در تعريف فرهنگ، تعابير فراوانى وجود دارد. از مجموع این تعاريف مى‌توان اين‌گونه استنباط كرد كه فرهنگ عبارت است از: مجموعه دانش‌ها، بينش‌ها، نگرش‌ها، باور‌ها، منش‌ها، نمادها وارزش‌هاى يك ملت.

مقام معظم رهبری، امام خامنه‌ای درباره مفهوم فرهنگ فرموده‌اند:

«فرهنگ، يعني خلقيات و ذاتيات يک جامعه و بومي يک ملت؛ تفکراتش، ايمانش، آرمان‌هايش؛ اينها تشکيل‌دهنده‏ مباني فرهنگ يک کشور است؛ اينهاست که يک ملت را يا شجاع و غيور و جسور و مستقل مي‏کند، يا سرافکنده و ذليل و فرودست و خاک‏نشين و فقير مي‏کند» (17/10/1383).

مؤلفه‌های فرهنگی مهم در فرهنگ عمومی کشور

مهم‌ترین مؤلفه‌های فرهنگ‌ساز در حوزه فرهنگ عمومی جامعه اسلامی عبارتنداز:

1.       توجه جدی به ایجاد فضای سالم فرهنگی درجامعه از طریق فراهم کردن زمینه‌های رشد فضایل اخلاقی و ارزش‌های اسلامی؛

2.          تشویق و تقویت انگیزه فراگیری ارزش‌ها و اخلاق اسلامی در بین جوانان، به ویژه در رسانه‌ها و محیط‌های آموزشی و پژوهشی کشور؛

3.     استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی کشور به ویژه نهادهای مذهبی نظیر مساجد و هیأت‌های مذهبی و ساماندهی آنها در راستای اعتلای ارزش‌های دینی و سیاسی؛

4.          تولید و تقویت آموزه‌ها و آثار هنری فاخر و جذاب با محتوای اسلامی؛

5.          حفظ و نشر ارزش‌های دینی و اخلاقی در کنار مقابله منطقی با هنجارشکنی‌های اخلاقی و اجتماعی؛

6.     آسیب شناسی بهنجار و به موقع جریان‌های مرموز در نهادها و سازمان‌های دولتی و غیر دولتی که به عنوان پیاده‌نظام دشمن درناتو فرهنگی محسوب می‌شوند؛

7.          ضرورت‌ برنامه‌ریزی‌ دقیق و مديريت فرهنگی‌ با شناخت درست از واقعيات؛

8.          جهت‌دهی ارزشی به فرهنگ و ابزارهای فرهنگى؛

9.          اهتمام به فرهنگ‏سازى مطلوب و اصلاح و رفع نقاط ضعف فرهنگی به عنوان راه حل بسیاری از مشكلات؛

10.      نظارت هدفمند، مستمر و جدی بر فرهنگ

11.      انسجام‌بخشی به نهادها و هم‌سويي سازمان‌های فرهنگی

12.      ساماندهی فعالیت‌های فرهنگی و هماهنگي صاحب‌نظران و برنامه‌ريزان کشور با نيازها و اولویت‌های فرهنگي.

نقش بسیج

با توجه به مهم‌ترین مؤلفه‌های فرهنگی کشور، نقش‌آفرینی بسیج در این خصوص ضروری است؛ چراکه راهبردی کردن موارد یاد شده و نظایر آن تنها در استعداد دولت نیست و نیازمند حرکت مردمی و گسترده در عرصه فرهنگ است که این امر خطیر جز از طریق بسیج امکان‌پذیر نخواهد بود. اینک به بعضی از مصادیق نقش بسیج اشاره می‌شود:

1.          ارتقای احساس مسئوليت نسبت به اصلاح نگرش‌ها و فرهنگ خود، خانواده و نزدیکان بر اساس موازین اسلامی و انقلابی؛

2.           تقویت عزت نفس و خودباوری و مصون‌سازی در برابر تهاجم فرهنگی؛

3.     ارتقای اهتمام به امر به معروف و نهي از منكر به صورت نشان دادن انزجار و تنفّر یا خوشحالی و رضایت در رفتار و چهره و همچنین تذکر زبانی به اطاعت از خدا و پرهیز از گناه و منکر؛

4.          احساس مسئوليت در قبال مسائل فرهنگی و فرهنگ عمومی كشور؛

5.          عزم ملی در نگاه نقادانه و عالمانه نسبت به نقاط ضعف فرهنگی از طریق کار گروهی؛

6.          اهتمام به رشد هویت دینی جوانان و کاهش و پیشگیری از آسیب‌های فرهنگ عمومی به ویژه از طریق سازمان‌های مردم‌نهاد؛

7.     تشکیل جبهه فرهنگی مردمی در مقابله با تهاجم فرهنگی و جنگ نرم دشمن بر اساس فرامین مقام معظم رهبری، چراکه راهبردی کردن موارد یادشده و نظایر آن در استعداد دولت نیست؛

8.     جذابیت دادن به برنامه‌های بسیج و گسترده کردن فعالیت‌های آن به نحوی که بتواند سلایق گوناگون جوانان امروز را در مسیر صحیح و منطقی پاسخگو باشد و آنها را در جهت مسیر کمال سوق دهد.