هادی نیوز: عبدالناصر همتی در یادداشتی اینستاگرامی نوشت: در حالی که زیر ساخت عملیاتی سازوکار متناظر اینستکس در ایران، توسط بانک مرکزی کاملاً تکمیل شدهاست، اخبار دریافتی حاکی از سرعت گرفتن تلاش اروپا برای عملیاتی شدن اینستکس است. ضروری است، چند نکته را به مردم عزیز توضیح بدهم، برای عملکرد پایدار اینستکس لازم است: اولاً اینستکس نه کانالی در چارچوب قواعد تحریمی امریکا، بلکه کانالی مبتنی بر برجام باشد و کلیه تراکنشهایی که در چارچوب برجام مجاز بودند از طریق آن انجامپذیر باشد. ثانیاً، شاید در ابتدا شامل کلیه کالاهای غیر تحریمی شود ولی بعدتر محدوده آن باید به کلیه کالاها گسترش یابد.
ثالثاً، منابع آن ازصادرات نفت به اروپا تأمین شود، اگر هم اروپا موقتاً محذوراتی در خرید نفت ایران دارد، یک خط اعتباری بلندمدت با بازپرداخت آتی نفتی، یک راهحل موقت قابل بررسی است. خود اروپاییها هم در مذاکرات اشارهای به راهحلی شبیه به این داشتهاند. همچنین الگوهای متعدد برای حضور سایر پشتیبانان برجام در اینستکس یا ساز و کار مستقل مشابه آن، در حال توسعه است. در هر حال، اینستکس صرفاً سهمی محدود در راهبرد بانک مرکزی در بازار ارز دارد و برنامههای متعدد دیگر نیز در حوزه روابط ارزی کشور اجرایی شده یا در حال اجراست.
قرار نیست اینستکس اروپاییها برای ما معجزه کند
همچنین رئیس اتاق مشترک ایران و عراق با بیان اینکه قرار نیست اینستکس اروپاییها برای ما معجزه کند، معتقد است: این شرکت خصوصی سرمایهای محدود دارد و نمیتوان چندان به این جریان خوشبین بود. یحیی آل اسحاق اینستکس را شرکتی خصوصی با سرمایه محدود توصیف و اظهار کرد: «ابتدا تصور میشد اینستکس با حمایت دول اروپایی تحریم نقل و انتقالات نفتی را جبران کند، اما امروز میگویند اینستکس در چارچوب موارد غیر تحریمی از قبیل: دارو و مواد غذایی اقدام میکند که مشکلی از ما حل نخواهد کرد.»
وی با بیان اینکه نمیتوان به اینستکس امیدوار بود، تصریح کرد: «این شرکت خصوصی سرمایهای محدود دارد و نمیتوان چندان به این جریان خوشبین بود.»
آل اسحاق با اشاره به نقش روسیه در پیشبرد اهداف نفتی ایران گفت: «سؤال اینجاست که آیا روسیه توان خرید نفت و نقل و انتقال آن را دارد؟ در پاسخ باید گفت: اگر روسها قصد انجام این کار را داشته باشند، در نقل و انتقال پولی و مالی امکانات فنی و حرفهای را دارا هستند ولی عملیاتی شدن این تعهد، به آینده بستگی دارد.»
رئیس اتاق مشترک ایران و عراق با بیان اینکه وعده روسیه برای انتقالات نفتی ایران ارتباطی با اینستکس ندارد، افزود: «حجم صادرات به همه کشورهای اروپایی یک دهم حجم صادرات به عراق است. امسال ۱۳ میلیارد دلار خدمات فنی و کالا به عراق صادر کردیم و اینگونه نیست که اینستکس اروپاییها برای ما معجزه کند.»
آل اسحاق با بیان اینکه ۱۰ میلیون دلار صادرات نفتی از گذرگاه اینستکس محلی از اعراب ندارد، گفت: «نفت مهم است ولی همه آن چیزی نیست که ما از اقتصاد میخواهیم؛ لذا مجموع واردات و صادرات و مدیریت اقتصاد کلان را باید در نظر گیریم.» وی خاطرنشان کرد: «ایران بالغ بر ۱۰۰ میلیارد دلار منابع در اختیار دارد و محتاج صادرات نفت نیست؛ بنابراین تعاملات اقتصادی، تعرفهها، بیمه و فضای حاکم بر ارتباطات جهانی اهمیت بیشتری برای ما دارد.»
شاکری: اینستکس «مخلوق افلیج» است
کارشناسان اقتصادی نیز معتقدند که اینستکس اساساً ساختار ضعیفی دارد و آنچه در اینستکس انجام شده فوقالعاده نمادین است.
مجید شاکری با تأکید بر اینکه اینستکس مانند مخلوق افلیجی است، در گفتوگو با «تسنیم»، درباره موضع ایران برای اقدامات اروپاییها در اینستکس اظهار داشت: اروپاییها بعد از یک سال و چندماه از خروج امریکا از برجام هنوز اظهار میکنند که دنبال راهحلی برای همکاری با ایران هستند. در ابتدای خروج امریکا از برجام این بحث مورد توجه بود که از طرفهای درگیر برجام بین چین و اروپا کدامیک باید پیشران باشد؛ هرچند رویکرد وزارت خارجه نشان داد که دولت بنا دارد برجام را با اروپا پیش ببرد.
این کارشناس اقتصادی درباره مهمترین ایراد ساختار اینستکس گفت: ساختار اینستکس در چارچوب تحریم امریکاست و این یک اشکال بزرگ است. شاکری ضمن تأکید بر اینکه اینستکس عملاً محدود به غذا و دارو است، تصریح کرد: این طور نیست که بگوییم در آینده حوزه سرویسدهی اینستکس گسترش پیدا میکند. وی با اشاره به اینکه اینستکس ساختار بسیار ضعیفی دارد و اصلاً جذاب نیست، اضافه کرد: از نظر فنی و اقتصادی ساختار اینستکس خیلی ضعیف است و همراستا با تحریمهای امریکاست، در حالی که اروپا میتواند راههای متعدد دیگری برای ادامه برجام انتخاب کند.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه راههای دیگری برای اروپا وجود دارد که هزینه تحریمپذیری بالایی برای امریکا دارد، گفت: اروپا میتواند گزینه همکاری با شرکتهای دولتی و ملی را برای ایران بهکار گیرد.
شاکری استفاده از فضای ویژه چین توسط اروپا را راهکار دیگری بهجای اینستکس عنوان کرد و متذکر شد: اروپا میخواهد بدون خیس شدن شنا کند. وی با طرح این پرسش که الآن باید ایران اینستکس را پس بزند یا بپذیرد، گفت: قطعاً باید اینستکس از سوی ایران رد شود. آنچه از سوی اروپا در این حوزه انجام شد فوقالعاده نمادین بود؛ اینستکس میتوانست مشروط به FATF و تحریمهای امریکا نباشد. این کارشناس اقتصادی ضمن تأکید بر اینکه منابع اینستکس یک خط اعتباری حداقلی است که نه قوام دارد و نه دوام (!)، ادامه داد: شاید برخی نگاه سیاسی به اینستکس دارند، ولی این افراد باید توجه داشته باشند که این موضوع کاملاً اقتصادی و فنی است و باید بدون عینک سیاسی به آن نگاه کرد.
منبع: روزنامه جوان
دیدگاه ها