هادی نیوز: چند ماه از روی کار آمدن «جو بایدن» رییس جمهور ابالات متحده آمریکا می‌گذرد؛ رییس جمهوری که خیلی‌ها بر این باور هستند با دونالد ترامپ هیچ فرقی ندارد، فقط نوع رفتار و ادبیاتش متفاوت است؛ ولی در کلیات از نوع نگرش سیاسی شبیه هم هستند؛ استراتژی که ترامپ در منطقه پیدا کرده جو بایدن هم را با تاکتیک دیگری ادامه می‌دهد.

در همین باره خبرنگار دفاع‌پرس با محمد جمشیدی استاد دانشگاه و تحلیلگر ارشد آمریکا به گفت‌وگو پرداخته است که در ادامه می‌خوانید؛

دفاع‌پرس: با توجه به روی کارآمدن جو بایدن شاهد اتفاقاتی در منطقه بودیم؛ از جمله حمله هوایی، سفر پاپ فرانسیس به عراق و ... به نظر شما بایدن چه سیاست‌هایی را می‌خواهد در منطقه پیاده کند؟

به نظر من، واقعیت این است که امریکا فارغ از این که ترامپ یا بایدن رییس جمهور باشد، تقریباً هیچ استراتژی واحدی در قبال خاورمیانه ندارد. این تداوم استراتژی امریکا ریشه در الزاماتی مثل کمبود منابع بودجه‌ای امریکا، ناکام بودن امریکا در جنگ‌های خاورمیانه، اولویت یافتن تهدید قدرت‌های بزرگ مثل چین و روسیه، این‌ها دلالت بر این دارد که امریکا با توجه به ضعف داخلی که دارد اعم از بحران اقتصادی و بحران کرونا و قطبی شدن جامعه و ظهور جریان‌های تندرو، لاجرم باید هزینه‌های بیشتری از لحاظ مالی و تمرکز استراتژیک در حوزه داخلی خود داشته باشد یعنی به پول بیشتری نیاز دارد و بدهکاری بیشتری دارد. از این جهت امریکا به نوعی نیازمند پول عراق خواهد بود.

از سوی دیگر به خاطر اینکه سیاست نظامی امریکا در قبال جنگ های خاورمیانه ضعف خود را نشان داده ترجیح می دهد خیلی خود را درگیر نکند و از طریق متحدین و شرکا حرکت می کند، نتیجه همه این بحث ها این می شود که امریکا چه ترامپ و چه بایدن باشد، اولویت را به سمت همکاری با اعراب و استفاده از توان مالی و سیاسی آنها انجام خواهد داد و تمرکز را به سمت آنها می برد. روی اتحاد بین اعراب واسرائیل حساب اساسی باز کردند و اساساً امریکایی ها این منفعت را دارند که ایران را بعنوان تهدید معرفی کند. لذا واقعیت این است که امریکا در قبال منطقه تفاوت استراتژیکی با دوره ترامپ ندارد به غیر از تغییر لحن و عدم استفاده از نظامات تحریک کننده نظامی باشد. آستانه تحریک طبیعتاً بالاتر می رود یا رفتاری که در این ایام دیدید، وزیر امور خارجه امریکا نامه ای که برای رئیس جمهور افغانستان نوشت اساساً نه تنها تداوم سیاست ترامپ را مطرح کرد بلکه شاید با همان رویکرد رئیس جمهور امریکا را تهدید کرد که اگر با طالبان پشت یک میز ننشینید و به تفاهم نرسید نیروها از کابل خارج می کنیم و تیپ رفتاری است که در دوره ترامپ داشتیم. این نوع رفتارها فارغ از ژست ها و نوع ادبیات دیپلماتیک طرف ها ریشه در یک مباحث ساختاری دارد که تا آنها تغییر نکند آنها هم تغییر نمی کند.

دفاع‌پرس: استراتژی ایران باید چگونه باشد؟

به نظر من، از آنجا که سیاست امریکا در قبال ایران تحریم اقتصادی و فشار برای کوتاه آمدن ایران در حوزه های راهبردی از جمله منطقه ای است جمهوری اسلامی باید به سمت هزینه مند کردن سیاست های امریکا حرکت کند. این هم در حوزه اقتصادی و هم در حوزه نظامی و راهبردی است. نکته مهم دیگر این است که این رویکرد یک رویکرد کوتاه مدت و بلندمدت است و هدف اخراج امریکا از منطقه با اولویت عراق است و در واقع هزینه مند کردن سیاست ها و اقدامات تحریک آمیز اقتصادی است.

دفاع‌پرس: پس می توان گفت سیاستی که بایدن در منطقه پیاده می کند با سیاست ترامپ فرقی ندارد؟

ترامپ با بایدن هیچ فرقی نداشت؛ فقط لحن و ادبیات آن‌ها و نحوه استفاده از ابزارها فرق می‌کند. بایدن ابزار دیپلماتیک را ترجیح می دهند اما این ابزار دیپلماتیک همانطور که بایدن در سخنرانی در وزارت خارجه مطرح کرد به این دلیل متوسل می شوند که سیاست عریان امریکا است که از این استفاده کنند. این چیزی است که امریکا بیان می کند. لذا آنها همچنان قائل به سیاست های فشار اقتصادی، توسل گزینشی به اقدام نظامی هستند اما نقطه ضعف این است که از دیپلماسی به اندازه کافی استفاده نمی کردند و بایدن همان کار را انجام می دهد.

دفاع‌پرس: ترامپ از بسیاری از معاهدات از جمله برجام و پاریس خارج شد. آقای بایدن روی کار آمد به معاهده پاریس برگشت ولی الان که نزدیک به دو ماه از روی کار آمدن بایدن می گذرد هنوز به برجام بازنگشته است. تحلیل شما چیست؟

امریکایی ها می خواهند به برجام برگردند اما به این شرط که تحریم ها را برندارند. مشکل امریکا این است که می خواهد سیاست های ترامپ را ادامه دهد ان هم با یک چهره مثبت و اجماع ساز برای دیگران باشد. یعنی سیاست امریکا همراه کردن دیگران علیه ایران است. برای همین دنبال این هستند که تحریم را نگه دارند. حتی گشایش هایی ایجاد شود هم به لحاظ زمانی و هم به لحاظ دامنه محدودیت داشته باشد و دائمی نباشد و همه حوزه ها را شامل نباشد. می خواهند فشار تحریم را نگه دارند و بازی های دیپلماتیک و سیاسی را درمی آورند و آمادگی برای گفتگو مطرح می کنند که بگویند دنبال تعامل با ایران هستیم ولی وقتی به تعامل نگاه می کنید در دستور کار رفع تحریم یا رفع معنادار تحریم ها نیست. بلکه دنبال این هستند که پول های بلوکه شده ایران را آزاد کنند و این را به حساب رفع تحریم می گذارند. اینها رفع تحریم نیست بلکه پول های ماست که در بهترین حالت می خواهند پس بدهند و دسترسی بدان بدهند. به این گشایش فضا می گویند و دوباره بعد از این پول ها بسته می شود. این رفع تحریم نیست لذا آن چه باید دقت کرد این است که امریکایی ها استاد فضاسازی های سیاسی و دیپلماتیک هستند و نباید این وسط هدف را گم کنیم و نباید در این طرح های دیپلماتیکی که ارائه می دهند منفعت خود را فراموش کنیم. منفعت ما رفع تحریم است. منفعت ما رفع تحریم به صورت یکباره و واقعی است. از نظر آقای بایدن سیاست های ترامپ شکست خورده و سیاست های غلط بوده نباید تکرار کند ولی بایدن تکرار می کند. این نشان می دهد اهداف دیگری در این زمینه وجود دارد.

دفاع پرس