خواهد شد. نخستین راهکارِ زمینه­ساز برای زندگی در میان مردم، تربیت کردن اعضای خانواده است. بر اساس آموزه­های دینی، مسوولیت تربیت خانواده اعم از همسر و فرزندان به عهده مرد است. اگر حضور پیامبر صلی الله علیه و آله در میان مسلمانان شعب ابی­طالب، همراه با اعضای خانواده نبود، شاید سطح و سعت موفّقیّت ایشان، بدین اندازه بالا نمی­رفت.

-         پراکندگی منازل سازمانی: ارائه منازل سازمانی به مسوولان، در مناطق مختلف شهر، موجب آشنایی آنها با وضع واقعی زندگی مردم می­شود.

-         تهیه نیازهای زندگی: حضور گاه به گاه مسوولان در بین مردم برای تهیه نیازهای زندگی مثل نان، لبنیات و میوه، موجب اطّلاعشان از وضع حقیقی بازار و دیدن مستقیم اشکالات می­شود.

-         حضور در مجامع مردمی: شرکت مسوولان در مجامع مردمی مثل مسجد، ورزشگاه، مکان­های زیارتی، بیمارستان، آسایشگاه، مدرسه، دانشگاه، مراکز بازپروری و ... موجب تقویت انگیزه مردم برای تحمّل سختی­ها شده، تصمیم­گیری مدیران را به سمت نیازهای واقعی جامعه هدایت می­کند.

-         استفاده از وسایل نقلیه عمومی: مسوولان می­توانند برای درک مسائل شهری و بین­شهری، گاهی از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند. شاید بسیاری از اشکالات خیابان­ها، مناظر شهری، جایگاه­های سوخت، استراحت­گاه­های بین راهی، پایانه­های مسافرت هوایی، جادّه­ای و ریلی و ... با حضور مدیران مختلف، حل شود.

-         تحمّل سختی­ها: زهد اختیاری از ویژگی­های معصومان علیهم السلام بود. اگر مسوولان در دوران ریاست خویش، به صورت اختیاری، سطح زندگی خود را مقداری پایین بیاورند، صمیمیت مردم با آنها بیشتر شده و اعتماد به ایشان افزایش می­یابد. شاید از منظره منازل ویلایی 1000 متری در زعفرانیه، به سختی بتوان وضعیت مردم در میدان شوش را درک کرد.

12.                       ارتباط نزدیک با مردم: پیامبر صلی الله علیه و آله علاوه بر اینکه، محلّ زندگی خود و خانواده­شان را در میان مردم قرار دادند، ارتباط نزدیکی با آنها برقرار کردند. با اینکه مشرکان، قصد ترور پیامبر را داشتند؛ اما چیزی مانع ارتباط ایشان با مردم نشده و در عین حال، حفاظت کامل از جان رسول الله انجام می­شد.

بر اساس این راهبرد، راهکارهای زیر قابل اجراست:

-         ارتباط با مردم در اجتماعات: امکان ارتباط مستقیم مسوولان با مردم در مساجد، نماز جمعه­ها، راهپیمایی­ها و ...، حرف­های مردم را به مدیران رسانده و موجب افزایش همدلی و همزبانی می­شود.

-         حضور در ادارات: سرزدن مسوولان به اداره­های زیرمجموعه، موجب بررسی روند امور از نزدیک شده و اعتماد مردم را به حُسن نیت مدیران، افزایش می­دهد. در این حضورهای سرزده، ارتباط آزاد با مراجعه­کنندگان، واقعیات را در پیش چشم مسوولان می­نهد.

-         حضور در جمع­های مختلف: دیدار مسوولان با دانشگاهیان، حوزویان، فرهنگیان و سایر گروه­های مردمی و اصناف اجتماعی و فرهنگی، موجب تعامل بیشتر و افزایش انگیزه کمک به مدیران خواهد شد. از سوی دیگر، بهره­گیری از این جمعها، ذهنیت مسوولان را به واقعیات جامعه نزدیک می­کند.

همه این رابطه­ها در صورتی ثمربخش است که گزینشی نبوده و آزاد باشد.

13.                       بهره­گیری از فرصت حضور در مجامع: رسول الله صلی الله علیه و آله با بهره­گیری از فرصت حضور در موسم حج و عمره، علاوه بر آنکه پیام انقلاب اسلامی خویش را به دیگران می­رساندند، از کمک­های آنان برای رفع نیازها بهره می­بردند.

بر اساس این راهبرد، راهکارهای زیر قابل اجراست:

-         بهره­ گیری از فرصت عضویت در مجامع: جمهوری اسلامی در اتحادیه­ها و سازمان­های مختلفی همچون سازمان ملل، یونسکو، دادگاه لاهه، سازمان کنفرانس اسلامی، جنبش غیر متعهدها، سازمان شانگهای و ... عضویت رسمی داشته و یا عضو ناظر است. هر یک از این سازمان­ها زمینه­های ارتباطی ویژه­ای را فراهم می­کنند. اگر دیپلماسی کشور فعال باشد، می­تواند از فرصت حضور در این مجامع، به صورت شجاعانه و هوشمندانه در راستای یارگیری و رساندن پیام مظلومیت ملت ایران و افشای مستکبران بهره گیرد.

-         بهره­ گیری از فرصت ارتباط اجباری کشورها: برخی از کشورها در چارچوب­های خاص، مجبورند با جمهوری اسلامی رابطه داشته باشند. مثلا در صورتی که ایران، ریاست یا مسوولیت بخشی از یک سازمان بین المللی را بر عهده داشته باشد، کشورهای عضو برای پیشبرد کارهای خود، مجبور به رابطه هستند. از این فرصت، برای حل برخی از مشکلات کشور می­توان بهره برد.

-         بهره­ گیری از فرصت حضور مردم در جوامع: حضور جمهوری اسلامی در عرصه بین المللی، محدود به سازمان­های رسمی نیست. ایرانیان در برنامه­های مختلف بین المللی شرکت می­کنند. حج، عمره، پیاده­روی اربعین، مسافرت­های توریستی، تجاری و ... فرصت­هایی برای روشنگری­های مردمی است.

14.                       اصرار بر رساندن پیام­ ها: پیامبر صلی الله علیه و آله از کوچکترین فرصتی برای رساندن پیام­های خویش، استفاده می­کردند. تحریم­های همه­جانبه، موجب دست برداشتن از تبلیغ انقلاب اسلامیِ نبوی نشد.

بر اساس این راهبرد، راهکارهای زیر قابل اجراست:

-         بهره­ گیری از ظرفیت رسانه­ای: جمهوری اسلامی دارای شبکه­های رسانه­ای متعدّد در مناطق مختلف جهان است. این شبکه­ها در قالب رادیو، ماهواره، اینترنت، روزنامه و مجلّه، مشغول فعالیت­اند. شبکه­ های دیگری هم از سیاست­های جمهوری اسلامی حمایت می­کنند. تبلیغ اسلام ناب و شناساندن دشمنان بشریت، از راه این شبکه­ها، نیاز به مدیریتی منسجم و سیاست­هایی هوشمندانه و شجاعانه دارد.

-         بهره ­گیری از ظرفیت­ هنر: عرصه، فیلم و سریال، نمایش، خط، نقاشی، شعر و سرود، موسیقی و آواز، صوت و ترتیل قرآن، تواشیح و هنرهای قرآنی، سیرک، هنرهای بافتنی، گُل­سازی، مجسمه­سازی و ... می­تواند زمینه­های مناسبی برای رساندن پیام جمهوری اسلامی به مردم جهان باشد. هنرِ غیر متعهد یا همان هنرِ بی­طرف، عرصه­ای برای رشد تمایلات شیطانی و استکباری است. هنرِ پیش­برنده، هنری است که پیامی انسانی را منتقل و نیازی واقعی را رفع کند.

-         بهره ­گیری از ظرفیت ورزش: انواع ورزش­ها، زمینه­ مناسبی برای رساندن پیام اهل بیت علیهم السلام است. شاید امکان تبلیغ دین در مسابقات جهانی، اندک باشد اما همین زمینه کوچک، گاهی تاثیرات بزرگی به دنبال خواهد داشت. همچنین، میزبانی مسابقات غیر رسمی و تشکیل سازمان­های ورزشی مردم­نهاد و بین المللی، عرصه­هایی مناسب برای ابلاغ آموزه­های اسلام حقیقی به فرهیختگان است.

-         بهره ­گیری از ظرفیت­ انسانی: ایرانیان خارج از کشور و مسافرانی که با مقاصدی چون تفریح و ... به کشورهای دیگر سفر می­کنند، می­توانند قاصدان پیام صلح­دوستی جمهوری اسلامی باشند.

-         بهره­ گیری از ظرفیت زائر و توریست: ایران همواره میزبان شیعیان و زائران کشورهای مختلف است. گردشگران طبیعت و فرهنگ ایران نیز همه­ساله رو به افزایش است. توریست علمی، سیاسی و اجتماعی را نیز می­توان به آن افزود. این مجموعه بزرگ از مردمان خارجی، گوش­های شنوایی برای پیام­های متناسب جمهوری اسلامی هستند؛ گوش­هایی که در آینده می­توانند زبان­هایی گویا برای آموزه­های انسانی و انتشار آن در سطح جهان باشند.

-         بهره ­گیری از ظرفیت مسافران خارجی: دانشجویان خارجی و طلّاب، جویندگان خارجی کار، پناهندگان، مهاجران، بیماران، خدمت­جویان، ورزشکاران، تاجران و سرمایه­گذاران، گروه­هایی دیگر از مسافران جمهوری اسلامی هستند. همه این گروه­ها رفتار و گفتار میزبانان خود را زیر نظر دارند. این دسته­ها ظرفیت­هایی مناسب برای تعاملات مردمی در راستای هدایت انسان­ها و ابلاغ دین هستند.

15.                       تلاش برای جلب حمایت دیگران: پیامبر صلی الله علیه و آله از ظرفیت­های مختلف برای جلب قلوب دیگران نسبت به مسلمانان استفاده می­کردند. چنین روشی، موجب فشار بر مشرکان و افزایش طرفداران پیامبر از میان مردم کافر می­شد.

بر اساس این راهبرد، راهکارهای زیر قابل اجراست:

-         تاکید بر دشمن مشترک در تبلیغات: زورگویان جهان، دشمنان انسانیت هستند. مردم دنیا کم و بیش با این حقیقت آشنایند؛ ولی ترس آنها از سخن گفتن و تبلیغات وارونه­نمای مستکبران، موجب شده سر در لاک خود کرده، ستم­پذیر شوند. اگر رسانه­های خارجی جمهوری اسلامی، بر دشمنّ مشترک ستم­دیدگان تاکید کرده و او را بشناسانند، زبان مردم جهان باز می­شود. افشای ظلم ظالمان و مظلومیت مظلومان، دل­ها را جذب کرده و جبهه مشترکی به وجود خواهد آورد.

-         تشکیل اتحادیه­ های تبلیغاتی: شیعیان، مسلمانان، مسلمانان و مسیحیان، ستم­دیدگان و آزاداندیشان جهان، در کنار یکدیگر می­توانند اتحادیه­های تبلیغاتی مختلفی، راه­اندازی کنند. سازمان­های مردم­نهاد می­توانند وارد این عرصه شده و از روش­های کم­هزینه­تری همچون رادیو و اینترنت بهره گیرند. گسترش پوشش این شبکه­ها، تنوّع زبانی آن و افزایش زمان پخش برنامه­ها، حرکتی جهانی و منسجم را سامان خواهد داد.

-         تربیتِ زبان­دانان انقلابی: جمهوری اسلامی به ده­ها هزار زبان­دان مسلمان و انقلابی نیاز دارد. بهتر است این افراد، نیروهای کشورهای مختلف باشند و در ایران، با واقعیات جهان آشنا شوند و سپس به کشور خود رفته، به تبلیغات اصلاحی بپردازند. همچنین تربیت ایرانیانی که حاضر به سکونت در کشورهای دیگر باشند، از ضروریات این عرصه است. تربیت افراد زبان­دان و اعزامشان، فشارهای مردمی را به سمت کشورهای زورگو هدایت می­کند. مبلغان هوشمند، مستکبران را به عنوان عامل بدبختی بشر، معرفی خواهند کرد و گفتمان مبارزه را به وجود خواهند آورد. آنها توان جذب دلها به سوی جمهوری اسلامی را خواهند داشت.

-         بیان الگوهای جمهوری اسلامی: بسیاری از الگوهای موفّق جمهوری اسلامی در زمینه نظام سیاسی، پیشرفت­های علمی، وحدت ملّی و شبکه تبلیغات داخلی، قابلیت معرفی به ملل مستضعف جهان را دارد. پس از معرّفی زورمندان و نفی روش آنان، مردم به دنبال الگوهای جایگزین و موفّق خواهند بود. معرفی دستاوردها و الگوهای جمهوری اسلامی، حمایت دیگران از این روش­ها را به دنبال خواهد داشت.

16.                       اعزام هیأت سیاسی فرهنگی به سایر بلاد: پیامبر صلی الله علیه و آله در دوران شعب ابی­طالب، بر اساس برخی از گزارش­ها، هیاتی به حبشه اعزام کردند تا ضمن برقراری روابط با پادشاه این کشور، به تبلیغ اسلام در آن نقطه از جهان بپردازند.

بر اساس این راهبرد، راهکارهای زیر قابل اجراست:

-         فعّال شدن دستگاه دیپلماسی: محدودیت فعاّلیت­های دیپلماسی به یک یا چند موضوع، موجب عقب ماندن کشور از رقابت­های سیاسی در جهان می­شود. فعّال شدن دستگاه دیپلماسی کشور و ارتقای سطح روابط سیاسی با کشورهای دنیا به ویژه کشورهای ضربه­خورده از استکبار، عرصه­های جدیدی را در ابعاد اقتصادی، سیاسی، نظامی و امنیتی به روی کشور می­گشاید. فعّال­سازی نمایندگی­های فرهنگی جمهوری اسلامی در کشورهای مختلف و ایجاد نمایندگی­های جدید، می­تواند زمینه­های اثرگذاری فرهنگی را به خصوص در ابعاد اجتماعی، علمی، آموزشی و گرشگری افزایش دهد.

-         بهره ­گیری از ظرفیت سازمان­های مردم­نهاد: برخی از سازمان­های مردم­نهاد داخل کشور، توان تعامل با جهان را دارند. ایجاد فرصت برای این گروه­ها و تشکیل گروه­های جدید با اهداف مشخّص، زمینه تعامل مردمی با جهان را فراهم کرده، جبهه­های فرهنگی و سیاسی مشترکی را شکل خواهد داد.

-         تهاجم سیاسی و فرهنگی: فرو رفتن در لاک دفاعی، جرأت دشمن را بیشتر می­کند. تهاجم سیاسی و فرهنگی به دشمنانِ عزّت و پیشرفت ملّت ایران، آنان را به چاره­جویی و دفاع وادار کرده و بخشی از توانشان را می­گیرد. تهاجم هوشمندانه در حُکم یارگیری از نیروهای حریف است. ایجاد تردید در نیروهای دشمن، از دیگر بهره­های تهاجم فرهنگی و سیاسی است.

17.                       نپذیرفتن معامله با دشمن: پیامبر صلی الله علیه و آله در سخت­ترین شرایط و در زمانی که دشمن، پیشنهاد برداشتن تحریم­ها را به شرط دست برداشتن از تبلیغ اسلام مطرح کرده بود، رد کردند.

بر اساس این راهبرد، راهکارهای زیر قابل اجراست:

-         ایستادگی: برخی از اصول کشور، در هر شرایطی، غیر قابل تغییر است. اصول قانون اساسی، از این قبیل است. تجربیات تکرارشده کشور، از زمینه­های ساخت اصول غیر قابل تغییر می­باشد. اموری همچون اعتماد نداشتن به زورگویان جهانی، حمایت از آزادی­خواهان و حفظ عزّت ملّی از اصولی است که بر اساس بارها تجربه، شکل گرفته است. شناسایی این قواعد و پافشاری بر آن در مقابل دشمن، به ناچار، او را وادار به عقب­نشینی خواهد کرد.

-         معادله هزینه- فایده: در تعاملات اجباری با دشمن و در خارج از خطوط قرمز، معادله هزینه- فایده، راهکاری منطقی است. اجرای این راهکار، دو روش دارد. یکی معادله کوتاه­مدّت و دیگری، معادله بلندمدّت. بهترین روش برای به کارگیری معادله هزینه- فایده، توجّه به آثار بلندمدّت آن است. در صورتی که دولت­ها به دوره کوتاه خویش بیندیشند، ممکن است طی یک معامله با دشمن، به فایده­ای کوتاه­مدّت دست یابند؛ اما زیانی بلندمدّت را بر کشور تحمیل نمایند.

-         تهاجم به عقبه دشمن: یکی از راهکارهای پیامبر برای مقابله با دشمن و سست کردن درخواستش برای معامله بر سر خطوط قرمز، تهاجم به عقبه فکری او بود. ایجاد تردید در پشتوانه­های فکری دشمن، او را در اصرارش برای معامله بر سر اصول، سست خواهد کرد.

18.                       حفاظت از جان پیامبر و تازه­مسلمانان: گزارش­های تاریخی به­روشنی بیان کرده­اند که یکی از اهداف رفتن به شعب ابی طالب، حفاظت از جان پیامبر و یاران ایشان در شرایط حسّاس خطر بود.

بر اساس این راهبرد، راهکارهای زیر قابل اجراست:

-         حفاظت از جان مسوولان: حفاظت از مسوولان، کاری منطقی و بر اساس آموزه­های شریعت است. در سال­های آغازین دهه شصت، بدترین خاطرات ملّت ایران یعنی ترور بلندپایه­ترین مدیران کشور، رقم خورد. حفاظت موثر و برنامه­ریزی­شده می­تواند زمینه­های خطر را کاهش داده و در عین حال، ارتباط مسوولان با مردم را حفظ کند.

-         حفاظت از جان دانشمندان: جان برخی از یاران جمهوری اسلامی، ارزشی بسیار دارد. کسانی که پیشرفت ملّت ایران وابسته به آنان است و دزدیدن یا ترورشان، زیان زیادی را متوجه کشور می­کند. دانشمندان، نخبگان و علما از این قبیل­اند.

-         حفاظت از مردم: تک­تک مردم در نظام اسلامی، جزوی از حکومت بوده و حفاظت از آنان به معنای حفاظت از حکومت است. تامین امنیت مجامع عمومی و پیشگیری از وقوع حوادث، از وظایف همیشگی مسوولان در هر کشوری است. حفاظت از جان مردم، به تامین امنیت از ترور و بمب­گذاری محدود نمی­شود؛ بلکه امنیت سازه­های معماری، امنیت روانی، امنیت پزشکی، امنیت رانندگی و گونه­های دیگر، همگی زمینه­هایی برای حفاظت از توده­های مردم است.

-         حفاظت از جان یاران دور: یاران جمهوری اسلامی در فراسوی مرزها، سرمایه­های کشور و مرزهای متحرّک آن هستند. کارهای بسیاری از عهده این گروه برمی­آید که یاران داخلی توان اجرای آن را ندارند. این گروه از طرفداران، همواره در معرض خطراند. ایجاد شبکه­ها و کانال­های ارتباطیِ دائمی جهت حفاظت و رساندن نیازها، کاری منطقی بوده و در بلندمدّت، هزینه­های کشور را به صورت چشمگیری کاهش می­دهد.

-         حفاظت از شیعیان و مسلمانان مناطق دیگر: اهمیت دادن به جان مسلمانان، شیعیان و همه آزادی­خواهان در سراسر جهان، مرزهای امنیتی جمهوری اسلامی را فراتر برده و علاوه بر انجام تکلیف شرعی، فشار بر زورگویان را افزایش می­دهد. ابزارهای تبلیغاتی و زمینه­های اقتصادی، دو رکن مهم در حفاظت از مسلمانان، شیعیان و آزادی­خواهان است. رصد مستمر فعالیت این گروه ­ها در سراسر جهان و لحاظ امنیت آنان در روابط اقتصادی با کشورها می­تواند زمینه­ های امنیت را فراهم کند. ابزارهای تبلیغاتی جمهوری اسلامی همواره می­توانند بر این اصل پای بفشرند که جان، مال و آبروی تک­تک یاران و علاقه­مندان به اسلام و کشور، برای نظام دارای اهمیت است.

19.                       ایستادگی مردم: یکی از راهبردهای اصلی شعب ابی­طالب، ایستادگی مردم تا زمان ناامیدی دشمن و برداشته ­شدن تحریم­ های همه ­جانبه بود.

بر اساس این راهبرد، راهکارهای زیر قابل اجراست:

-         افزایش توان ایستادگی مردم: مسوولان می­توانند با اخلاق خوب و به دور از عصبانیت و توهین، توان ایستادگی مردم را افزایش دهند. ارتقای باورهای معنوی مردم، بصیرت در شناخت دوست و دشمن، خودباوری حقیقی و امیدهای واقعی، می­تواند پایداری طولانی­مدّتی را رقم بزند.

-         ایجاد گفتمان ایستادگی: فراگیرشدن گفتمان ایستادگی در کشور و تبدیل آن به سخن رایج اجتماع، به فرهنگ­سازی و بهره­ گیری از رسانه­ها نیاز دارد. توجّه به ایستادگیِ دین­داران در طول تاریخ و به ویژه در تاریخ اسلام، الگوسازی امروزین از جهاد غیرنظامی در فرهنگ اسلامی و ارائه نمونه­های موفّقِ ایستادگی در تاریخ کشور، سخن از پایداری را فراگیر کرده و آن را به فرهنگی اجتماعی تبدیل می­کند.

20.                       هوشمندی در ارائه اطلاعات: پیامبر صلی الله علیه و آله با ارائه هوشمندانه اطلاعات در قضیه «خورده شدن قرارداد تحریم توسط موریانه»، توانستند بین دشمنان اختلاف افکنده و افکار عمومی را آگاه سازند. ایشان اطلاعات را توسط ابوطالب و با تبلیغاتی ویژه در صحن مسجدالحرام، ارائه کردند. با هدایت پیامبر، اخبار مربوط به این قضیه همزمان به همه سران کفر عرضه شد و با این روش، ابزار فریب و سانسور از آنها گرفته شد. پس از آن مشرکان نتوانستند در برابر افکار عمومی مقاومت کرده و تحریم­ها را لغو کردند.

بر اساس این راهبرد، راهکارهای زیر قابل اجراست:

-         حذف رانت اطلاعات: مذاکره با چند کشور و ارائه اطلاعات به آنها، رانتی بزرگ برایشان پدید آورده است. آنها پس از دریافت اطلاعات، از آن برای ضربه زدن به کشور استفاده می­کنند، یا بخشی از آن را سانسور کرده و بخشی را منتشر می­کنند، یا آن را به صورت دست­کاری شده منتشر می­سازند. مجموعه این رویدادها که در 12 سال اخیر بارها تکرار شده، می­تواند بنیان­های قاعده­ای جدید را در روابط خارجی جمهوری اسلامی شکل دهد. اگر قرار است اطلاعاتی به دیگران داده شود، چرا این اطلاعات به طاغوت اصلی یعنی آمریکا و همراهان او ارائه گردد؟ اگر قرار است دنیا از برخی خبرهای داخل کشور آگاه باشد، چرا دنیا به چند کشور زورگو محدود شده است؟ آیا دادن اطلاعات به آمریکا به معنای حفاظت از اطلاعات است؟ به نظر می­رسد، حذف رانت اطلاعاتی ابرقدرت­ها، موجب گفتگوی رودرروی جمهوری اسلامی با دنیا خواهد شد؛ درحالی که در شرایط کنونی، هیچگاه اطلاعات حقیقی در دنیا منتشر نمی­شود. بهره­گیری از قالب­های سیاسی و حتی فرهنگی در گفتگو و تعامل با همه کشورهای دنیا، موضع زورگویان را تضعیف می­کند. ایده توریست هسته­ای که سال­های پیش مطرح شد، راهی برای پیشگیری از تقویت مواضع آمریکاست.

-         زمینه­سازی پیش از ارائه اطلاعات: پیش از ارائه اطلاعات به طرف­های مذاکره، زمینه­سازی تبلیغاتی و سیاسی، راهکاری منطقی است. محرمانه بودن اطلاعات برای رسانه­های داخلی و فاش بودن آن برای سرویس­های جاسوسی آمریکایی، موجب شده همه ابزارهای زمینه­ساز برای تبلیغاتِ پیش از ارائه اطلاعات، از جمهوری اسلامی سلب شده و در مقابل، دشمن با ارائه اخبار به سرویس­های جاسوسی­اش، زمینه را برای دست برتر داشتن در تبلیغات، فراهم کند.

-         گرفتن تضمین­های عینی: اطلاعات، نوعی امتیاز است. برای ارائه آن به دنیا باید از سازمان­های بین­المللی، امتیازات متقابل گرفت.

-         ایجاد اختلاف بین دشمنان: ارائه همزمان اطلاعات به کشورهای مختلف دنیا، موجب ایجاد اختلاف بین آنها خواهد شد؛ زیرا پیش از آنکه دستگاه­های تبلیغاتی، به سانسور و دست­کاری اخبار بپردازند، سران کشورها، قضاوت اولیه­ای درباره اطلاعاتِ منتشره خواهند داشت. تکرار این قضاوت­ها، موجب بدبینی کشورهای آزاداندیش و افزایش فشار بر زورگویان می­شود.

بهره­گیری از مجموعه راهبردها و راهکارهای بیان­شده به کار تبلیغاتی، فرهنگ­سازی و اطّلاع­رسانی به موقع نیاز دارد. تدوین الگویی جامع برای عمل به این راهبردها و آغاز اجرای آن از دستگاه­های دولتی، ضرورت عبور کشور از شرایط فرضی شعب ابی­طالب است. الگوگیری از پیامبر صلی الله علیه و آله، از وظایف مسلمانان است و چنین کاری، نجات و سربلندی را در پی خواهد داشت. تبدیل مذاکره با دشمن به کار اصلی دولت، موجب می­شود تا تصوّری در بین برخی از مسوولان به وجود بیاید که حتّی تامین آب و محیط زیست را هم نیازمند مذاکره با آمریکا بدانند؛ امری که در اسلام، جایگاهی ندارد.

 

[1]. کارشناس حدیث و تفسیر، هادی سیاسی قم (09127484187)(ehsanyfar@gmail.com)

[2]. نگارنده در دو یادداشت دیگر، ابتدا اثبات کرده که کشور در شرایط شعب ابی­طالب نیست و سپس تبیین نموده که بر فرض وجود در شرایط شعب، راهبردهای نبوی بر ایستادگی هوشمندانه استوار است نه عقب­نشینی و مذاکره از روی ضعف.

[3]. ن. ک: ایمان ابی طالب: 3.

[4]. ن. ک: دلائل النبوة (بیهقی): 2/ 315.

[5]. در منابع تاریخ و سیره، دو گزارش درباره ورود به شعب ابی­طالب آمده است. گزارش نخست حکایت از آن دارد که پس از تشدید فشارها، پیامبر و یاران به شعب رفتند و سپس تحریم همه­جانبه وضع شد. گزارش دوم حکایت از آن دارد که پس از وضع تحریم همه­جانبه، پیامبر و یاران به شعب رفتند. هر دو گزارش از این منظر که رفتن به شعب بر اثر فشار شدید بود، اتفاق نظر دارند. (ن. ک: البدایة و النهایة: 3/ 105)

[6]. ن. ک: تاریخ الاسلام: 1/ 221.

[7]. ن. ک: دلائل النبوة (بیهقی): 2/ 315.

[8]. مجموعه این بیست راهبرد نبوی در یادداشت دیگری به صورت تفصیلی تبیین شده است.

[9]. ن. ک: تاریخ ابن خلدون: 2-2/ 9.

[10]. منظور، کالاهایی که فقط در ایران تولید شود نیست؛ بلکه کالاهایی که تولیدکنندگان آن در دنیا انگشت­شمار باشند، می­تواند نوعی انحصار نسبی را به دنبال داشته باشد.

[11]. ن. ک: انفال: 65.

دیدگاه ها

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.