انتخابات یازدهمین دوره‌ی ریاست‌جمهوری در حالی به پایان رسید که همچنان تنور تحلیل‌ها و اظهارنظرهای رسانه‌های خارجی و ضدانقلاب داغ است. در فاز سومِ مبحثِ رفتارشناسی انتخاباتی رسانه‌های ضدانقلاب، اشاره‌ای خواهیم داشت به دو فصل زمانیِ:

1. آخرین ساعات باقی‌مانده تا برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری.

2. نظریه‌پردازی این رسانه‌ها در روز برگزاری انتخابات و اعلام نتیجه‌ی نهایی انتخابات.

اما محورهای مورد بازبینی در بُعد نخست شامل موارد زیر است:

-     تخریب رهبری و شائبه‌ی تقلب در انتخابات

-     تخریب نامزدها و کناره‌گیری پُرحاشیه‌ی برخی کاندیداها

-     رد صلاحیت برخی افراد خاص با هدف تحریم انتخابات

-     مرور حوادث فتنه‌ی 88 با هدف تأکید بر فضای رقابت ناسالم

-     مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و مسائل هسته‌ای

نمودار ستونی میزان اخبار و مطالب رسانه‌های ضدانقلاب با موضوع انتخابات یازدهم

نمودار دایره‌ای میزان اخبار و مطالب رسانه‌‌های ضدانقلاب با موضوع انتخابات یازدهم

تخریب جایگاه رهبری و شائبه‌‌ی تقلب

یکی از ابعادی که رسانه‌های معاند با زوم کردن بر آن سعی دارند انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم را به پروژه‌ی ساختگی تقلب در انتخابات دهم و ماجرای سال 88 گره بزنند، تخریب جایگاه رهبر فرزانه‌ی انقلاب است.

جریان رسانه‌ای ضدانقلاب در تلاش است تا به زعم خود، از انتخابات ریاست‌جمهوری نردبانی برای تثبیت پروژه‌ی براندازی بسازد. از این رو، پروژه‌ی تقلب و آزاد نبودن مردم در انتخاب، سرنوشت‌شان را در این دوره پررنگ‌تر از دوره‌های پیشین کلید زد تا با زیر سؤال بردن برگزاری انتخابات رقابتی، هدف دیگری را جست‌وجو کند.

به گونه‌ای که تیترهای مستقیم و غیرمستقیم دلالت بر نظر صرف ایشان در انتخاب یک فرد خاص دارد تا با این روش، برگزاری انتخابات در ایران را نمایشی و به قولی سیاه‌بازی! نشان دهند.

رادیو فردا: قرائت معنای آرا: وزن اجتماعی رهبر/ با گرسنگی دادن به کسی نمی‌توانید مجبورش کنید کاری را که نمی‌خواهد انجام دهد/ آقای احمدی‌نژاد از طرف بیت رهبری آمد

رویترز: تشکیلات سیاسی زیر نظر آیت‌الله خامنه‌ای ترجیح می‌دهد یک کاندیدای وفادار برگزیده شود

بالاترین: با در نظر گرفتن احتمال تقلب مردم در دو حالت بُرد می‌کنند؛ تحریم کامل یا حضور گسترده و رأی به کاندید معتدل

کیهان لندن: انتخابات مهندسی‌شده، پرده‌ی آخر نمایش

بی‌بی‌سی: نقش آیت‌الله خامنه‌ای در انتخابات؛ هشدارهای رهبر ایران به نامزدها

صدای آمریکا: انتخابات غیرواقعی ایران؛ نامزدهای اصلاح‌طلب و محافظه‌کار برای طفره رفتن از بحث در مورد ریشه و علت بحران ملی با هم هم‌دستی می‌کنند

تخریب نامزدها و کناره‌گیری پُرحاشیه‌ی برخی کاندیداها

تخریب نامزدها، همچنین مضحک خواندن برنامه‌ها و شعارهای تبلیغاتی آن‌ها پروژه‌ای بود که از ابتدای ثبت‌نام کاندیداها، برای برخی از نامزدها آغاز شد و با اوج گرفتن تب انتخابات، به برنامه‌ی اصلی رسانه‌های ضدانقلاب بدل شد.

تخریب جلیلی و احمدی‌نژادِ دوم خواندن وی، با برجسته کردن عملکرد هاشمی در دوران سازندگی، کم ‌کم پیش‌بینی می‌شد با رد صلاحیت هاشمی پایان گیرد؛ اما این اتفاق نه تنها رخ نداد، بلکه تا آخرین ساعات برگزاری انتخابات هم ادامه یافت؛ به طوری که حتی پس از شمارش آرا، پیروزی حسن روحانی مردود خواندن جلیلی و سیاست‌هایش تعبیر شد.

تیترهای زیر ماهیت این پروژه را به خوبی نمایان می‌کند:

صدای آمریکا: جلیلی در مناظره‌ی انتخاباتی بر کار زن به عنوان مادر و در چارچوب خانه تأکید کرد!

صدای آمریکا پس از اینکه طی این روزها نتوانست آرای جلیلی را با تخریب‌های بی‌وقفه‌ی خود کاهش دهد، با توسل به نقش اجتماعی زنان و برخی حساسیت‌ها مبنی بر اشتغال بانوان تلاش کرد آرای زنان جامعه را به نفع نامزد دیگری مصادره کند.

بالاترین: تیم امنیتی فیلم‌سازی جلیلی/ نگاه انتقادی به دیدگاه کاندیداهای ریاست‌جمهوری در مورد زنان

رادیو فردا: جلیلی از چه کسی خط می‌گیرد؟

فاز بعدی پروژه‌ی تخریب نامزدها، توسل به پدیده‌ی ائتلاف و کناره‌گیری بود. برای تحقق این امر، کناره‌گیری عارف به نفع حسن روحانی پررنگ‌تر از واقعیت خودنمایی کرد و این رسانه‌ها تا آنجا که قادر بودند، به انعکاس کناره‌گیری عارف پرداختند و تلویحاً پیشنهاداتی برای جلیلی جهت کناره‌گیری به نفع دیگر کاندیداهای اصول‌گرا مطرح کردند.

رادیو فردا: مشاوران خاتمی: حسن روحانی نامزد نهایی اصلاح‌طلبان/ عارف: خاتمی خواست کناره‌گیری کنم

رادیو زمانه: کرباسچی: حسن روحانی کاندیدای ائتلاف اصلاح‌طلبان است

این رسانه‌ها حتی کناره‌گیری حداد عادل را هم ستودند تا به نحوی رفتن جلیلی را از دور رقابت‌ها مؤثر در کسب آرای بالای اصول‌گرایان (اگرچه قائل به شکست اصول‌گرایان بودند) بخوانند. در مواردی دیگر، سعی داشتند این طور وانمود کنند که جلیلی نامزد مورد تأیید رهبر انقلاب است و در صورتی که رأی نیاورد، «نه» مردم به جلیلی، «نه» به ولایت خواهد بود.

موضوعی که تناقض در رفتار رسانه‌های معاند را بیش از پیش هویدا می‌کرد موضعی بود که آن‌ها در این مورد گرفتند. از یک سو جلیلی را نامزد مورد تأیید رهبری و آرای او را تحت حفاظت سپاه پاسداران اعلام می‌کردند و با تخریب او سعی داشتند آرای مردم را به سوی اصلاح‌طلبان سوق دهند و از سوی دیگر، پروژه‌ی تقلب را مطرح می‌کردند و مدعی شدند جلیلی از صندوق‌های رأی بیرون خواهد آمد. تلاش بی‌وقفه‌ی آنان برای کسب رأی، روزی به نفع هاشمی و روزی به نفع روحانی، تناقضی آشکار بود.

رد صلاحیت برخی افراد خاص با هدف تحریم انتخابات

تأکید رسانه‌های آن سوی آب‌ها، که با هدف تحریم انتخابات همچنان سعی دارند مسئله‌ی رد صلاحیت هاشمی را داغ نگاه دارند، موضوعی قابل تأمل است. صاحبان این رسانه‌ها که ریشه‌هایی هم در داخل دارند، در تلاش‌اند پروژه‌ی رد صلاحیت برخی نامزدها را از سوی شورای نگهبان همچنان در صدر خبرهایشان بگنجانند تا از این رهگذر، جنبه‌ای نمایشی و نمادین به انتخابات ببخشند و شاید بتوانند بر کاهش مشارکت مردم و تحریم انتخابات مهر تأیید بزنند.

حتی این جریان از سوی رسانه‌های جنبش سبز در داخل نیز تعقیب شد تا به فضای بی‌اعتمادی به برگزارکنندگان انتخابات، که خود پیش از این‌ها طراحی و اجرا کرده بودند، قوت ببخشند.

تأکید فائزه هاشمی، موسوی خوئینی و تاج‌زاده، که اصلی‌ترین گردانندگان فتنه‌ی 88 بودند، بر عدم شرکت در انتخابات، از جمله‌ی این دست اقدامات است.

مرور حوادث فتنه‌ی 88 با هدف تأکید بر فضای رقابت ناسالم

بزرگ‌نمایی حوادث فتنه‌ی 88 و تأکید بر پروژه‌ی کشته‌سازی، زنده کردن یاد و خاطره‌ی موسوی و کروبی، انعکاس اخباری از وضعیت زندانیان سیاسی، یادداشت‌هایی از فراری‌های جریان فتنه و دانشجویان ستاره‌دار و غیره، روی دیگر سکه‌ی جریان‌سازی رسانه‌ای ضدانقلاب در ایام انتخابات ریاست‌جمهوری بود.

سایت‌ها، خبرگزاری‌ها و رادیو و تلویزیون بیگانه، با برجسته‌سازی اخبار و رویدادهای چهار سال قبل، به دنبال زنده کردن پدیده‌ی تقلب در انتخابات بودند تا وانمود کنند حضور در انتخابات این دوره‌ی ریاست‌جمهوری، تکرار همان اتفاقی است که در سال 88 به وقوع پیوست. ضمن اینکه با مرور حوادث آن روزها، تکرار لشکرکشی خیابانی را هم تعقیب می‌کردند.

رادیو زمانه: مردم و یاد آن سه تن: کروبی، موسوی و رهنورد

بی‌بی‌سی: یک روز قبل تا یک روز بعد، تهران در انتخابات 88

مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و مسائل هسته‌ای

مشکلات و برجسته کردن تحریم‌های یک‌جانبه‌ی غرب، به منظور دلسرد و بی‌تفاوت ساختن ملت و انصراف آن‌ها از شرکت در انتخابات هم پروژه‌ی نخ‌نمایی است که از آغاز ثبت‌نام نامزدها و حتی پیش از آن دنبال می‌شد.

اما این بار علاوه بر برنج آلوده و افزایش قیمت مواد غذایی و کودکان کار و غیره، برخی جنبش‌ها را هم تحت پوشش قرار می‌داد. تیترهایی که در زیر می‌خوانید ادعای فوق را تأیید می‌کند:

رادیو زمانه: زنان و دادخواهی و برقراری عدالت/ انتخابات؛ مطالبات فعالان حقوق زنان/ انتخابات و افزایش فشار بر اقلیت‌های دینی/ ضدیت جمهوری اسلامی با سازهای جهانی

رادیو فردا: گسترش نابرابری‌های جنسیتی در ایران/ کیارستمی: شرایط ایران هیچ گاه به این سیاهی نبوده است

بی‌بی‌سی: زنان ایران چه به دست آوردند و چه از دست دادند؟/ زلزله‌ی آذربایجان شرقی/ تفکیک جنسیتی در آغاز سال تحصیلی 92-91

اما در بُعد تحریم‌ها خبرهای ویژه‌ای روی خروجی این رسانه‌ها قرار گرفت:

رادیو اسرائیل: تهدید به انتخاب گزینه‌ی نظامی از سوی غرب علیه ایران

رادیو فردا: مار هسته‌ای نیش می‌زند/ عمیق‌ترین محدودیت نفتی جهان در کمین صنعت نفت ایران/ کنگره‌ی آمریکا در حال بررسی «طرح قطع کامل صادرات نفت ایران» است/ کاهش صادرات نفت ایران به رکوردی تاریخی دست یافت

کیهان لندن: آمریکا خرید و فروش ریال ایران را تحریم کرد

بی‌بی‌سی: فروشگاه‌های کویت مواد غذایی ایران را تحریم کردند

صدای آمریکا نیز با نمایش یک نظرسنجی می‌پرسد: رئیس آینده‌ی جمهوری در چه زمینه‌هایی می‌تواند موفق باشد؟

فاز بعدی پروژه‌ی تخریب فضای انتخابات به مرحله‌‌ی بعدی، یعنی شمارش آرا و اعلام نتایج نهایی انتخابات رسید.

اهم محورهای مورد تأکید این رسانه‌ها بر موضوعات زیر استوار است:

- امنیتی نشان دادن فضای انتخابات

- مصادره‌ی نتیجه‌ی انتخابات

علی‌رغم اذعان دیگر رسانه‌های خارجی مبنی بر مشارکت گسترده‌ی مردم و خلق حماسه‌ی سیاسی ملت ایران، رسانه‌های ضدانقلاب با تولید خبرهای ساختگی از دستگیری برخی افراد و پلمپ ستاد بعضی از نامزدها، رویه‌‌ی دیگری را در پیش گرفتند.

- امنیتی نشان دادن فضا

اقدام دیگر رسانه‌های معاند با آغاز زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری، نمایش دروغین از تشدید فضای امنیتی در ایران بود که غالب این اخبار، فشار نظام جمهوری اسلامی بر محدودیت اعمال‌شده در فضای مجازی را نشانه رفت.

اصحاب جراید ضدانقلاب، که شاهد صف‌های طولانی مردم پای صندوق‌های رأی بودند، تلاش کردند فضای آرام برگزاری انتخابات گرفتار تنش شود تا شاید مسیر انتخابات به سرنوشت اعتراض مردمی و موضوع تقلب، مشابه آنچه در خرداد 4 سال گذشته روی داد، متصل شود.

بنابراین با محکوم کردن ایران به محدودیت گوگل و جی‌میل، اتهام‌زنی برای هک کردن برخی سایت‌های وابسته به محافل جاسوسی صهیونیست‌ها و فیلتر کردن شبکه‌های اجتماعی و غیره، این هدف را دنبال کردند:

رادیو فردا: اخلال در سرویس جی‌میل ایران/ هک شدن تعدادی از وب‌سایت‌های مخالف دولت ایران

رادیو زمانه: یک مقام نظامی ایران نامزدهای ریاست‌جمهوری را تهدید کرد/ پلمپ ستاد روحانی در مشهد/ در ایلام، کرمانشاه و آذربایجان غربی مرزها بسته شد/ ارتش سایبری ایران 13 سایت و وبلاگ مخالفان را هک کرد/ تعطیلی کلیسای جماعت ربانی در تهران با فشار نیروهای امنیتی

رادیو اسرائیل: خط و نشان کشیدن‌های فرماندهان ارشد سپاه برای برخورد با روحانی

- مصادره‌ی نتیجه‌ی انتخابات

با اعلام نتیجه‌ی نهایی انتخابات و انعکاس مشارکت ملت، شوک ناشی از حماسه‌آفرینی ایرانیان، رسانه‌های ضدانقلاب را فراگرفت. این اتفاق اگرچه شکاف عقیده و فکر ملت ایران را با صاحبان این رسانه‌ها آشکار کرد، اما در نهایت اصحاب وابسته به محافل غربی، که از تحریم انتخابات به علت تقلب! می‌گفتند، یک‌باره موضع خود را تغییر دادند و حضور میلیونی مردم پای صندوق‌های رأی را به مثابه «آری» به جنبش سبز قلمداد کردند.

رسانه‌های ضدانقلاب، که همراهانی مثل سایت‌های وابسته به جنبش سبز در داخل داشتند، با تیترهای برجسته‌ای مثل «جشن پیروزی در کشور؛ ایران یک‌پارچه سبز شد» سعی داشتند با بیرون آوردن مردم از خانه‌ها جشن پیروزی حجت‌الاسلام روحانی را مقبولیت و مشروعیت جنبش فتنه قلمداد کنند.

این اقدام که در همان ساعات پایان شمارش آرا به ذهن صاحبان رسانه‌های وابسته رسیده بود، برخی پایگاه‌های اینترنتی مثل اس‌بی‌اس را هم با خود همراه کرد؛ به طوری که این سایت با تیتر «ایران به رئیس‌جمهور جدید رأی می‌دهد» گزارش خود را به این نحو نوشت که ایرانی‌ها برای انتخاب رئیس‌جمهور جدید در انتخاباتی رأی می‌دهند که اصلاح‌طلبان امیدوارند تنها کاندیدای آن‌ها در برابر محافظه‌کاران پیروز شود.

ناگفته نماند مصادره‌ی حسن روحانی به عنوان کاندیدای اصلاح‌طلبان، برای جبران شکست تحلیل‌ها و نظریه‌پردازی‌هایی صورت گرفت که از مدت‌ها پیش بر طبل تقلب و تحریم انتخابات می‌کوبید.(*)

* پریسا جلالی؛ کارشناس ارشد علوم اجتماعی و ارتباطات