خروج شبه نظاميان «پ ك ك» از خاك تركيه  متوقف شد و مذاكرات صلح دولت تركيه با حزب كارگران كردستان ، بعد از حدود 9 ماه به حال تعليق در آمد. شوراي رهبري كنفدراليسم جوامع كردستان روز دوشنبه با صدور بيانيه اي اعلام كرد كه دولت تركيه براي حل مساله كردي گامي برنداشته و از اين پس خروج نيروهاي «پ ك ك»  به خارج از مرزهاي تركيه متوقف خواهد شد. روند صلح دولت اردوغان با «پ ك ك» 9 ماه قبل ، يعني از يكم ژانويه 2013 شروع شد و قرار بود آنكارا و كرد ها به صورت همزمان گام هاي متقابلي را در 3 فاز بردارند:«1- عقب نشيني پ ك ك از تركيه 2- اصلاحات قانون اساسي 3-عادي سازي مناسبات از جمله تحويل سلاح ها، اعلام عفو عمومي و ادغام كرد ها در جامعه تركيه»(1)

اما حالا دولت اردوغان ،پ ك ك  را متهم مي كند كه فقط 25 درصد از 2000 شبه نظامي خود را از خاك تركيه خارج كرده (2) و كرد ها هم مي گويد كه دولت تركيه هيچ اقدامي براي اعتمادسازي متقابل انجام نداده است. آزادي حدود 2هزار زنداني سياسي، گسترش آزادي بيان، اصلاح قوانين ضد تروريسم،برگردادن نام روستاهاي كردي تغيير نام يافته ، حقوق زباني كرد ها و اعطاي خودگرداني بيشتر براي اقليت 15 ميليوني كرد هاي تركيه، فهرست بلند بالايي از مطالباتي است كه مقام هاي پ ك ك مي گويند دولت تركيه هيچ گامي به سمت آنها برنداشته است.(3)

حل و فصل كشمكش 3 دهه اي دولت مركزي تركيه با پ ك ك كه تا كنون 40 هزار قرباني به جا گذاشته، بخشي از سياست بلند پروازانه « به صفر رساندن مشكلات» با كشورهاي همسايه است كه  احمد داود اوغلو آن را در سال 2010 اعلام كرد. صلح  با پ ك ك نه تنها دالاني براي نزديك تر شدن آنكارا به اتحاديه اروپا قلمداد شده ،بلكه ثبات را به مناطق پر تنش جنوبي تركيه مي آورد. دولت اروغان چنين صلحي را زمينه ساز ورود كشورش به منطقه نفت خيز شمال عراق محسوب مي كند، فرايندي كه مي تواند وضعيت اقتصادي تركيه را به شكل چشمگيري دگرگون كند. گزارش هاي غير رسمي نشان مي دهد كه دولت تركيه  در نيمه دوم سال 2013 يك شركت نفتي زير نظر خود براي اكتشاف و سرمايه گذاري روي پروژه هاي نفتي كردستان عراق به تاسيس كرده  است.(4) هدف ترك ها،تبديل شدن به محور(Hub) انرژي منطقه(5) و  كاهش وابستگي به نفت ايران و دولت مركزي عراق است. اين سياست دولت تركيه با منافع دولت خودگردان در منطقه كردستان به هم گره خورده و در حالي كه شركت هاي اكسون، شورون و توتال در كردستان عراق فعالند، تركيه نيز مي تواند بخشي از استراتژي بلند پروازانه انرژي كردستان براي به افزايش توليد نفت به يك ميليون بشكه ( در روز) در سال 2015  و استفاده از منابع معتنابه گاز وشروع صادرات به تركيه از ابتداي 2016 باشد .(6)

دولت تركيه بعد از  برخورد سياست «صفر كردن تنش » به چالش سوريه، معلق ماندن روند مدل سازي منطقه اي با كودتاي مصر و  اعتراضات داخلي ماه مه 2013، به نقطه بست چالش با كردها رسيده است.بخش مهمي از چالش ايجاد شده، به انتظارات طرفين از يكديگر و پيوند خوردن آن به بعد نرم افزاري امنيت در تركيه برمي گردد. علي رغم توافقات به دست آمده، دولت اردوغان در شرايط كنوني كه به چالش مخالفت هاي داخلي برخورد كرده و با انتخابات شهرداري و بعد از آن با انتخابات سراسري روبروست، قارد به اجراي  بسياري از تعهدات خود نيست. يك بحث جدي، موضوع آموزش به زبان كردي در مدارس است كه نخست وزير تركيه با صراحت با آن مخالفت كرده است.نخست وزير تركيه درباره امكان تدريس به زبان كردي در مدارس كردي گفته:« نه، اين طور نخواهد شد حتي در مدارس غير انتفاعي. اين چيزي نيست كه فعلا ما بتوانيم آنرا اجرا كنيم. ما همين الان هم تدريس(آموزش)  زبان كردي در مدارس را داريم ولي اگر راه تدريس كامل به زبان مادري در مدارس باز شود، كل زبان رسمي آسيب خواهد ديد.»(7) او همچنين بحث عفو عمومي كرد ها را هم مشروط و اعلام كرده كه دولت تركيه مي تواندچنين عفوي را در مورد مجرماني كه شاكي خصوصي نداشته باشند اجرا كند.(8)

اما بخش مهمي از مشكل، مربوط است به تغيير موازنه اي كه بعد از تحولات ماه هاي اخير در داخل و خارج تركيه به وجود آمده و دولت تركيه را در موضع ضعيف تر قرار داده است. مقام هاي حزب كارگران كردستان مي گويند كه به خصوص بعد از اعتراضات  ميدان تقسيم ، دولت اردوغان را در اجراي تعهدات جدي نمي بينند. موضوعي كه كرد ها مطرح مي كنند يك  بحث جدي است كه به ضعيف تر شدن موقعيت اردوغان براي اجراي تعهدات خود به كرد ها به خاطر ضعف او در برابر مخالفان بعد از حوادث ميدان تقسيم برميگردد. دولت اردوغان تاكيد داشت كه بخشي از اصلاحات تعهد داده شده خود را قبل از شروع تعطيلات تابستاني پارلمان انجام دهد ولي در عمل روند خروج شبه نظاميان پ ك ك به قدري طولاني شد كه دولت تركيه را در مورد جدي بودن عمل پ ك ك به تعهداتش دچار ترديد كرد. از طرف ديگر مقام هاي پ ك ك هم در گفت و گوهاي خود اعلام مي كردند كه در صورت خروج از تركيه و عملي شدن خلع سلاح، هيچ تضميني وجود ندارد كه دولت اردوغان به تعهدات خود را اجرا كند. اين «بي اعتمادي متقابل» در عمل باعث شد كه پ ك ك در عمل فقط حدود 20 تا 25 درصد نيروهايش را خارج و دولت تركيه نيز اقدامي براي عمل به تعهداتش انجام ندهد.

بخش مهي از مشكل هم به تغيير توازن در منطقه برمي گردد. دولت اردوغان زماني روند صلح با پ ك ك را شروع كرد كه به جز سوريه، چالش جدي ديگري پيش رو نداشت و روند تحولات در مصر و عراق در مسير انتظاراتش پيش مي رفت. دگرگوني اين مسير از سوريه شروع شد، جايي كه ارتش توانست طي چند ماه بخش اعظم مناطق تحت كنترل معارضان را بازپس بگيرد. نشست ماه جولاي استانبول و انتخاب احمد الجربا ( نزديك به عربستان) به رهبري بزرگ ترين گروه معارضان سوري، تقويت قابل توجه جبهه النصره، روند تغييرات تسريع كرد و در در نهايت، كودتاي مصر و حذف اخوان از قدرت، تحولات را در مسيري خلاف انتظار دولت اردوغان قرار داد. در روندي موازي، كرد ها خود را برنده اين روند مي دانند. تشديد ناآرامي هاي مناطق سني نشين عراق، فرايند گريز از مركز منطقه كردستان را تقويت كرده و افزايش قدرت جبهه النصره در سوريه، باعث شده كه كرد هاي سوريه كشور براي اولين بار، روند خودگرداني را در پيش بگيرند.(9) در شرايطي كه دولت اردوغان خود را از داخل و خارج تحت فشار مي بيند، پ ك ك سعي دارد دولت تركيه را تحت فشار بگذارد تا تعهدات خود را اجرا و دريافت امتيازات بيشتري بدهد.

منابع:

1-Erdogan’s 'Now Or Never' Moment In Turkish-Kurdish Peace Process,http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2013/08/turkey-peace-process-kurds-jeopardy.html

2-Turkey's Peace Process With Kurds Falters,http://online.wsj.com/article/SB10001424127887323623304579056901968652702.html

3-Ibid

4-Turkey plays big in Kurdistan's energy game,http://www.reuters.com/article/2013/08/15/us-iraq-kurdistan-idUSBRE97E0RC20130815

5-Turkey as a Transit Country and Energy Hub,http://www.forschungsstelle.uni-bremen.de/UserFiles/file/fsoAP118.pdf

6-- Turkey plays big in Kurdistan's energy game, Ibid

7-Erdogan’s 'Now Or Never' Moment In Turkish-Kurdish Peace Process, Ibid

8-Ibid