دو طرز تلقی متفاوت مذاکره کنندگان فعلی و پیشین هسته ای کشور نسبت به جزئیات برجام نشان می دهد که حتی چهره هایی که خود بیشترین ارتباط را با پرونده هسته ای ایران داشته اند نیز برداشت های متفاوتی نسبت به مفاد این توافق و پیامدهای آن دارند.

این روزها  اخبار فعالیت های مجلس شورای اسلامی  به برگزاری جلسات کمیسیون برجام  محدود شده است. جلساتی که در ورای موضوع اصلی خود بیانگر نگاه دو طیف اصلی صحنه  سیاست امروز ایران است. طیف موسوم به دلواپسان که علی رغم تفاوت های قابل توجه، ذیل گفتمان اصولگرایی تعریف می شوند و مذاکره کنندگانی که از بدنه دولت و با ترکیبی به ظاهر متناقض از تفکر اصلاح طلبی و اعتدال گرایی محافظه کارانه وارد صحنه شده اند.این خبرسازی روز یکشنبه و در جلسات نهم و دهم کمیسیون به اوج رسید.جایی که کرسی نشینان بهارستان از  سعید جلیلی و معاونانش برای حضور در جلسه صبح و از محمد جواد ظریف و معاونان وی برای حضور در جلسه عصر دعوت کرده بودند. جلساتی که مباحث آن بیشتر پیرامون موضوع لغو تحریم ها در برجام بود و جلیلی و ظریف دیدگاه های متفاوت و بعضاً متضاد خود را در  این باره بیان کردند.

 توپ پر جلیلی در میدان تحریم ها

 ابتدا در نوبت صبح کمیسیون، سعید جلیلی در اظهار نظری جنجالی گفت:« ما محدودیت‌های شدیدی را در فعالیت‌های هسته‌ای پذیرفته‌ایم، از 100 حق مسلم خود صرف نظر کرده‌ایم و بازرسی‌های غیرمتعارف را پذیرفته‌ایم. چه به دست آورده‌ایم؟ چند اجازه محدود و مشروع در فعالیت هسته‌ای».

 جلیلی با طرح این موضوع که زیر ساخت‌های اکثر تحریم های ملی و اقتصادی لغو نشده باقی می ماند، افزود:«برجام بیش از 50 منفذ و دریچه بازرسی و دسترسی بیگانگان و دشمنان ملت ایران را بر روی حیطه‌های نظامی و حساس کشور گشوده است.تحریم‌های اتحادیه اروپا، فقط در برخی بندها تعلیق می‌شود و برخی بندها که تا هشت سال دیگر تعلیق هم نمی‌شود مثل تجربه سوئیفت، تحریم خدمات و سوخت رسانی، تحریم دارایی 224 شخص حقیقی و حقوقی مثل برخی دانشگاه‌ها، بانک‌ها، سازمان‌ها،‌ شرکت‌ها، نهادهای اقتصادی و گروه‌های صنعتی.»

دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی با بیان این که وضعیت تحریم‌های آمریکا بدتر است، ادامه داد:«در مورد تحریم های آمریکایی بحث توقف موقت مطرح است نه حتی تعلیق. وی در انتهای مباحث خود به قطعنامه 2231 هم گریزی زد و گفت: براساس قطعنامه 2231 ایران از ماده 41 فصل هفت منشور ملل متحد خارج نشده است چرا که در این قطعنامه 9 بند به استناد ماده 41 است که در صورت اعتراض به ایران احتمال بازگشت پذیری دارد». در این نشست همچنین باقری، معاون جلیلی و عباسی، رئیس سابق سازمان انرژی اتمی نیز به بیان نقطه نظرات خود در خصوص برجام پرداختند.

اما در جلسه نوبت عصر که بخش‌هایی از آن از شبکه خبر پخش شد، محمد جواد ظریف پاسخگوی سئوالات اعضای برجام در خصوص لغو تحریم ها شد. ظریف با اشاره به این که بر اساس مفاد برجام، رئیس جمهور آمریکا موظف شده از اجرای تحریم های این کشور علیه ایران جلوگیری کند، گفت:«اگر وی نتواند جلوی تحریمی در حوزه هسته ای را بگیرد، نقض برجام شده است و مقررات نقض اجرا می شود». ظریف در این جلسه تأکید کرد که «دوستانی که سروصدا می‌کنند، بدانند که اسناد آلماتی موجود است؛ می‌خواهید آن را پخش کنیم تا مطالعه کنید؟».

ظریف همچنین در پاسخ به سئوال «مهرداد بذرپاش» که مبنی بر دلیل کاهش قیمت نفت با وجود گذشت دو سال از توافق ژنو گفت:« حالا ببینید اگر توافق ژنو نبود، امروز کجا بودیم؟ اگر توافق ژنو نبود، ببینید چقدر نفت می‌فروختیم. اگر توافق ژنو نبود، امروز فروش نفت‌تان به خاطر سیاست‌هایی که شما از آن حمایت می‌کنید به صفر رسیده بود. اگر نبود، ببینید، نه اینکه حالا حساب کنید قیمت نفت چقدر پایین آمده است. وضعیت بورس ما ناجور است، به خاطر شرایطی که هشت سال بر این کشور تحمیل شد. پول مفت در اختیار بعضی قرار گرفت. شرایط خراب شد و الان وضع بورس خراب است. آسمان‌‌ریسمان نبافیم. اینکه قیمت نفت پایین آمده است، ربطی به برجام و توافق ژنو ندارد. شما اگر می‌خواهید در کشور فضاسازی کنید با بسط موضوعات غیرمرتبط به هم این کار را نکنید. وضعیت بورس ما ناجور است، به خاطر شرایطی که هشت سال به این کشور تحمیل شد. پول مفت در اختیار بعضی قرار گرفت. شرایط خراب شد و الان وضع بورس خراب است».

 یک سند و دو  برداشت!

  دو طرز تلقی متفاوت مذاکره کنندگان فعلی و پیشین هسته ای کشور نسبت به جزئیات برجام نشان  می دهد که حتی چهره هایی که خود بیشترین ارتباط را با پرونده هسته ای ایران داشته اند نیز برداشت های متفاوتی نسبت به مفاد این توافق و پیامدهای آن دارند. سعید جلیلی این روزها سکوت خود را شکسته و با انتقادهای صریح از توافق هسته ای انتقاد رسانه های اصلاح طلب را به جان خریده است. او که در به سرانجام رساندن مذاکرات هسته ای در مقام دبیر شورایعالی امنیت ملی نا کام مانده بود با تکیه بر اطلاعات پیشینی خود و با بررسی بند به بند متن برجام، تیم فعلی مذاکره کنندگان هسته ای را به چالش کشیده است. جلیلی پیش از این نیز از به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی ایران توسط آمریکایی ها در مذاکرات آلماتی خبر داده بود. ادعایی که بلافاصله توسط رییس سازمان انرژی هسته ای که هفدهم شهریورماه مهمان کمیسیون برجام بود تکذیب شد.«علی اکبر صالحی» در این جلسه به صراحت اعلام کرد که:«حق غنی‌سازی در هیچ یک از مذاکرات 1+5 از سوی آمریکایی‌ها به رسمیت شناخته نشد تا اینکه در گفت‌وگوی مسقط آمریکایی‌ها حق غنی سازی ایران را به رسمیت شناختند».

 علاوه بر روشن شدن مواضع چهره های سیاسی در خصوص توافق هسته ای ایران و1+5، رسانه ای شدن این جلسات به بالا رفتن سطح آگاهی افکار عمومی نسبت به توافق هسته ای و روندهای اجرایی آن خواهد انجامید. فرایندی که گویا به دستور رییس مجلس متوقف شده و جلسه امروز کمیسیون بدون حضور عوامل صدا و سیما برگزار است.

 « آمانو» مهمان احتمالی کمیسیون خبرساز

امروز هم رئیس کمیسیون ویژه بررسی برجام اعلام کرد که با توجه به سفر یوکیانو آمانو به تهران، کمیسیون ویژه برجام مجلس شورای اسلامی آماده است با صلاحدید دولت و هماهنگی و دعوت وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی، در یکی از جلسات استماع خود میزبان آقای آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد.

علیرضا زاکانی تأکید کرد: «از آنجا که آقای آمانو مدیرکل یک نهاد بین‌المللی، مدعی بی‌طرفی و کار غیرسیاسی است، خوب است برای اثبات این ادعا علاوه بر حضور در کنگره آمریکا، به مجلس ایران هم بیاید و پاسخگوی سؤالات نمایندگان مردم ایران نیز باشد و از نزدیک با نقطه نظرات اعضای کمیسیون ویژه بررسی برجام آشنا شود».

با حضور احتمالی آمانو در جلسات کمیسیون(که بعید به نظر می رسد)  شاهد مباحثی جدی میان او و نمایندگان مجلس باشیم. بدین ترتیب بررسی برجام از دیالوگی دو طرفه به مثلثی با سه ضلع تبدیل خواهد شد و  بستری واحد که دو طیف سیاسی کشور در آن خفته و دو رویا می دیدند طرف سومی را نیز به خود خواهد دید. حال باید منتظر ماند و سرانجام این مباحث طولانی جدی و گاه جنجال آمیز را به نظاره نشست.

منبع: رصد، پایگاه تحلیلی دفتر پژوهش