مصطفی قربانی
مقام معظم رهبری در مراسم دانشآموختگی دانشجویان دانشگاههای افسری ارتش(1396/3/8) با اشاره به ناراحتی و عصبانیّت قدرتهای استکباری از اقتدار منطقهای ایران، فرمودند: «دشمنان نظام اسلامی عناصر اقتدار ملّی کشور را عامل مزاحم خود میدانند و با آنها مقابله میکنند و بر همین اساس با افزایش اقتدار جمهوری اسلامی در میان ملّتها، در منطقه و فراتر از منطقه مخالفند؛ زیرا این اقتدار، عمق راهبردی نظام اسلامی است.» رهبر معظم انقلاب، مخالفت قدرتهای استکباری با توان دفاعی کشور را نیز در همین چارچوب ارزیابی و تأکید کردند که راه مقابله با این مخالفتها این است که برخلاف خواستهی آنها، بر عناصر اقتدار ملّی، تکیه و ایستادگی کنیم. ایشان در همین خصوص گفتند: «همانطور که قبلاً بارها اعلام کردهایم و باز هم اعلام میکنیم، امکانات و قدرت دفاعی کشور قابل مذاکره و چانهزنی نیست و درخصوص ابزارهای دفاعی کشور و هر آنچه اقتدار ملّی را تأمین یا پشتیبانی میکند، هیچگونه چانهزنی و معاملهای با دشمن نداریم و راه اقتدار را با قوّت به پیش خواهیم برد.»
هماهنگونه که در مواضع آمریکاییها و اروپاییها مشخص است، آنها درصدد هستند تا مدل برجام را به سایر توانمندیهای راهبردی ایران ازجمله تواناییهای دفاعی، بویژه توان موشکی کشورمان، نفوذ منطقهای و... تسری دهند. درواقع، آنها با کشاندن پای توانایی موشکی و نفوذ منطقهای ایران و تلاش برای مذاکره در خصوص این موضوعات درصدد هستند تا خواستههای خود را بر ایران تحمیل کنند. براین اساس، جمهوری اسلامی نیز از همان ابتدای شروع مذاکرات هستهای در دولت یازدهم، این مذاکرات را صرفاً منحصر در بحث هستهای دانست و اعلام کرد که در سایر حوزهها مطلقاً هیچ مذاکره و معاملهای با طرفهای غربی صورت نمیگیرد. اکنون نیز که بدعهدی طرفهای غربی، بویژه آمریکا در اجرای برجام مشخص شده، این موضوع با صراحت و قدرت بیشتری از سوی ایران اعلام میشود که توان دفاعی کشور و هر موضوع دیگری قابل مذاکره نیست. نکته مهم در این میان این است که نقطه کانونی توان دفاعی کشور که از نظر غربیها مهم و حیاتی است، قدرت موشکی ایران است که باید درباره آن مذاکره شود. براین اساس، در این جا تلاش میشود تا به منظور درک منطق غیرقابلمذاکره بودن توان موشکی کشور، جایگاه این سلاح راهبردی در دکترین دفاعی کشور تبیین شود.
درواقع، توانمندی موشکی، از ظرفیتهای راهبردی نظام جمهوری اسلامی ایران است که در سالهای اخیر موردتوجه جدی محافل سیاسی - نظامی داخلی و خارجی قرار گرفته است. توانمندی موشکی جمهوری اسلامی بحدی است که ایران جزو پنج کشوری است که از توانایی ساخت موشکهای بالستیک برخوردار است. با این همه، سؤال این است که این توانمندی در دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران چه جایگاهی دارد که غیرقابلمذاکره است؟ به عبارتی، موشک در دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران چه جایگاه و اهمیتی دارد؟ در پاسخ میتوان به چند نکته مهم اشاره کرد:
1- مهمترین نقش موشک در دکترین دفاعی جمهوری اسلامی، اهمیت آن به عنوان سلاحی بازدارنده است. به عبارت دیگر، دکترین دفاعی جمهوری اسلامی، به سبب اهمیت موشک در ایجاد بازدارندگی به این سلاح توجه دارد. نکته مهم در حوزه بازدارندگی این است که ما به قدرت و توانی برسیم که طی آن، دشمن خود را قادر و توانا برای حمله به ما نبیند و اگر هم حملهای از سوی دشمن انجام شد، باید آمادگی آن چنان پاسخ کوبندهای را داشته باشیم که او از حمله کردن و تهاجم پشیمان شود. در هر دو صورت، موشک جایگاه برجستهای دارد؛ زیرا هم صرف برخورداری از موشک بازدارندگی ایجاد میکند و هم دارا بودن موشک، بویژه موشکهای بالستیک بلندبُرد، ما را قادر میسازد که در صورت حمله، بتوانیم ضربات اساسی به زیرساختهای دشمن وارد آوریم.
البته اهمیت موشک به معنای نادیده گرفتن نقش سایر ابزارها در حوزه دفاعی - بازدارندگی نیست؛ تقریباً همه بخشهای دفاعی و تسلیحات کشور در راستای همین دکترین قرار دارد، اما نقش محوری موشک به این دلیل کارایی بیشتر آن است؛ زیرا قدرت مقابله دشمن با آن کمتر است، بصورتی که حتی با داشتن موشکهای بلندبرد میتوان در مقابل یک قدرت هستهای نیز بازدارندگی ایجاد کرد.
2- با توجه به اینکه جمهوری اسلامی هیچ وقت به دنبال تهاجم به هیچ کشوری نبوده و هرگز، حتی یک بار هم کشوری را به تهاجم نظامی تهدید نکرده است، طبیعی است که نوع قدرتی که طراحی میکند به این خاطر است که دفاع و امنیت خود را مستحکم کند. ایران بارها اعلام کرده که اگر دشمن خطایی بکند، با قدرت به او پاسخ میدهد، پس موشک میتواند هم در راستای قدرت دفاعی و هم در راستای قدرت تهاجمی تعریف شود تا اگر دشمن تهاجمی را انجام دهد، بتوانیم در مقابل وی اقدام لازم را انجام دهیم. این موضوع بویژه باتوجه به تأکیدهای اخیر مقام معظم رهبری مبنی بر داشتن تواناییهای لازم برای پاسخگویی به تهاجم دشمن، حائز اهیمت فراوان است.
3- علاوه بر آنچه گفته شد، نقش دیگر موشک در دکترین دفاعی کشور، با توجه به کاربردهای گسترده آن است؛ در دریا میتوان از موشک ساحل به دریا استفاده کرد و روی شناورهای جنگی به عنوان موشکهای دریا به دریا و روی جنگندهها بهعنوان موشکهای هوا به دریا و هوا به سطح و هوا به هوا مورد استفاده قرار بگیرد. ضمن اینکه موشکهای پدافند هوایی هم میتوانند در دفاع هوایی موثر باشند و موشکهای کروز نیز میتوانند فاصلههای بلند را با دقت بزنند، همینطور موشکهای بالستیک.
4- همچنین باتوجه به حضور قدرتهای فرامنطقهای در منطقه و احداث پایگاههای نظامی متعدد از سوی آنها در محیط پیرامونی کشورمان، توسعه توان موشکی، بویژه موشکهای بلندبرد بالستیک، ابزار کارآمدی است که در صورت تهاجم آنها علیه کشورمان، بتوان هم پایگاهها و هم خاک این کشورها را مورد تهاجم متناسب قرار داد. در این زمینه میتوان از موشک بالستیک «سجیل»، اولین موشک دوربردِ با سوخت جامد ایران، نام برد که به اعتقاد کارشناسان برترین موشک بالستیک ایرانی است که از سامانه پرتاب متحرک با قابلیت حمل موشک آماده پرتاب برخوردار است. برد عملیاتی این موشک نزدیک به 2000 کیلومتر است.
از این نکته هم نباید غافل بود که تجربیات گذشته، بویژه در دوره هشت سالهی دفاع مقدس و وجود ضعفهای فراوان در حوزه تسلیحات دفاعی در آن زمان، ضرورت تجهیز و تقویت روزافزون قدرت دفاعی کشور را گوشزد میکند. درواقع، براساس ضرورتها و نیازهای کشور به تقویت قدرت دفاعی خود، به هیچوجه نمیتوان منتظر دریافت اجازه دیگران برای تقویت خود در حوزه مذکور بود، بلکه آنچه تعیینکنندهی جهت حرکت کشور در این زمینه است، همانا نیازهای آن است.
دیدگاه ها