درگیری داعش با طالبان و همچنین اعلام خبر مرگ ملاعمر توسط دولت پاکستان باعث تضعیف روحیه طالبان شده است. هدف پاکستان از اعلام این خبر در مقطع کنونی علاوه بر دنبال کردن سناریوی تضعیف طالبان است.

گروه طالبان که در سال 1994میلادی و با سازماندهی و پشتیبانی سه کشور آمریکا(با هدف مقابله با شوروری با توجه به دوران جنگ سرد)، عربستان( درصدد پیاده کردن و مطرح ساختن ایدئولوژی وهابیت و گسترش آن به شرق) و پاکستان( به دلایل ارضی و ...) شکل گرفته بود، در سال  2001میلادی و با حمله آمریکا به افغانستان از قدرت کنار رفت و تا به امروز نیز به عنوان یکی از بازیگران تاثیرگذار در معادلات افغانستان و شبه قاره نقش بازی کرده است. اما در هفته گذشته منابع خبری از مرگ رهبر این گروه به دلیل بیماری سل خبر دادند که این واقعه می تواند پیامدها و همچنین سناریوهایی برای آینده این گروه و کشور افغانستان داشته باشد. تحلیل حاضر به پیامدها و همچنین سناریوهای پیش رو برای گروه طالبان و همچنین کشور افغانستان خواهد پرداخت؟
پیامدهای مرگ ملاعمر
1.دودستگی  یا تشکیک درگروه طالبان: طالبان با از دست دادن ملاعمر شاید با یک نوع عدم متابعت در بین افراد خود مواجه شود و همین امر منجر به تجزیه طالبان به گروههای کوچک تری شود . این تفکیک و دودستگی زمینه را برای فعالیت گروه های رقیب همچون داعش که به تازگی وارد افغانستان شده اند، فراهم خواهد کرد.
2.به تعویق افتادن مذاکرات صلح: نمایندگان دولت افغانستان و گروه طالبان اوایل این ماه نخستین گفت وگوی رو در رو با یکدیگر را در پاکستان برگزار کردند. هدف از این مذاکرات پایان دادن به 14 سال درگیری بین شورشیان طالبان و دولت افغانستان بود. این نشست با حمایت بین المللی روبرو شد و مقامات افغان متعهد شدند این روند را ادامه دهند و دور دوم  مذاکرات را با نمایندگان طالبان برگزار کنند. پیش‌بینی می شد دور دوم مذاکرات طالبان و دولت افغانستان روز جمعه(دو روز پیش) برگزار شود اما پس از انتشار گزارش هایی درباره مرگ ملا عمر ، این مذاکرات به تعویق افتاد. دفتر اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان تاکید کرد مرگ عمر به معنی فراهم شدن زمینه برای صلح بهتر از گذشته است.
3.تقویت داعش و دولت پاکستان: درگیری داعش با طالبان و همچنین اعلام خبر مرگ ملاعمر توسط دولت پاکستان باعث تضعیف روحیه طالبان شده است. هدف پاکستان از اعلام این خبر در مقطع کنونی علاوه بر دنبال کردن سناریوی تضعیف طالبان(با توجه به اینکه خود پاکستان چند سالی است که به طور مستقیم با طالبان مبارزه می کند و این گروه را دشمن درجه اول خود معرفی کرده) درصدد تقویت و قدرت یافتن داعش  در مقابل این گروه می باشد. همچنین پاکستان نمی خواهد توان خود را صرف مبارزه با طالبان کند، بنابراین به دنبال گروهی است که بتواند به نوعی این رویارویی را با طالبان به نیابت از پاکستان صورت دهد ولو اگر داعش باشد.
سناریو های پیش رو
1.تضعیف گروه طالبان: تحقق این سناریو تا حدودی بعید به نظر می رسد و علت آن نیز تعیین به موقع جانشین ملاعمر و همچنین دارا بودن طرفدارانی در بین برخی اقوام افغانستان است. لذا طالبان یک گروه داخلی از بین مردم بومی  بوده و به دنبال تشکیل امارت اسلامی در افغانستان است.
2.سازماندهی بهتر طالبان با استفاده از رهبری جدید: این سناریو نیز تا حدودی بعید به نظر می‌رسد و شاید یکی از دلایل آن را عدم وجود سیستم تصمیم گیری و کادر سازمانی عنوان نمود، چون به هر حال تصمیم گیرنده اصلی رهبر گروه می باشد و با توجه به جانشینی «ملا اختر منصور» معاون وی می توان گفت که تغییر چندانی در رویکرد این گروه به وجود نیاید.
3.وارد شدن افغانستان به فاز جدیدی از درگیری های بین گروهی: احتمال این سناریو نیز تا حدودی ممکن نیست و شاید دلیل آن را بتوان در عدم رویارویی دو گروه طالبان و داعش در آینده نزدیک عنوان نمود؛ داعش یک گروه تازه تاسیس در افغانستان و درصدد جذب افراد وسازماندهی خود است  و طالبان نیز با توجه به از دست دادن رهبرخود فعلاً تمایلی به درگیری با داعش ندارد.
4.پیوند طالبان و داعش: این سناریو نیز بعیدبه نظر می رسد و شاید دلیل اصلی آن را یکی در ایدئولوژی متفاوت آنها بیان نمود؛ طالبان گروهی حنفی و خواهان مبارزه با آمریکا ولی داعش یک رویکرد وهابی و تکفیر گروههای مخالف خود است. دوم؛ طالبان از نظر رویکردی به دنبال امارت اسلامی در افغانستان ولی داعش به دنبال خلافت در سرزمین های اسلامی و دست یابی به منابع اقتصادی برای ادامه حیات خود است.
5.با توجه به دلایل ذکر شده شاید محتمل ترین سناریو را ادامه همین شرایط(وضع موجود) یعنی نه تضعیف طالبان و نه قدرت گرفتن داعش مطرح کرد.

بصیرت