پایگاه اینترنتی اکونومیست 18 ژانویه 2014 (28 دی) در مقالهای به وجود شکاف میان ایران و آمریکا و احتمال اندک تحقق توافق هستهای دائمی پرداخت و نوشت: برخی حامیان توافق هستهای ایران در مورد احتمال تحقق توافقی طولانیمدت ابراز تردید کردهاند. گری سیمور، مشاور سابق باراک اوباما در امور خلع سلاح میگوید که هیچیک از دو طرف از مواضع و چانهزنیهای کلان خود عقبنشینی نکردهاند. بیشتر اقدامات، قابل برگشت است. با توجه به بیاعتمادی دوجانبه احتمال بروز این مسائل، امر شگفتانگیزی نیست.
در ادامه مقاله آمده است: اوباما میگوید ایران باید محدودیتهای شدید در مورد برنامه هستهای خود را اجرا کند. در واقع، هیچ توافقی نمیتواند بهطور دائم توانایی ایران برای ساخت بمب هستهای را از بین ببرد. زیرساختهای هستهای را میتوان از بین برد؛ اما دانش فنی، قابل ریشهکنی نیست. هدف واقعی آقای اوباما دشوار ساختن حرکت ایران به سوی ساخت تسلیحات هستهای است. به این منظور، آمریکا در عین حال که پذیرفته ایران میتواند سطحی از غنیسازی را حفظ کند، پافشاری خواهد کرد که ایران تعداد سانتریفیوژهای کنونی خود را (19 هزار عدد) به کمتر از پنج هزار برساند. از جمله شروط، تعطیلی پایگاه هستهای فردو و توقف ساخت رآکتور اراک نیز هست. رژیم بازرسیها نیز شدیدتر از اوضاع پروتکل الحاقی آژانس بینالمللی انرژی هستهای است. در مقابل، آقای روحانی نیز متعهد شده است هیچیک از تأسیسات هستهای ایران تعطیل نخواهند شد. تصور میشود آقای روحانی توافقی را مدنظر دارد که میتواند این برنامه را برای مدت سه سال متوقف کند و پس از این مدت با اثبات حسن نیت ایران و امضای پروتکل الحاقی، ایران اجازه خواهد یافت غنیسازی را در مقیاس صنعتی ادامه دهد.
در پایان مقاله آمده است: مارک فیتزپاتریک، متخصص تکثیر تسلیحات و امنیت هستهای در مؤسسه بینالمللی مطالعات راهبردی در لندن، میگوید: هراسهایی در مورد شکاف کنونی میان دو طرف و ابراز تردیدهای قانونگذاران دو کشور وجود دارد. آقای سیمور معتقد است مادامی که آیتالله خامنهای رهبر ایران است، ایران گزینه دستیابی به تسلیحات هستهای را رها نخواهد کرد. این دو تحلیلگر سیاسی معتقدند بهترین امید این است که با برخی اقدامات مؤثر و امتیازدهیهای متقابل طی دوره ششماهه، این روند متوقف نشود و به حیات خود ادامه دهد. برای نمونه، در ازای کاهش جدیتر تحریمها، ایرانیها ممکن است پیشنهاد تبدیل پایگاه فردو به تأسیسات تحقیقات و توسعه (با تعداد اندکی سانتریفیوژهای پیشرفته) را مطرح کنند. همچنین ممکن است پیشنهاد تبدیل رآکتور اراک به رآکتور آب سبک را مطرح کنند. حداقل ظاهراً شاید تمدید توافق موقت اطمینانبخش بهنظر برسد؛ اما تداوم این روند دقیقاً برنامهای است که ایران در ذهن دارد. امتیازات اندک غیرقابل برگشت خواهند بود و در عین حال، کاهش تحریمها در ازای اقدامات اعتمادساز ایران میتواند به فروپاشی حمایت از تحریمهای بینالمللی بینجامد که بهزحمت اجرایی شده است. آمریکا و اروپا متحد خواهند ماند؛ اما سایر کشورها ممکن است از شکسته شدن پیوستگی گروه 1+5 خشنود شوند.
دیدگاه ها