نویسنده : عباس حاجي‌نجاري
اگرچه يكي از اهداف راهبردي دشمنان نظام اسلامي در تحميل هشت سال جنگ برمردم ايران تضعيف توان و از بين بردن زيرساخت‌هاي كشور براي جلوگيري از تبديل شدن به يك كشور نمونه اسلامي بود و در بيان اين امر هم صراحت داشتند، اما شايد مهم‌ترين نقطه قوت نظام اسلامي در دوران پساجنگ را بتوان تبديل تجربيات و عبرت‌هاي جنگ تحميلي به ارزش افزوده‌اي دانست كه بتواند نظام اسلامي را در دوران پس از جنگ در برابر تهديدات و چالش‌هاي احتمالي و آشوب‌هاي داخلي واكسينه كرده و زمينه‌اي براي افزايش اقتدار ايران اسلامي و گسترش نفوذ تفكر انقلاب اسلامي باشد.

شايد رمز اصلي تحقق اين فرآيند را بتوان در منطق حضرت امام(ره) در مديريت جنگ جست‌وجو كرد، چراكه مؤلفه اصلي مديريت امام در دفاع مقدس اين بود كه انگيزه نبرد را به فراتر از آب و خاك ارتقا داد، يعني مردم ايران را به اين بينش و بصيرت رساند كه اين جنگ، جنگ دو كشور براي مرزهاي جغرافيايي يا منافع اقتصادي يا برتري نژادي يكي بر ديگري نيست، بلكه هدف اصلي مقابله اسلام با كفر است. اين امر سبب شد كه مسلمانان دريابند كه براي دفاع از دين هم مي‌توان اين‌گونه شهيد داد. اين هنر الگوسازي حضرت امام(ره) براي مردم ايران و ديگر مسلمانان در زمينه دفاع از اسلام بود كه در قالب مديريت جنگ متمركز بود. امام از يك‌سو در داخل به اصلاح انگيزه‌ها پرداختند و همين امر سبب شد كه خيل عظيم جوانان ميهن اسلامي با هدف دفاع از اسلام و ارزش‌هاي انقلابي به صحنه بيايند و متأثر از آن فرهنگ شهادت و روحيات عاشورايي زنده شد و توان سخت‌افزاري و تجهيزات دشمن ديگر تاب مقابله با اين جوانان ايثارگر و شهادت‌طلب را نداشت و از سوي ديگر اين زمينه در ديگر مسلمانان ايجاد شد تا متأثر از الهام‌بخشي حركت انقلاب اسلامي زمينه‌ساز حركت‌هايي باشند كه بيداري اسلامي جلوه‌اي از آن بود.

حضرت امام(ره) در پيام تاريخي‌شان در روزهاي پاياني سال ۱۳۶۷ و در شرايطي كه برخي از تحليل‌هاي مغرضانه تلاش داشتند ملت ايران را در دفاع مقدس خود شكست خورده نشان دهند، مي‌فرمايند: «هر روز در جنگ ما بركتي داشته‌ايم كه در همه صحنه‌ها از آن بهره جسته‌ايم، ما انقلابمان را در جنگ به جهان صادر نموديم، ما در جنگ دوستان و دشمنان خود را شناخته‌ايم. ما در جنگ به اين نتيجه رسيده‌ايم كه بايد روي پاي خودمان بايستيم، ما در جنگ ابهت دو ابرقدرت شرق و غرب را شكستيم. ما در جنگ به مردم جهان و خصوصاً مردم منطقه نشان داديم كه عليه تمامي قدرت‌ها و ابرقدرت‌ها ساليان سال‌ مي‌توان مبارزه كرد. جنگ ما كمك به افغانستان را به دنبال داشت. جنگ ما فتح فلسطين را به دنبال خواهد داشت، جنگ ما موجب شد كه تمامي سردمداران نظام فاسد در مقابل اسلام احساس ذلت كنند. تنها در جنگ بود كه صنايع نظامي ما از رشد آنچناني برخوردار شد و از همه مهم‌تر، استمرار روح انقلابي در پرتو جنگ تحقق يافت.» (۱۳۶۷/۱۲/۳)

اكنون و با گذر ۲۸ سال از آن دوران به روشني مي‌توان پيش‌بيني‌هاي آن رهبر حكيم و فرزانه را در عرصه‌هاي مختلف محقق شده ديد. اگرچه در دوران پساجنگ نيز دشمنان نظام اسلامي با شديد‌ترين تحريم‌ها، فشارها و جنگ نرم تلاش كردند كه نظام اسلامي نتواند تجربيات دفاع مقدس را به الگويي راهبردي براي ادامه مسير حركت نظام تبديل كند كه اگرچه فشارهاي دشمنان سنگين بود، اما اكنون اقتدار و عزت نظام اسلامي، الگو گرفته از آن درس‌ها و تجربيات است كه با هدايت‌هاي الهي و هوشمندانه رهبر معظم انقلاب تجلي يافته است. گوشه‌اي از آثار آن را به شرح زير مي‌توان برشمرد:

۱- اقتدار و توان نظامي كنوني نظام جمهوري اسلامي و آمادگي براي مواجهه با تهديدات دشمنان مرهون بهره‌گيري از تجربيات دوران دفاع مقدس، اصلاح ساختارها و سازمان‌ها و تقويت و حفظ آمادگي براي مواجهه با تهديدات دشمنان است. در طول ۲۸ ساله اخير، در بسياري از لحظات حساس تاريخي آمادگي نيروهاي مسلح براي مواجهه با تهديدات، عامل بازدارنده‌اي براي عدم تحقق تهديدات دشمنان بود. مقام معظم رهبري در ديدار اخير شركت‌كنندگان در همايش فرماندهان سپاه، تنها عامل رفع تهديد را «اقتدار دفاعي و نظامي» و ايجاد «رعب و ترس در دشمن» دانسته‌اند كه اين هر دو محصول حفظ و روزآمدي تجربيات دوران دفاع مقدس است.

۲- اجماع جبهه استكبار عليه نظام اسلامي سبب شد كه از همان روزهاي آغازين دفاع، تلاش براي خودكفايي و رفتن به سمت توليد تجهيزات مورد نياز به بخشي از راهبردهاي نظام اسلامي تبديل شود. اين امر در طي ۲۸ ساله گذشته در عين تشديد تحريمي و فشارهاي دشمنان، سبب شده تا ايران بتواند در بسياري از تجهيزات مورد نياز به خودكفايي برسد و حتي در برخي از آنها به ويژه در توان موشكي به دستاوردهاي كم‌نظيري دست يابد و اين در حالي بود كه در روزهاي آغازين دفاع مقدس، حتي در توليد سيم خاردار و بسياري از تجهيزات اوليه ناتوان بوديم.

۳- طراحي و عملياتي‌سازي استراتژي بازدارندگي مبتني بر ظرفيت‌هاي دروني و سلاح‌هاي متعارف يكي ديگر از جلوه‌هاي مديريت و هدايت رهبري ولايت فقيه در نيروهاي مسلح ايران است. در شرايطي كه پس از جنگ جهاني دوم تنها دستيابي به بمب اتمي مي‌توانست براي يك كشور قدرت بازدارندگي ايجاد كند، اما نظام اسلامي اين باور را تغيير داد و ايران متكي بر سلاح‌هاي متعارف و البته با اتكا به تجربيات دفاع مقدس و ايمان و اعتقاد نيروهاي مسلح خود توانسته است به اين سطح بازدارندگي برسد.

۴- اما شايد مهم‌ترين جلوه اين عرصه توان انتقال ارزش‌هاي دفاع مقدس به نسل‌هاي جديد است، چراكه بعد از پايان جنگ، تمركز دشمنان نظام اسلامي بر جنگ نرم و تهاجم فرهنگي با هدف استحاله مردم ايران و دور نگه داشتن آنها از اين ارزش‌ها بود كه اگرچه متأثر از تأثير شبكه‌هاي ماهواره‌اي و مجازي دشمن آسيب‌هاي جدي بر بخشي از آحاد جامعه ايراني وارد شده است، ولي در نقطه مقابل نظام اسلامي توانسته با حفظ و انتقال ارزش‌ها به نسل‌هاي جديد عملاً اين توطئه دشمنان را نيز خنثي كند، دستاوردهاي ايران در حمايت از سرپنجه‌هاي مقاومت موج فزاينده اقبال جوانان به حضور در دفاع از حرمين و... همچون دوران دفاع مقدس نماد ايمان، عشق و ايثار جوانان ايران اسلامي و ديگر كشورهاي مسلمان به‌رغم گذشت بيش از ۲۸ سال از دوران دفاع مقدس است.

مقام معظم رهبري در همين زمينه در بيان وظايف نيروهاي انقلاب در حفظ دستاوردها و ارزش‌هاي دفاع مقدس مي‌فرمايند: «مي‌خواهم بگويم كه اين جنگ يك گنج است، آيا ما خواهيم توانست اين گنج را استخراج كنيم يا نه، اين هنر ماست كه بتوانيم استخراج كنيم. امام سجاد(ع) توانست همان چند ساعت، گنج عاشورا را استخراج كند.» در جايي ديگر مي‌فرمايند: اگر چنانچه ما نخواهيم اين هشت سال جنگ خودمان را با آن هشت يا نه ساعت عاشوراي امام حسين(ع) مقايسه كنيم و واقعه عاشورا را بسيار درخشان‌تر بدانيم كه واقعاً نيز همين است، بنده هيچ حادثه‌اي را نمي‌شناسم كه با فداكاري آن نصف روز از لحاظ عظمت قابل قياس باشد، اما بالاخره جنگ ما نيز طرحي از همان عاشوراست و يك «نمي» از همان «يم» است. حال اگر همين نصف روز حادثه كربلا، در طول تاريخ ما در طول هزار و ۴۰۰ سال چنين اثري را به جا نهاده، چرا فكر نكنيم كه جنگ هشت ساله ما مي‌تواند براي سال‌هاي متمادي در داخل جامعه منشأ اثر باشد؟  

روزنامه جوان