اخبار شنیده شده حاکی از آن است که جلسه‌ای با حضور مقامات ارشد ریاست جمهوری برای آغازبه‌کار مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری که در سال‌های اخیر تقریباً به حالت تعطیل درآمده بود، تشکیل شده است.

در این جلسه افرادی چون هادی خانیکی (عضو شاخص «جبهه منحلّه مشارکت»)، علی ربیعی، علیرضا تاجیک و محمود سریع‌القلم حضور داشته‌اند. قرار شده فعلاً هادی خانیکی مدیریت این مرکز و جلسات آن را برعهده داشته باشد.

هادی خانیکی  از اعضای حزب منحله مشارکت بود که  حلقه " آئین " را در تیم خاتمی تشکیل داده بودند. جلسات دائمی و هفتگی «حلقه آئین» در این سال ها مرتّباً برگزار می شده است. در «آئین» چهره هایی چون‌ «هادی خانیکی»، «سعید حجّاریان»، «مصطفی تاج‌زاده»، «محسن امین‌زاده»، «عبّاس عبدی»، «محسن کدیور» و «محمّدرضا خاتمی» حضور داشتند و حلقه را به جایگاهی برای بحث و برّرسی آراء، اندیشه ها و مفاهیمی تازه مانند "جامعه مدنی"، "مردم سالاری"، "حقوق بشر" و ...؛ بدل نمودند.
 

شخصیّت محوری حلقه «محمّد خاتمی» بود؛ ولی «کدیور» و بویژه «حجّاریان» در نظریه پردازی های سیاسی نقش داشتند. آنچه در «آئین» رُخ می داد تبدیل شدن ماحصلات فکری «حلقه کیان» به پروژه های سر و ته دار سیاسی و عملیّاتی تر بود. «هادی خانیکی» (عضو شاخص «جبهه منحلّه مشارکت»)، درباره «آئین» می گوید: «در آن جلسات راجع به مباحثی چون دین و دموکراسی بحث می شد. خود مفهوم "جامعه مدنی" به عنوان یکی از نیازهای جامعه از دل همان نشست ها بیرون آمد ... کار بیشتر را آقای «حجّاریان» انجام می داد.»

در دوره اصلاحات این مرکز محل استقرار حلقه 'کیان' بود.

آنچه مسلم است نقطه شکوفایی تفکرات حلقه کیان را می توان زمان دولت آقای هاشمی رفسنجانی دانست ،خود اصلاح طلبان نیز معترفند بیشترین فکر اصلاح طلبی در زمان دولت سازندگی ودر مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری تولید شده است ؛هم چنین در این زمان پیوند بین مرکز مطالعات و حلقه ی کیان بسته شد .

شاخص ترین بخش «مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری» در دولت هاشمی، «معاونت سیاسی» بود، که «حجّاریان»، «علوی تبار»، «عبدی» و «مجید محمّدی» در آن رسماً پروژه هایی برای "توسعه سیاسی" را دنبال می کردند. البتّه کسانی مانند «مصطفی تاجزاده»، «بهزاد نبوی»، «محسن سازگارا»، «محسن امین زاده»، «محسن آرمین» و «هاشم آغاجری» با این «معاونت» همکاری هایی داشته اند (همان، ص 101). اینان اکثراً با «محمّد موسوی خوئینی ها» (رئیس مرکز) از پیش همکاری هایی داشتند.

برای مثال «عبدی» پیشتر در دادستانی از طرف «خوئینی ها»، واحد «مطالعات و تحقیقات دادستانی» را راه اندازی و اداره کرده بود. برخی مطالعات انجام گرفته در «معاونت سیاسی مرکز» توسّط خود «حجّاریان» در هفته نامه «عصر ما» (ارگان رسمی «سازمان منحلّه مجاهدین انقلاب اسلامی ایران») و روزنامه «سلام» (به مدیرمسئولی «خوئینی ها» و سردبیری «عبّاس عبدی») منتشر می شد. وی درباره فعّالیت های «معاونت» می گوید: «معاونت سیاسی مرکز تحقیقات استراتژیک» یک پروژه بیشتر نداشت و آن هم پروژه "توسعه سیاسی" بود. این پروژه چندین زیر پروژه داشت: "فرهنگ سیاسی و رفتار سیاسی اقشار مختلف ایران"، "تحلیل چرایی انقلاب اسلامی" (با هدف تئوریزه کردن انقلاب)، "ماهیّت دولت در ایران" و "نوسازی ایران".» («روزنامه وقایع الاتّفاقیّه»، مصاحبه با «حجاریانّ»، 27/4/1384).

این تئوریسین ها به این نتیجه رسیده بودند که "توسعه سیاسی" در ایران، در گام ابتدایی نیازمند بروز تغییراتی در ساختار سیاسی کشور است و در مرحله بعد باید "فرهنگ سیاسی ایران" متناسب با ایده آل های غرب تغییر یابد (خبرگزاری «ایلنا»، مصاحبه با «حجّاریان»، 28/11/1383).

«حجّاریان» همچنین می گوید: «پروژه "توسعه سیاسی"، حدّاقل اتودش کاملاً مشخص بود که چه می خواهیم. پروژه در چهار سال اوّل ریاست جمهوری آقای «هاشمی» در «مرکز تحقیقات استراتژیک» معلوم شده بود ... در راه نوسازی بومی معلوم بود که چه می خواهیم. همه چیز تعریف شده بود؛ مشارکت یعنی چه؟ رقابت یعنی چه؟ "جامعه مدنی" یعنی چه؟ چرا ضعیف است و ... حتّی برای مسائل راه حل داشتیم. در پروژه "توسعه سیاسی"،Policy Paper داشتیم» («حسین سلیمی»، پیشین، ص 61).

بنابر این پیوند سازمانی «حلقه کیان» و «حلقه مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری» با «حلقه آئین»؛ باعث شد جریانی فکری- سیاسی از آراء «سروش»، «حسین بشیریّه» (استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران که بسیاری از اعضای برجسته حلقه، مِن جمله «حجّاریان» زیر نظر او مدرک علوم سیاسی خویش را دریافت کردند)، «حجّاریان» و «محمّد خاتمی» بوجود بیاید که با مطالعه مُدل های توسعه ای در «مرکز مطالعات استراتژیک» به یک برنامه سیاسی مدوّن دست یافت. لذا بسیاری نطفه «دوّم خرداد» را از پیوند این حلقه ها می دانند («حسین سلیمی»، پیشین، ص17).

پروژه اصلی اصلاحات (توسعه سیاسی) با روی کار آمدن خاتمی طیّ 8 سال کلید خورد و یاران وی که پیشتر در «کیان»، «آئین» و «مرکز مطالعات استراتژیک» به هم پیوند خورده بودند؛ برنامه های ساختارشکن خویش را دنبال نمودند. زیرپروژه هایی چون مطبوعات زنجیره ای و مبارزه با «قانون مطبوعات»، قتل های زنجیره ای، کوی دانشگاه و 15 تیر، تئوری سازی "اسلام خشونت- اسلام تسامح"، پلورالیسم دینی و رنسانس اسلامی، لوایح دوقلو، فتح سنگر به سنگر، فشار از پایین چانه زنی از بالا، مشروعیت زدایی از نظام (انتخابات مجلس هفتم، استعفای دسته جمعی کارگزاران دولت و تحصّن مجلس ششم)، نظر سازی های زنجیره ای و ... همه عمل نمودن به اتود پروژه "توسعه سیاسی" بود که قبل تر در کنار هم آن را گِرد آورده بودند.

با این وجود انتخابات «سوم تیر 84» مانع بزرگی بر سر پروژه اصلاحات گذاشت و در واقع «فتنه 88» طرّاحیِ اقتضایی بود برای بازگشت دوباره به ریل "توسعه سیاسی". با تطبیق چهره های برجسته «فتنه 88» و حلقه یاران "توسعه سیاسی" در حلقه های رفّرمیستی تا حدودی مشخّص می شود که بسترسازی فتنه از چه دوره ای آغاز شده بود.