هادي نيوز: فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در آخرین نشست وزرای خارجه کشورهای اروپایی گفته است «ما به طور عمده درباره تدابیری برای حفظ توافق و تعهدات اقتصادی‌مان در قبال ایران صحبت کردیم. اما برای ما مسئله تنها منافع اقتصادی نیست، بلکه منافع امنیتی است، چون ما معتقدیم در نبود توافق، امنیت منطقه و اروپا در خطر خواهد بود.» این موضوع که «برجام یک موضوع امنیتی برای اروپا است»، بازتعریف همان تلقی از «مواجهه امنیتی اروپا با ایران» است.

یکی از تلاش هایی که آمریکایی ها و غربی ها در برهه های زمانی مختلف انجام داده اند این بوده که ایران را وارد فضای امنیتی سازی کنند. امنیتی سازی پرونده هسته ای، یکی از گزینه های اصلی امنیتی سازی جمهوری اسلامی ایران بوده است. به عبارتی یکی از عملیاتی ترین راه های کشورهای غربی در طول تاریخ 40 ساله مواجهه با ایران این بوده است که پرونده ایران را امنیتی کنند و به دنبال این باشند تا ایران یک «مورد امنیتی» در نظام بین المللی معرفی شود. تلاش برای امنیتی سازی مسئله لانه جاسوسی با عنوان «گروگان گیری»، تلاش برای امنیتی سازی بحران های مرزی، ایجاد جنگ هشت ساله، تلاش برای امنیتی سازی مسائل اقتصادی، تلاش برای امنیتی سازی مطالعات ایران، تلاش برای امنیتی سازی مسئله حقوق بشر، تلاش برای امنیتی سازی توانمندیهای دفاعی و ... همه از مسائلی است که غرب برای مواجهه با ایران در تلاش برای کنترل آن بوده است.

بنابراین امنیتی سازی یکی از شگردهای اصلی غرب برای کنترل و مهار ایران و تلاش برای «عادی سازی رفتار ایران» متناسب با خواسته های غربی ها بوده است. در این بین غربی ها از برخی از عناصر فعال خود نیز برای رسیدن به این موضوع استفاده کرده اند که از آن جمله می توان به عناصری چون شبکه اقتصادی بین المللی، شبکه امنیتی بین المللی و شبکه سیاسی بین المللی یاد کرد. برای مثال در سال های بعد از 2006 میلادی برای وارد کردن ایران به یک مسئله امنیت بین المللی، تلاش کردند تا ایران را ذیل فصل هفتم یعنی امنیتی ترین قسمت سازمان ملل متحد قرار دهند. سوالی که در این بین به وجود می آید این است که چرا غرب در تلاش است تا یک مواجهه امنیتی با جمهوری اسلامی ایران داشته باشد و هدف از امنیتی سازی ایران چیست؟

1. امنیتی سازی، برای پاسخ گویی ایران

یکی از نتایج و یا به عبارت شفاف تر علل امنیتی سازی ایران و مسائل مربوط به ایران از جمله مسئله برجام توسط کشورهای غربی این است که ایران را در موضع پاسخ گویی قرار دهند. هنگامی که ظرفیت های ملی یک کشوری به صورت عملیاتی وارد یک بحران سازی می شود، امکان ابتکار عمل را از کشور هدف سلب کرده و آن کشور را صرفا در موضعی پاسخ گو قرار می دهد. غربی ها بخصوص در مسئله هسته ای ایران تلاش کرده اند تا با استفاده از این موضوع، ایران را وادار به پاسخ گویی کنند. موضوعاتی که اخیرا در حوزه مقاوله نامه های بین المللی از جمله پالرمو و اف ای تی اف مطرح شده است، تلاش برای امنیتی سازی حوزه اقتصاد ایران برای پاسخ گو کردن ایران در مسائلی شبیه به تروریسم و مسائل افراطی گری است که غرب معتقد است ایران بایستی در این خصوص شفافیت بیشتری را از خود بروز دهد.

2. امنیتی سازی برای امتیازگیری

یکی دیگر از علل و نتایج امنیتی سازی پرونده های مربوط به ایران این است که زمینه را برای امتیاز دهی ایران فراهم می کند. در زمانی که اروپایی ها مسئله نیروگاه های هسته ای ایران خصوصا نیروگاه بوشهر را مطرح می کردند، رسانه های غربی در حال مخابره این خبر به افکار عمومی بودند که با زلزله ای در ایران، کشورهایی چون امارات و قطر متاثر از رادیواکتیوی خواهند شد که به واسطه فعالیت های نیروگاه بوشهر در فضا پخش خواهد شد. آن ها با بیان کردن این موضوع که نیروگاه بوشهر توان ایمن سازی کافی برای مقابله با زلزله های با مقیاس بزرگ را ندارد، به واقع در حال امنیتی سازی پروژه بوشهر ایران بودند. موضوعی که سبب شد تا در اولین مذاکراتی که منتهی به برجام شد، مورد توجه غربی ها برای امتیاز گیری از ایران قرار گیرد.

3. امنیتی سازی برای شرمنده سازی

یکی دیگر از دلایل و علل امنیتی سازی ایران و پرونده های مربوط به ایران این است که ایران را در محیط بین المللی شرمنده کرده و به بازیگری پشیمان از رفتار خود در صحنه بین المللی تبدیل کنند. پروژه شرمنده سازی از این جا ناشی می شود که یک بازیگر به واسطه رفتاری که در نظام بین الملل برچسب گذاری شده یا به دلیل حمایت از یک گروه بین المللی که توسط سایر کشورها امنیتی سازی شده، تبدیل به بازیگری شرمنده و نادم می شود که دائم به دنبال بازگشت به صحنه بین المللی و خروج از شرمندگی برای یافتن حیثیت پیشین خود است. یکی از دلایل اصلی که غربی ها از عادی سازی روابط با ایران سخن می گویند این است که ایران را نسبت به رفتارهایی که در حوزه داخلی و منطقه ای دارد، پشیمان و شرمنده کنند.

حقوق بشر یکی از مهمترین صحنه هایی است که غربی ها تلاش می کنند تا به واسطه آن ایران را شرمنده ساز کنند. غربی ها با ایراد اتهامات شدید حقوق بشری به واسطه برخی از پرونده هایی که به زعم آن ها موارد امنیتی محسوب می شوند، به دنبال این هستند تا به ایران این موضوع را تحمیل کنند که بایستی تغییراتی در صحنه داخلی متناسب با خواسته ها و مطالبات اطراف غربی ترتیب دهد، در غیر این صورت ایران مواجه با قطعنامه های بین المللی در مجمع عمومی سازمان ملل، شورای حقوق بشر این سازمان و همچنین سایر ارگان های بین المللی خواهد شد.

نتیجه

اظهارات اخیر فدریکا موگرینی در خصوص اینکه برجام برای اروپایی ها یک مورد امنیتی است و صرفا یک توافق اقتصادی نیست، اشاره کوچکی به یک واقعیت بزرگ در خصوص روابط و نوع نگاه اروپا نسبت به ایران دارد. نگاهی که با عناصر و مولفه های امنیتی عجین شده است و وقتی سررشته آن در طول تاریخ انقلاب و جمهوری اسلامی یعنی در 40 سال گذشته پی گیری می شود، به موضوعی حیاتی پی برده می شود که ضروری است که به آن توجه بیشتری متمرکز شود. غرب برای امنیتی سازی مسائل مربوط به ایران، دلایل فراوانی دارد که سه مورد از اصلی ترین این دلایل عبارتند از: پاسخ دهی ایران در مجامع بین المللی و در مقابل غربی ها، امتیاز گیری از ایران و نهایتا شرمنده سازی ایران در سطح بین المللی به واسطه رفتارهایی که از نظر غربی ها خلاف جهت رفتار بین المللی و مغایر با اصول هنجاری نظام بین المللی است. اینکه غرب به ایران به عنوان یک موضوع امنیتی می نگرد، مسئله ای مفروض است که ضروری است برای از بین بردن نگاه امنیتی به ایران توسط غربی ها باید بدنبال راه حل های اساسی بود.

فارس