روزنامه گاردین 9 نوامبر 2014 (18 آبان) در مقالهای به راهبردهای آمریکا و عربستان علیه ایران و روسیه از طریق کاهش قیمت نفت پرداخت و نوشت: واشنگتن تلاش میکند از طریق افزایش تولید نفت خام، قیمتها را کاهش دهد؛ اما خطرات جانبی آن برای صنعت نفت شل آمریکا وجود دارد. بهای نفت خام پس از رسیدن به بشکهای بیش از 110 دلار در تابستان، به طور جدی کاهش یافته است. افزایش تولید نفت در حالی صورت گرفت که احیای اقتصاد جهانی متوقف شده و کسادی در چین و رکود مجدد در منطقه یورو بروز کرده و مایه شگفتی بازرگانان شده است. این، تمام داستان نیست. افزایش چهاربرابری بهای نفت که به دلیل تحریم صادرات نفت توسط عربستان سعودی در واکنش به جنگ یوم کیپور در سال 1973 اتفاق افتاد، نشان داد چگونه نفت خام میتواند بهعنوان سلاح دیپلماتیک و اقتصادی بهکار رود.
در ادامه مقاله آمده است: تاریخ تکرار میشود. دولت اوباما از تهران میخواهد برنامه هستهای خود را محدود کند و ولادیمیر پوتین در شرق اوکراین عقبنشینی کند؛ اما پس از تجربههای اخیر در عراق و افغانستان، کاخ سفید تمایلی به مداخله نظامی ندارد. در واقع، واشنگتن با کمک متحد سعودی خود تلاش میکند بهای نفت را کاهش دهد. به دلیل اینکه روسها و ایرانیها بهشدت به صادرات نفتی وابسته هستند، فرض بر این است که میتوان از این طریق فشار وارد کرد. جان کری، وزیر خارجه آمریکا، ظاهراً ماه سپتامبر با ملکعبدالله توافقی امضا کرد که مطابق آن، سعودیها نفت خام را زیر قیمت بازار بفروشند. این موضوع میتواند تشریح کند که چرا قیمت نفت در زمانی که عراق و سوریه با بیثباتی ناشی از حملات دولت اسلامی روبهرو هستند، کاهش یافته است در صورتیکه بهطور طبیعی با توجه به اوضاع بیثبات کنونی، قیمت نفت میبایست بالا میرفت. سعودیها اواسط دهه 1980 اقدامی مشابه انجام دادند. انگیزه ژئوپلیتیک برای اقدامی که بهای نفت را به زیر 10 دلار برای هر بشکه رساند، بیثباتسازی رژیم صدام حسین بود. به گفته تحلیلگران، اینبار سعودیها خواهان فشار بر ایران و مجبور کردن مسکو به تضعیف حمایت خود از رژیم اسد در سوریه هستند.
در پایان مقاله آمده است: اقدام سعودیها در کاهش قیمت نفت، خودزنی نیز به شمار میرود. سعودیها همانند سایر تولیدکنندگان نفت به قیمت بشکهای بالاتر از 100 دلار عادت کردهاند. بهار عربی در لیبی و مصر بر این هراسها افزوده که ناآرامی سیاسی میتواند گسترش پیدا کند. درآمدهای نفتی به تأمین مطلوبتر هزینههای عمومی کمک کند. بنابراین، عربستان سعودی نیاز دارد قیمت نفت بالاتر از 90 دلار باشد؛ البته اندکی فشار قابل قبول است. سعودیها به این قمار دست زدهاند که میتوانند با بهای کمتر نفت، بیش از روسها و ایرانیها دوام بیاورند. بیتردید این نمایش جدید جنگ سرد، به روسیه ضربه زده است. نفت و گاز 70 درصد صادرات نفتی روسیه را تشکیل میدهد و در صورتی که بهای نفت بالاتر از بشکهای 100 دلار نباشد، بودجه تأمین نمیشود. مسکو ذخایر تبادل خارجی دارد؛ اما این ذخایر نامحدود نیست. هفته گذشته ارزش روبل روسیه 10 درصد کاهش یافت. بدهی شرکتهای روسی، مسئله دیگری است و بانک مرکزی این کشور نیز برای افزایش نرخ سود تحت فشار است که باید به ثبات ارز کمک کند و البته سبب رکود جدیتر نیز میشود؛ اما به نظر میرسد سیاست خارجی روسیه تحت تأثیر قرار نگرفته است. حمایت روسیه از بشار اسد همچنان قوی است و گزارشهایی وجود دارد که پایان هفته گذشته، نیروهای روسی وارد شرق اوکراین شدهاند؛ حال این پرسش مطرح است که ایران در برابر این کاهش قیمت نفت چه واکنشی نشان خواهد داد.
تحلیل:هرچند کاهش قیمت نفت، مشکلاتی را برای ایران و روسیه ایجاد میکند؛ اما اینگونه نیست که این مشکلات فقط شامل این دو کشور باشد و همینطور که خود گاردین نیز به آن اذعان دارد، آمریکا و عربستان نیز در این زمینه متضرر خواهند شد. از طرفی ایران بهواسطه تجربه تحریمها و قیمت پایین نفت در زمان جنگ و روسها نیز به دلیل وابستگی اروپاییها (بهعنوان متحدان اصلی آمریکا) به گاز روسیه و... جنگ نفت آمریکا و آلسعود علیه ایران و روسیه نمیتواند اهرم خوبی بهویژه در درازمدت باشد و سعودیها نیز کاهش بیش از حد قیمت نفت بهویژه در بازه زمانی طولانی به نفعشان نخواهد بود.
دیدگاه ها