اختلافات داخلي؛ زمينه ساز توطئه‌هاي خارجي

14 مرداد سالروز فرمان مشروطيت در سال 1285 هجري شمسي در کاخ صاحبقرانيه توسط مظفرالدين شاه قاجار است. انقلاب مشروطه اگرچه تحول نويني در حيات سياسي ايرانيان بود و افق‌هاي جديدي را به جامعه‌ي ايران وعده داد، اما آرمان‌هاي اين انقلاب به زودي در اثر مواجهه با شرايط زمانه و بويژه اختلافات و ستيزهاي دروني ميان نيروهاي طرفدار انقلاب، رنگ باخت و در روندي معکوس، به ضد آن تبديل شد.

ريشه‌ي ناکامي نهضت مشروطه را بايد در اختلافات و کيفيت بازي ميان نخبگان و جريان‌هاي سياسي فعال در آن برهه از تاريخ ايران ديد. در يک نگاه کلي، در نهضت مشروطه دو جريان عمده وجود داشت؛