این روزها یکی از محورهای خبری‌ که در خصوص ترکیه در رسانه‌ها مطرح می‌شود، افزایش تنش میان ارتش و دولت این کشور با گروه تروریستی داعش است. طی چند روز اخیر، یک حمله انتحاری در شهر سوروچ ترکیه صورت گرفت که منجر به کشته شدن 32 نفر شد و داعش مسئولیت آن را برعهده گرفت.

علاوه بر این، حمله مسلحانه‌ای دیگری در مرکز شهر دیاربکر انجام شد که اگرچه هنوز داعش مسئولیت آن را برعهده نگرفته اما گمانه‌زنی‌ها این است که این حمله کار این گروه تروریستی بوده است. شبکه المیادین در این خصوص نوشته است که یک مقام عالی‌رتبه ترکیه تاکید کرده که در درگیری مذکور با داعش، یک نیروی پلیس ترکیه کشته و یک نفر دیگر زخمی شده است.

اما ارتش ترکیه هم در مقام مقابله با داعش برآمده است. یک مسئول ترکیه‌ به رویترز گفته که ارتش این کشور روز پنج‌شنبه چندین فروند جنگنده برای مبارزه با داعش به مرز با سوریه فرستاده است. این مقام تُرک تاکید کرده که آنکارا در پی کشته شدن یک سرباز ترکیه‌ای در جنوب شرقی این کشور بر اثر تیراندازی عناصر تروریستی تصمیم به ارسال جنگنده در مرزهای سوریه گرفته است. ساعاتی پس از این خبر، برخی رسانه‌های نزدیک به حزب عدالت و توسعه در ترکیه از ورود ارتش این کشور به خاک سوریه خبر دادند. گفته شده است که سربازان ارتش ترکیه روز پنج‌شنبه با عناصر تروریستی داعش در خاک سوریه به شدت درگیر شده و آن‌ها را از شمال حلب بیرون کرده‌اند.

اما به نظر می‌رسد این عملیات‌های میدانی ترکیه علیه داعش را باید نتیجه یک رویداد دیگر دانست؛ رویدادی که قبل از آغاز این عملیات‌ها مطرح شد. ارتش ترکیه روز پنج‌شنبه وارد خاک سوریه شد و دقیقا شب قبلش، اردوغان رئیس جمهور کنونی ترکیه با اوباما همتای آمریکایی‌اش تلفنی گفتگو کردند. در پایان این گفتگو، کاخ سفید بیانیه‌ای صادر کرد و از توافق دو طرف برای توقف نفوذ جنگجویان خارجی به سوریه و تامین امنیت مرزهای ترکیه با سوریه خبر داد. تعمیق همکاری‌های دوجانبه در جنگ با داعش، یکی دیگر از محورهای این گفتگو بوده است.

کاملا مشخص است که اردوغان بدون هماهنگی با اوباما، تصمیمات جدید خود را اتخاذ نکرده است. اما به نظر می‌رسد موارد زیر در میانه این تحولات میدانی و سیاسی قابل فهم باشد:

- این‌که یکی از محورهای گفتگوی تلفنی اوباما با اردوغان این بوده که نفوذ جنگجویان خارجی به سوریه متوقف شود، به خوبی نشان می‌دهد که ترکیه اتهام همیشگی به خود در خصوص تسهیل رفت و آمد تروریست‌های داعش به سوریه را پذیرفته است. مرزهای ترکیه همواره اصلی‌ترین دروازه‌های امن و راحت برای تروریست‌هایی باملیت‌های مختلف بوده تا خود را به داعش در سوریه برسانند. اردوغان همواره از این اتهام فرار می‌کرد اما این گفتگو تلفنی به خوبی نشان می‌دهد که او حالا به طور ضمنی این اتهام را پذیرفته است.

 به نظر می‌رسد این گفتگوی تلفنی متناسب با سفر چندی قبل یک هیئت آمریکایی به ترکیه، می‌تواند بیان‌گر توافق‌های راهبردی میان دو طرف بوده باشد. در این خصوص یک مقام نظامی آمریکایی که نخواسته نامش فاش شود به خبرگزاری فرانسه اعلام کرده ترکیه به آمریکا اجازه داده است از چند پایگاه هوایی به‌ویژه پایگاه هوایی اینجرلیک در جنوب کشور برای انجام حملات هوایی علیه مواضع داعش که بخش اعظمی از خاک سوریه و عراق را اشغال کرده است، استفاده کند. این امر می‌تواند در نقش ترکیه در بحران سوریه بیش‌ از پیش تاکید داشته باشد.

- طبیعی است که در صورت صحت خبر در اختیار قرار دادن پایگاه هوایی اینجرلیک توسط ترکیه به آمریکا، باید به این اندیشید که ترکیه در قبال این واگذاری، چه امتیازی را از آمریکا ستانده است. ترکیه می‌داند که اگر پایگاه اینجرلیک به محلی برای ضربه زدن به داعش قلمداد شود، از تهدیدها و خطرات داعش در امان نخواهد بود و با توجه به این‌که پ.ک.ک هم در ترکیه به تازگی عملیات مسلحانه انجام داده، حملات داعش می‌تواند امنیت ترکیه را با خطر روبرو سازد. پس به نظر می‌رسد ستانده اردوغان از اوباما باید قابل توجه باشد. برخی بر این باورند که ترکیه با این امتیازدهی، هماهنگی آمریکا جهت ایجاد یک منطقه حائل در نوار مرزی ترکیه با سوریه را اخذ کرده است. بحث منطقه حائل مدت‌ها است که در ترکیه مطرح است. آنکارا عمدتا به دلیل واهمه از تسری اثرات خودمختاری کردهای سوریه در نوار شمالی این کشور، سعی دارد تا به این منطقه حائل به عنوان یک گزینه راهبردی نگاه کند.

البته یک سناریوی بدبینانه دیگر نیز وجود دارد و آن‌هم این‌که حملات و تهدیدهای داعش، پایگاه اینجرلیک، منطقه حائل، توقف ترانزیت تروریست‌ها از مرز ترکیه و … یک پازل باشد تا نهایتا ضربه اساسی‌تر به بشار اسد وارد شود! در هر صورت به نظر باید منتظر حوادث جدیدتری بود.

 سعید ساسانیان

منبع: رصد، پایگاه تحلیلی دفتر پژوهش