کودتای بخشی از ارتش ترکیه علیه دولت رجب طیب اردوغان اوضاع این کشور را بحرانی کرده است. کودتاگران از لحظات ابتدایی بامداد امروز با حمله به مراکز استراتژیک و در دست گرفتن شبکه‌های ملی و بین المللی اعلام پیروزی کردند اما درگیری‌ها همچنان ادامه دارد.

آخرین خبرها و تحلیل‌ها از کودتای نظامی در ترکیه را بررسی می‌نماییم:

این خبر تکمیل می‌شود...

جدیدترین خبرها:

سی‌ان‌ان ترک از درگیری در پایگاه نظامی ملطیه در شرق این کشور خبر داده است.

دفتر دادستانی ترکیه می گوید، در حمله به آنکارا ۴۲ نفر کشته شده اند.

خبرگزاری رویترز می‌گوید سیزده سرباز که در هنگام تلاش برای کودتا می‌خواستند وارد کاخ ریاست‌جمهوری شوند، بازداشت شده‌اند.

نخست وزیر ترکیه گفته است، یکی از ژنرال ها ارتش که درکودتا دست داشت، کشته شده است.

نخست‌وزیر ترکیه گفته است بیش از 120 نفر در ارتباط با تلاش برای کودتا بازداشت شده‌اند.

نخست وزیر ترکیه به خلبانان نیروی هوایی مستقر در پایگاه اسکی شهر دستور داده که به نیروهای طرفدار کودتا حمله کنند.

شرح ماجرا:

در حالی‌که رجب طیب اردوغان در تعطیلات بود ارتش ترکیه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که قدرت در کشور را در دست گرفته است.

از تلویزیون دولتی ترکیه که به دنبال کودتا در کنترل نظامیان قرار گرفت، اعلام شد که یک "شورای صلح" از این پس ادارۀ کشور را در اختیار دارد.

ارتش اعلام کرد که در سراسر کشور حکومت نظامی و ممنوعیت رفت و آمد برقرار شده است. کلیۀ فرودگاههای ترکیه نیز تا اطلاع بعدی مسدود است.

بر اساس بیانیۀ ارتش "شورای صلح" آزادی کلیّۀ شهزوندان را بدون توجه به مذهب، نژاد و زبان آنان تضمین می‌کند. این بیانیه همچنین می گوید اقدام ارتش به منظور پاسداری «از حکومت قانون لائیک و دموکراتیک که در دولت حاضر از میان رفته است» صورت می‌گیرد.

ارتش مدعی است که برای دموکراسی و حقوق بشر اداره امور را در دست گرفته است.

این بیانیه می‌گوید تمام روابط خارجی کشور به شکل موجود باقی خواهد ماند.

در بیانیه آمده است که برقراری قانون باید اولویت اصلی باشد.

ساختمان پارلمان در آنکارا در محاصرۀ تانک‌ها قرار دارد.

خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از رئیس مجلس ترکیه می‌گوید یک بمب به ساختمان مجلس این کشور آسیب وارد کرده است.

رجب طیب اردوغان گفته است پس از آن که هتلش را به مقصد استانبول ترک کرد، با بمب به هتل محل اقامتش حمله شد.

رئیس جمهوری ترکیه، رجب طیب اردوغان، در یک گفتگوی تلفنی با کانال تلویزیون سی‌ان‌ان ترکی از مردم خواست به خیابانها رفته و در میادین شهر برای اعتراض به کودتا تجمع کنند. وی گفت اطمینان دارد که این اقدام "یک اقلیت کوچک در ارتش" شکست خواهد خورد و عاملین آن دستگیر و به اشدّ مجازات محکوم خواهند شد.

رجب طیب اردوغان از مردم ترکیه خواسته است که برای مقابله با حرکت نظامیان به خیابان‌ها بیایند. آقای اردوغان که در تعطیلات بود به استانبول بازگشته است.

در استانبول و آنکارا هواداران رجب طیب اردوغان به خیابان‌ها ریخته‌اند.

دفتر ریاست جمهوری ترکیه پیش از آن در واکنش به کودتای نظامیان اعلام کرده بود که این اقدام از حمایت فرماندهی ارتش برخوردار نیست.

در همین حال یک عضو دولت ترکیه به خبرگزاری رویترز اطمینان داد که «کودتاگران تنها چند تانک و شماری خودرو در اختیار دارند و از حمایت ارتش برخوردار نیستند».

اندکی پیش از انتشار بیانیۀ ارتش، نخست وزیر ترکیه انجام کودتا در این کشور را محکوم کرد.  "بن علی ایلدیریم" اعلام کرد که یک گروه از نظامیان دست به انجام عملیات غیرقانونی زده‌اند. وی این افراد را به «پرداخت بهای سنگینی» تهدید کرد وگفت «‌دولت منتخَب مردم است و تا هنگامیکه مردم نخواسته باشند پا بر جا خواهد ماند». وی چندی بعد اعلام کرد که جای نگرانی نیست و دولت کنترل امور را همچنان در دست دارد.

نخست وزیر ترکیه گفته است که اجازه نمی‌دهد "تلاش‌های غیرقانونی گروهی در ارتش" به نتیجه برسد.

پیش از آن صدای تیراندازی در آنکارا بلند شده و هلی‌کوپتر‌ها و هواپیماهای نظامی در ارتفاع کم بر روی شهر در پرواز بوده‌اند.نظامیان در استانبول رفت و آمد بر روی پل‌های بُسفر را مسدود کرده‌اند.

آسوشیتدپرس می‌گوید بین سربازان عامل کودتا و نیروهای پلیس در استانبول درگیری رخ داده و آنها تبادل آتش کرده‌اند.

رویترز از قول شاهدی عینی می‌گوید که ده‌ها نفر از سربازانی که در اقدام به کودتا شرکت داشتند سلاح‌هایشان را به پلیس تحویل داده‌اند.

به گزارش رویترز تلویزیون دولتی ترکیه پخش برنامه‌هایش را از سر گرفته است.

آسوشیتدپرس از قول کارکنان تلویزیون نوشته است که عوامل کودتا آنها را به گروگان گرفته بودند.

سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه اعلام کرده است که کودتا کنترل شده است.

فتح الله گولن

گولن کیست؟

رجب طیب اردوغان کودتای ارتش را به فتح الله گولن نسبت داده اما گروه مرتبط با فتح‌الله گولن(جنبش خدمت) تلاش برای کودتا در ترکیه را محکوم کرده است

رجب طیب اردوغان گفته است که این کودتا از سوی یک "سازمان موازی" پشتیبانی شده است. وی این اصطلاح را برای سخن گفتن از هواداران فتح الله گولن بکار می‌برد. جنبش نزدیک به فتح الله گولن از سال‌ها پیش در معرض تهدیدات رئیس جمهوری ترکیه قرار دارد.

پیش از آن که آقای اردوغان منتقد فتح‌الله گولن شود، جنبش تحت رهبری او (خدمت)، به پیروزی حزب آقای اردوغان در سه دوره انتخابات کمک کرد.

به نوشته بی بی سی، بخشی از این همکاری غیررسمی، نقش دادستان‌های هواخواه جنبش خدمت در محاکمه افسران ارتش بود که جزیی از مبارزه حزب عدالت و توسعه برای تضعیف سلطه ارتش قدرتمند ترکیه بر سیاست کشور بود.

جنبش خدمت(هیزمت) فتح‌الله گولن یکی از بزرگترین شبکه های اسلامگرا در جهان است و دارایی‌هایش در سراسر جهان می تواند میلیاردها دلار ارزش داشته باشد. این جنبش در سراسر جهان میلیون‌ها هوادار دارد که شماری از مدارس، اندیشکده‌ها و رسانه‌ها را اداره می‌کنند

فتح‌الله گولن که زمانی متحد آقای اردوغان بود، از سوی رئیس‌جمهوری ترکیه و یارانش متهم است که قصد دارد او را سرنگون کند، اتهامی که از سوی آقای گولن رد می‌شود. آقای اردوغان از دو سال پیش خواهان استرداد فتح‌الله گولن، شخصیت مذهبی مقیم آمریکا است.

فتح‌الله گولن ۷۴ ساله از سال ۱۹۹۷ به این سو در تبعیدی خود خواسته در پنسیلوانیای آمریکا زندگی می‌کند.

مجری ت.ر.ت بیانیه ارتش را خواند اما سپس در میان مخالفان کودتا گفت که کودتاگران مجبورش کرده‌اند

اردوغان: من جایی نخواهم رفت؛ پیش ملتم می‌مانم

نطق تلویزیونی اردوغان آغاز شد:

««از بعد از ظهر امروز بعضی تحرکات خاص در بین نیروهای مسلح مشاهده می‌شد. بر اثر این تحرکات یک اقلیت کوچک داخل نیروهای مسلح که متاسفانه نمی‌توانند شاهد وحدت و استقلال و تمامیت ارضی ما باشد وارد اقدام شد.

این گروه همان جریان دولت موازی یعنی گولن است که من پیش از این بارها گفته بودم. آنها در ارتش در امنیت و در نهادهای مختلف دولتی نفوذ کرده بودند و تا امروز توانسته بودند خود را حفظ کنند. این یک خیانت به کشور است. و آنها جزای سنگین خیانت به وطن را خواهند پرداخت.

ما در راه وطن با جان و کفن وارد شده‌ایم. این حوادث یک لطف الهی بود چرا که باعث تصفیه ارتش کشور از این عناصر خائن شده است.  هفته آینده قرار بود شورای عالی نظامی در کشور تشکیل شود و آنها چون نتیجه این جلسه را می دانستند اقدام به کودتا کردند. ما در این فرودگاه که الان صحبت میکنیم چند روز پیش شاهد بودیم داعش چندین انسان را کشت و امروز هم جریان موازی اینجا را میخواهد اشغال کند.

در مارماریس بودم. آنها مکانهایی که من آنجا حضور داشتم را بمباران کردند چون فکر می‌کردند من آنجا هستم.  آنها رئیس دفتر من را گروگان گرفتند ولی سوال من این است که شما با این کار چه می‌خواهید بکنید؟

من به فرماندهان ارتش می‌گویم شما فرزندان این ملت هستید و باید از این ملت دفاع کنید. اما متاسفانه بعضی نیروهای تحت امر شما آنچنانکه باید به ملت خود وفادار نبوده‌اند. آنها کسانی نبودند که تحت امر و فرمان‌بر شما باشند.

من به سربازانی که در این کودتا مورد استفاده قرار گرفتند می گویم شما فرزندان این ملت هستید اجازه ندهید از اسلحه‌ای که برای حفاظت از ملت به شما داده شده علیه پدر و مادر خود استفاده کنید. قوه قضائیه دستگیری‌ کودتاگران را شروع کرده است.  ما برای اینکه ارتش خود را از عناصر ناپاک تمیز کنیم وارد عملیاتهای گوناگون خواهیم شد و این عملیات از امروز آغاز می‌شود.

ما آنها را یک گروه تروریستی می‌دانیم. من قبول ندارم که بعضی رسانه‌های جهانی ادعا کرده‌اند که  کودتا در ترکیه انجام شده است؛ اینها یک اقلیت کوچک داخل ارتش هستند. ما همچنان در دولت هستیم و وظایف خود را تا دقیقه آخر انجام خواهیم داد.

اردوغان در پاسخ به این سوال که وضعیت کشور را چطور ارزیابی می‌کنید گفت: گزارش آماری دقیقی از وضعیت وجود ندارد و پس از برگزاری جلسه هیئت دولت، توسط نخست‌وزیر اعلام خواهد شد. ما تا لحظه آخر وظیفه خود را انجام می دهیم و کسانی که با تانکها به خیابانها آمده‌اند بار دیگر به جای خود بازخواهند گشت.»»

واکنش‌های جهانی:

وزیر امور خارجه ایران در توییتر خود از اوضاع ترکیه ابراز نگرانی عمیق کرد.

محمد جواد ظریف،وزیر امور خارجه ایران در توییتر خود نوشته است: «دفاع شجاعانه مردم ترکیه از دموکراسی و دولت منتخب‌شان نشان می‌دهد که کودتاها جایی در منطقه ما ندارند و محکوم به شکست هستند.»

حمید ابوطالبی معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور ایران در توئیترش نوشت: جمهوری اسلامی ایران حمایت از مردم و نظامهای برآمده از انتخابات را از ممهترین اصول خود می‌داند؛مردم مسلمان و همسایه ترکیه حاکمیت خود را پس خواهند گرفت. ماهیچگاه در برابر کودتا و نقض حاکمیت مردم بی تفاوت نبوده ایم، لذاتحولات ترکیه را با حساسیت پیگیری کرده ورای مردم راتعیین کننده می‌دانیم.

اوباما طی پیامی اعلام کرد از دولت دموکراتیک و مردمی ترکیه حمایت خواهد کرد.

اوباما پیشتر در تماس تلفنی با جان کری، وزیر خارجه‌اش، رویدادهای ترکیه را مورد بحث و بررسی قرار داد.

به نوشته سایت آمریکایی رادیوفردا، کاخ سفید در گزارشی که در این مورد منتشر کرد یادآور شد که اوباما و کری، هر دو موافقت داشته‌اند که همه احزاب ترکیه باید از دولت این کشور که "به طور دموکراتیک انتخاب شده" حمایت کنند، و خواستار خویشتندار و پرهیز از خشونت و خونریزی در این کشور شده‌اند.

آسوشیتدپرس به نقل از آقای کری نوشت که آمریکا تحولات سیال ترکیه را تحت نظر دارد و در گفت‌وگو با همتای ترکیه‌ای خود نیز یادآور شده که آمریکا از دولت غیرنظامی و منتخب ترکیه و نهادهای دموکراتیک این کشور حمایت کامل خواهد کرد.

هیلاری کلینتون، نامزد احتمالی حزب دموکرات آمریکا گفته است که رویدادهای ترکیه را با نگرانی دنبال می‌کند.

قطر که روابط نزدیکی با ترکیه دارد تلاش برای کودتا در ترکیه را محکوم کرده است.

دولت یونان حمایت خود را از اردوغان اعلام کرده است.

جان کری وزیر امور خارجه آمریکا حمایت کشور خود از دولت منتخب ترکیه را اعلام کرده است و خواهان پرهیز از خونریزی شده است.

بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل خواهان آرامش در ترکیه شده است. سخنگوی آقای بان گفته است که او از نزدیک تحولات ترکیه را دنبال می‌کند.

دبیر کل ناتو با انتشار خواستار آرامش و خویشتن‌داری در ترکیه شده است. "ینس استولتنبرگ" گفت: «خواهان احترام کامل به نهادهای دموکراتیک و قانون اساسی ترکیه هستیم. ترکیه یک هم‌پیمان ارزش‌مند برای ناتو است.»

روسیه از تحولات ترکیه به شدت ابراز نگرانی کرده است.

فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم که در مغولستان به سر می‌برد، خواستار "خویشتنداری و احترام به نهادهای دموکراتیک" در ترکیه شد.

آسوشیتدپرس همچنین به نقل از سخنگوی آنگلا مرکل نوشت که روند دموکراتیک در ترکیه باید مورد احترام باشد، و همه چیز به گونه‌ای انجام شود که از جان انسان‌ها محافظت شود.

سخنگوی خانم مرکل همچنین بر حمایت از "دولت منتخب ترکیه" حمایت کرده است.

اقدامات ایران پس از کودتا در ترکیه:

ایرنا گزارش داده که سه گذرگاه بازرگان در شمال، رازی در شهرستان خوی و سرو در شهرستان ارومیه که مرزهای رسمی ایران و ترکیه است، امروز شنبه تعطیل خواهند بود.

سازمان هواپیمایی کشوری ایران اعلام کرده است که تا اطلاع ثانوی هیچ پروازی از فرودگاه‌های این کشور به مقصد ترکیه انجام نخواهد شد.

در پی وقوع کودتای نظامی در ترکیه، برخی منابع گزارش دادند که اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه با هواپیما به تهران آمده و از تهران بناست که به قطر برود/یک منبع آگاه در گفت‌وگو با تسنیم، این موضوع را به شدت تکذیب کرد و گفت: خبر حضور اردوغان در ایران کذب است.

وزارت امور خارجه و سفارت ایران در ترکیه از گردشگران ایرانی در ترکیه خواسته است محل اقامتشان را ترک نکنند. به ایرانیان حاضر در ترکیه گفته شده که از حضور در هرگونه تجمع خودداری کنند.

محمود علوی، وزیر اطلاعات ایران به خبرگزاری صداوسیما گفت: «نیروهای نظامی، امنیتی و اطلاعاتی در حد ضرورت به حال آماده‌باش درآمده‌اند و مرزها در کنترل کامل است».

وزیر اطلاعات همچنین گفت که «برای ترکیه آرزوی امنیت و ثبات می‌کنیم».

علی شمخانی در گفتگو با خبرگزاری صداوسیما گفت: «همه مرزهای زمینی و هوایی مشترک تحت نظارت و کنترل کامل قرار دارد و اشراف جامع در این بخش حاکم است».

دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان تأکید کرده که ایران به دقت و با نگرانی وقایع ترکیه را تحت نظر دارد: «به دقت و با نگرانی وقایع ترکیه را تحت نظر داریم و بی ثباتی در این کشور را مخل امنیت و آرامش مردم می دانیم».

خبر تشکیل جلسه فوری شورای عالی امنیت ملی درباره رویدادهای ترکیه تکذیب شد.

خبرهایی از آغاز کودتا:

هواپیماهای کودتاچیان بار دیگر ساختمان پارلمان را بمباران کردند. هواپیمای بمباران کننده دقایقی پیش سرنگون شد.

رئیس ستادکل ارتش که توسط کودتاچیان به گروگان گرفته شده بود با عملیات هوایی نیروهای ضدکودتای ارتش و نیروهای امنیتی آزاد شد.

علیرغم حمله شدید به پارلمان ترکیه، نمایندگان هنوز حاضر به ترک مجلس نشده‌اند. جلسه علنی ادامه دارد. 

سخنگوی اطلاعات ترکیه: این کودتا فقط از سوی نیروهای هوایی و نیروهای ژاندارمری برنامه‌ریزی شده است و با توجه به عدم همراهی نیروی زمینی شکست خواهد خورد.

پخش برنامه های شبکه تلویزیونی تی آر‌تی ترکیه قطع شده است و پیام نخست وزیر ترکیه از طریق شبکه های خصوصی منتشر شد.

تلویزیون ترکیه و فرودگاه استانبول سقوط کرد و به تصرف کودتاچیان درآمد.

اطراف ستاد کل نیروهای مسلح محاصره شده و تعداد زیادی آمبولانس در اطراف آن حاضر است.

برخی رسانه ها همچنین اعلام کردند احتمالا اردوغان نطقی تلویزیونی خواهد داشت.

حزب حاکم عدالت و توسعه در تمامی شهرها و روستاها طی پیامک‌های فوری از اعضای حزب خواسته است فورا در ساختمان های حزبی حضور یافته و نسبت به نوع واکنش به کودتا چاره اندیشی کنند.

بیانیه منتشر شده ارتش ترکیه از شبکه دولتی ترکیه تاکید کرد حکومت رجب طیب اردوغان در نیمه شب 16 جولای 2016 به پایان خود رسید.

ارتش ترکیه همچنین اعلام کرد قدرت را به دست گرفته تا از دموکراسی محافظت کند.

به نوشته تسنیم، فرمانده ارتش کودتاچیان ترکیه گفته است تمامى روابط با کشورهاى خارجى ادامه مى یابد و حکومت قانون در اولویت خواهد بود.ما برای دفاع از دموکراسی و حقوق بشر کودتا کردیم.

ارتش ترکیه افزوده است اردوغان در تعطیلات بوده و هنوز خبری از او نیست. پیش تر اعلام شده بود اردوغان از کاخ ریاست جمهوری فرار کرده که صحیح نیست. وی برای گذراندن تعطیلات در مارماریس بسر می برد.

ساختمان دستگاه اطلاعات ترکیه در استانبول به دست کودتاچیان افتاده است.

یک منبع ریاست جمهوری ترکیه از کشورهای جهان خواسته است تا با مردم ترکیه ابراز همبستگی کنند.

تلویزیون ان‌تی‌وی ترکیه می‌گوید یک جنگنده نیروی هوایی این کشور یکی از هلیکوپترهایی را که در اختیار عوامل کودتا بوده سرنگون کرده است.

خبرگزاری آناتولی ترکیه می‌گوید در حمله هلیکوپتر ارتش به نیروهای ویژه پلیس ١٧ مامور پلیس ترکیه کشته شده‌اند.

منبع: جام نیوز