دکترعلیرضارضاخواه
 

سیاست رسوایی The Politics of Scandal مفهومی است بیان‌کننده اینکه انرژی و شور امر سیاسی در یک جامعه، به‌ جای اینکه از واقعیت اجتماعی و سیاسی ناشی شود، از نمایش افشاگری و رسوا کردن افراد سرچشمه بگیرد. چنین وضعیتی در فضای انتخاباتی سبب می شود، کمپین‌های انتخاباتی به جای تمرکز بر فضای حزبی، طبقاتی و سازمانی طرف مقابل؛ بر خطاهای شخصی، عملکردهای فردی و اخلاقی و تولید رسوایی‌های فردی تمرکز کنند. از این رو سیاست رسوایی یک تکنیک برای از دور بیرون کردن و بی اعتبار ساختن رقیب در یک رقابت سیاسی است.

مانوئل کاستلز در کتاب قدرت ارتباطات، "سیاست رسوایی" را «کشمکش‌هایی بر سرِ قدرت نمادین برشمرده است که در آنها اعتبار و اعتماد به حراج گذاشته می‌شوند» .
هرچند اصطلاح «سیاست رسوایی» اصطلاحی جدید است اما مفهومی قدیمی است که از دیرباز نقش مهمی در تعیین روابط قدرت و تغییرات نهادی داشته است. درواقع در هرجایی که به تاریخ جوامع در سرتاسر دنیا می‌نگریم، سیاست رسوایی نسبت به "هدایت منظم رقابت‌های سیاسی طبق قوانین هر حکومت"، شکل غالب‌تر و بنیانی‌تر کوشش‌های سیاسی محسوب می‌شود.
سیاست رسوایی را نباید هم‌تراز با فساد سیاسی در نظر گرفت. فساد سیاسی به‌عنوان دادوستد خدمات نامشروع ازجانبِ سیاستمداران و کارکنان رسمی جهت کسب منافع فردی یا حزبی (یا هردو) تعبیر می‌شود، اما «سیاست رسوایی» شامل سایر امور منتسب به کارهای نادرست از قبیل فعالیت‌های جنسیِ نامشروع می شود که هنجارهای یک جامعه را مورد هجمه قرار می‌دهد. تحقیقات نشان می دهد در سال های اخیر استفاده از سیاست رسوایی محبوبیت زیادی در میان سیاست مداران غربی پیدا کرده است.
آمریکا از جمله جوامعی است که در آن به دلیل ساختار اجتماعی اش سیاست رسوایی به عنوان یک ابزار از محبوبیت فوق العاده ای برخوردار است. گینسبرگ و شفتر که رویکردهای سیاسی در ایالات متحده آمریکا را مورد تحلیل قرار می‌دهند، در این رابطه می‌نویسند: "طی سالیان اخیر انتخابات به‌عنوان سازوکاری برای حل تعارض‌ها و شکل‌گیری دولت های گوناگون در ایالات متحده از قطعیت و اهمیت کمتری برخوردار بوده... درعوض بهره گیری از رسوایی و افشاگری به عنوان حربه ای در انواع رقابت های انتخاباتی به خوبی جای خود را پیدا کرده است".
بی جهت نیست که نشریات زرد یا تبلویدها (تبلوید ها ، نشریاتی هستند که عموما از لحاظ قطع و اندازه کوچکتر از نشریات معمولی هستند و عموما به مسائل احساسی و رمانتیک، گزارش حوادث و جنایات و شایعات بسیار رایج می پردازند) پای ثابت همه انتخابات آمریکا هستند.
با این حال بایستی گفت که انتخابات این دوره ریاست جمهوری آمریکا با یک استثنای عجیب مواجه شده است. حجم استفاده از "سیاست رسوایی" به عنوان یک تکنیک انتخاباتی علیه دونالد ترامپ نامزد جنجالی حزب جمهوری در تاریخ سیاسی آمریکا بی سابقه است. از انتشار تصاویر برهنه همسرش در صفحه اول روزنامه ها گرفته تا افشای اسنادی مبنی بر حضور وی در فیلم های مستهجن . اخیرا نیز انتشار یک ویدئو توسط روزنامه واشنگتن پست، صحبت های سخیف وی در رابطه با زنان و تلاش او برای ارتباط با یک زن شوهر دار را بر ملا ساخته است.
اما همه این رسوایی ها در کنار رسوایی مالی و فرار مالیاتی باعث نشده ترامپ از تلاش برای رسیدن به کرسی ریاست جمهوری آمریکا دست بکشد.
نگاهی به تاریخ رسوایی های سیاسی در آمریکا نشان می دهد یکی از این اتهام ها برای پایان عمر یک سیاستمدار کافی است؛ اما ظاهرا ترامپ در این مورد استثناست. ترامپ خود می گوید: شاید باور نکنید اما مطمئن هستم که آنقدر در میان مردم محبوب هستم که حتی اگر در خیابان به فردی شلیک کرده و او را به قتل برسانم باز هم در انتخابات رای آورده و رییس جمهور می شوم! ظاهرا استفاده از سیاست رسوایی برای یک رسوای سیاسی خیلی کاربردی ندارد.
دلیل این امر را خود ترامپ در همان نوار جنجالی لو رفته توسط روزنامه واشنگتن پست بیان می کند، او می گوید که یک «ستاره» است و می تواند هرچه می خواهد با زنان زیبا بکند.ترامپ، «ستاره» است و می داند که در آمریکا «اگر ستاره باشی، هرکاری بخواهی می توانی بکنی». آن هم نه فقط با زنان زیبارو اما ستاره بودن به معنای درست صحبت کردن و یا آنگونه که در ادبیات سیاسی آمریکا مطرح است از "لحاظ سیاسی درست بودن" Political Correctness نیست، بلکه ستاره بودن در حرکت کردن بر خلاف مسیر آب است. این واقعیتی است که ترامپ به خوبی به آن واقف است.
ترامپ تا همین حالا هم قدرت و اقبال خود را از اینکه می دانسته کجا باید چطور حرف بزند و چه بگوید، به دست نیاورده است. او نه تنها هرگز ادعا نکرده است که یک سیاستمدار حرفه ای است و مثل «حرفه ای های سیاست» رفتار می کند؛ بلکه اتفاقا همواره تلاش کرده تا حساب خود را از گارد سیاسی حاکم بر آمریکا – چه دموکرات و چه جمهوری خواه- جدا کند. ترامپ همواره سیاستمداران را مسئول وضع موجود آمریکا دانسته است و پیام او این بوده است که باید قدرت در آمریکا را از سیاستمداران بگیریم تا آمریکا واقعا قدرتمند بماند.
اگر «سیاست رسوایی»، حربۀ موثر سیاست مداران حرفه ای علیه یکدیگر است؛ پیغام ترامپ، رسوا کردن همۀ سیاست است. ترامپ، «ستاره» است به این معنی که یک رسوای سیاسی است و می داند که در آمریکا «اگر ستاره باشی، هرکاری بخواهی می توانی بکنی». آن هم نه فقط با زنان زیبارو که حتی با زنان و مردان حرفه ای سیاستمدار! از همین رو است که نمی توان او را از پیش بازنده اعلام کرد. هنوز تا روز انتخابات وقت باقی است.

روزنامه خراسان