هادی نیوز: سید ابراهیم آل مصطفایی در یادداشتی در نشریه «سرو» نوشت: نظام جمهوری اسلامی از بدو تأسیس همواره مواجه با انواع خرابکاری‌ها، کارشکنی‌ها و مخالفت‌های داخلی و خارجی بوده است. با اینکه دکترین نظام اسلامی و ایده رهبران فکری آن معطوف به رهایی ایران از بند استعمار خارجی و استبداد داخلی بوده است و جمهوری اسلامی ایران هرگز بنای جنگ و تقابل با دیگر کشور‌ها و ملت‌ها را نداشته است، از نخستین روز پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام اسلامی در کشور، فعالیت‌های سیاسی و نظامی اعم از تجزیه‌طلبی، کودتا، اقدامات مسلحانه براندازانه و غیره، اصل نظام و ارکان آن را تهدید کرده است.

درست در زمانی که ایران درگیر این قبیل مشکلات سیاسی و شبه نظامی بود، صدام‌حسین رئیس جمهور وقت عراق در یک حمله سراسری، خاک ایران را مورد هجوم قرار داد و به اشغال شهر‌ها و بمباران مناطق مسکونی پرداخت؛ بنابراین جنگ در ایران بر مبنای دفاع شکل گرفت و ارتش به همراه نیرو‌های مردمی و نیز سپاه پاسداران که دیری از شکل‌گیری‌اش نمی‌گذشت به مقابله با دشمن متجاوز برخاستند و دفاع مقدس را رقم زدند.

در هنگام آغاز جنگ، وضعیت ایران از نظر اقتدار داخلی و خارجی بسیار آشفته و نابسامان بود؛ ارتش تقریباً از هم پاشیده بود و فرماندهان بلندپایه آن یا فرار کرده و یا دستگیر و محاکمه شده بودند، فرماندهان باقی مانده در ارتش دچار دو دستگی در حمایت یا عدم حمایت از نظام سیاسی جدید در کشور بود، نیرو‌های سیاسی و خصوصاً گروه‌هایی که منافقانه شعار‌های تند انقلابی سر می‌دادند خواستار انحلال ارتش بودند و آن را غیر مردمی و غیر انقلابی و طرفدار رژیم سلطنتی پهلوی می‌دانستند و بدنه ارتش دچار سرخوردگی و تحقیر بابت گذشته تیره این نهاد در دوران طاغوت بود.

از سوی دیگر سپاه پاسداران نیز نیرویی تازه تأسیس بود که سازمان‌یافتگی لازم را نداشت، فاقد تجهیزات و تسلیحات لازم بود و نیرو‌های آن دانش و مهارت استفاده از ادوات نظامی موجود در کشور را نداشتند و از همه مهمتر با رویکرد سامان دادن به اوضاع داخلی و مقابله با منازعات شبه‌نظامی و تجزیه‌طلبی‌ها و خرابکاری‌های شهری شکل گرفته بود و جنگ با دشمن خارجی در چشم‌انداز آن جایگاه ویژه‌ای نداشت و برای آن آمادگی و توانایی لازم را تدارک ندیده بود.

اوضاع سیاسی داخلی هم چندان مساعد نبود و اغلب نیرو‌های فعال سیاسی در کشور در یک نزاع فرساینده و انرژی‌بر قرار داشتند که رئیس جمهور و میلیشیای گروه‌های چپ در یک طرف آن و رهبر معظم انقلاب و نیرو‌های وفادار به او در طرف دیگر و نهضت آزادی و جریان ملی و مذهبی و طرفداران آن‌ها نیز در ضلع سوم این منازعه قرار گرفته بودند.

اما همین نیرو‌های به هم ریخته و فاقد تجربه و دانش لازم که با یک جنگ غافلگیرانه مواجه شده بودند در فاصله‌ای کوتاه خود را سازماندهی کردند و تجربه‌ای بی‌نظیر در تاریخ کشور آفریدند که صلابت و ایستادگی و توان دفاعی نظام را کاملاً دگرگون ساخت و اقتداری کم‌نظیر برای کشور رقم زد. امروز و پس از گذشت چهل سال از آغاز جنگ تحمیلی، مروری بر دفاع مقدس مردم در برابر دشمنان درنده‌خو و تا بن دندان مسلح و دستاورد‌هایی که این دفاع برای کشور به دنبال داشته است می‌تواند ارزش فداکاری جوانان وطن در دفاع مقدس را به خوبی نمایان سازد.

استقلال دفاعی

انقلاب اسلامی به نیرو‌های مسلح ایران عزت و کرامت داد و پس از ۲۰۰ سال تابعیت از ارتش‌ها و مستشاران نظامی بیگانه، نیرو‌های مسلح ایران را مستقل کرد. در دوره پهلوی وابستگی نیرو‌های مسلح به اجانب به وضعیتی بسیار شرم‌آور رسیده بود، تا جایی که در قرارداد‌های نظامی، هر دو طرف قرارداد، آمریکایی‌ها بودند؛ یعنی خودشان به‌عنوان مستشار نظامی سفارش سلاح می‌دادند و خودشان سلاح را می‌فروختند و خودشان هم کیفیت آن را تأیید می‌کردند. بی‌اختیاری حکومت ایران نسبت به نیرو‌های مسلح خود به حدی بود که آمریکایی‌ها یگان‌هایی از ارتش ایران را بدون اطلاع شاه و دیگر ارکان حکومت، در کشور‌های دیگر به کار می‌گرفتند.

اما قطع وابستگی ارتش پس از پیروزی انقلاب اسلامی نه تنها روحیه ارتش ایران را ارتقا داد، بلکه اساساً رویکرد و نگاه آنان را به مقوله دفاع از کشور دگرگون ساخت. امروز استقلال دفاعی ایران در دکترین، استراتژی، آموزش‌ها، ساختار‌ها و عدم وابستگی به پیمان‌های نظامی استکباری را هیچ کشوری به جز ابرقدرت‌های جهان ندارد و اغلب کشور‌های دیگر در همه این امور یا در بخش‌هایی از آن وابستگی دارند و حیات خود را در حمایت نظامی ابرقدرت‌ها می‌بینند.

تاریخ دفاعی و تمامیت ارضی

فساد و بی‌تدبیری پادشاهان ایرانی موجب شده بود در طول تاریخ نظام‌های شاهنشاهی در بسیاری از مواقعی که ایران مورد هجوم گسترده واقع شده بود نیرو‌های مسلح با وجود تسلیحات و ساز و برگ وسیعی که در اختیار داشتند شکست می‌خوردند. شکست ارتش‌های شاهنشاهی در مقابل سپاه اسکندر، سپاه مغول، خلفای عرب، جنگ‌های دوره قاجار و آخرین مورد آن اشغال کل خاک ایران توسط متفقین در زمان رضا شاه که بدون شلیک هیچ گلوله‌ای انجام شد نمونه‌هایی از این شکست‌های تاریخی است. در ۲۰۰ سال گذشته هر بار ایران مورد تهاجم دولت‌های بیگانه قرار گرفت بخشی از کشور تجزیه شده و به تاراج رفت و ایالت‌های مختلفی از ایران جدا شد و به کشور همسایه واگذار یا به کشور مستقلی تبدیل شد. آخرین آن‌ها جدا شدن استان چهاردهم ایران و تبدیل آن به کشور بحرین در دوره محمد رضا پهلوی بود که نمونه کاملی از عجز و ضعف رژیم سیاسی ایران در دفاع از تمامیت ارضی کشور بود.

این در حالی است که ارتش و نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی علیرغم همه کمبود‌ها و کارشکنی‌های خارجی و حتی بعضاً داخلی، در مقابل دشمن متجاوز ایستادند و او را علیرغم پشتیبانی همه قدرت‌های بزرگ جهان، از کشور بیرون راندند و حتی بخش‌هایی از خاک دشمن را به تصرف درآوردند تا او را مجبور به ترک کامل مناطق اشغالی ایران کنند. از آن زمان تاکنون هیچ کشوری به فکر جنگ و حمله نظامی به ایران نیفتاده است، چه رسد به آنکه بخشی از خاک کشور را تجزیه کند و از مام میهن جدا سازد.

خدمت به مظلومان جهان

در زمان طاغوت، نیرو‌های مسلح ایران در خدمت ارتش‌های آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی و اهداف تجاوزگرانه آن‌ها بودند و برای سرکوب ملت‌های مظلوم و آزادیخواه مانند ویتنام، عمان، فلسطین و اتیوپی به کار گرفته می‌شدند که موجب ننگ و تحقیر ارتش و ملت ایران بود؛ اما امروز نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران افتخار دارند که قدرت آنان در دفاع از مظلومان و ایستادگی در برابر مستکبران به کار گرفته می‌شود و سربلندی و عزت ملت ایران در سراسر جهان را به دنبال دارد.

امروز نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی امنیت را نه تنها در آب‌های سرزمینی خود، و نه تنها در کل منطقه خلیج فارس و دریای عمان، بلکه در سایر مناطق جهان برای همه کشور‌ها و ناوگان آن‌ها فراهم کرده است و شناور‌های آنان را از گزند دزدان دریایی و تروریست‌های دولتی نجات می‌دهد.

الهام‌بخشی دفاعی

پیروزی‌های درخشان نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران در دفاع مقدس و خصوصاً در رویارویی با ناوگان متجاوز آمریکا و انگلیس در سال‌های پایانی جنگ و سپس توانمندی آن‌ها در برقراری امنیت داخلی و بین‌المللی و شکست هیمنه و ابهت ارتش‌های بزرگ جهان که نمونه‌های اخیر آن در دستگیری نظامیان آمریکایی و انگلیسی در خلیج فارس و سقوط پهپاد فوق‌ پیشرفته آمریکا با نام گلوبال هاوک در دریای عمان و یا حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد آمریکا در عراق نمایان شد، نیرو‌های مسلح ایران را به قوایی الهام‌بخش برای تمام آزادیخواهان جهان تبدیل کرده است. حزب‌الله لبنان، نیرو‌های جهادی فلسطین، ارتش مردمی سوریه، حشدالشعبی عراق، انصارالله یمن و بسیاری دیگر از گروه‌هایی که در مقابل نظام سلطه و مستکبران جهان ایستادگی می‌کنند با الهام از تفکر، راهبردها، سازماندهی و تاکتیک‌های نیرو‌های مقاومت بسیج ایران، افسانه شکست‌ناپذیری آمریکا و رژیم صهیونیستی را باطل کردند و بزرگ‌ترین حماسه‌های افتخارآمیز را برای کشور‌های خود آفریده‌اند.

دفاع مردمی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی مشارکت داوطلبانه مردمی در قالب بسیج، الگوی بی‌نظیر عملیات دفاع داخلی را در ایران شکل داد که تا آن زمان و در دیگر کشور‌ها سابقه نداشت. این الگو مبتنی بر مشارکت همراه با علاقه و دلبستگی مردم به نظام بود که از خط مقدم نبرد در جبهه تا عمق پشتیبانی‌ها در شهر‌ها و روستا‌ها را تضمین می‌کرد؛ الگویی که در آن بدون انهدام شهر‌ها و روستا‌ها و بدون وارد شدن تلفات به غیر نظامیان در مناطقی که ضد انقلاب آن‌ها را سنگر خود کرده بود، ضد انقلاب را با شیوه‌های انسانی و با ساختار‌های مردمی و متکی به قدرت مردم متلاشی کرد و امنیت مردمی پایدار را در دوردست‌ترین مناطق مرزی کشور برقرار ساخت. همچنین حضور نیرو‌های بسیج مردمی مدافع انقلاب اسلامی در تمامی گستره جغرافیای کشور امکان هرگونه نفوذ یگان‌های رزمی متجاوزان را به صفر رسانده است.

نیرو‌های مردمی بسیج نه‌تن‌ها افتخارآمیزترین نیرو‌های خط‌شکن در قدرت دفاعی هستند، بلکه در تمام شئون دفاعی از اطلاعات گرفته تا اورژانس در بهداشت و درمان و مهندسی و تأمین آذوقه، از تسلیحات و تجهیزات و دانش و تجربه کافی برخوردارند. در حقیقت، مکتبی بودن و مردمی بودن نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی آن‌ها را به نیروی شکست‌ناپذیری تبدیل کرده است.

پیشرفت و خودکفایی در دفاع

اندیشه خودکفایی نیرو‌های مسلح در سال ۵۸ با الهام از هدایت‌های امام خمینی (ره) و با دستور مستقیم حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که نماینده امام در ارتش بودند شکل گرفت و شجره طیبه‌ای از دانش، فناوری و صنعت را شکل داد که امروز به درختی تناور و پر از ثمرات افتخارآمیز تبدیل شده است. پس از انقلاب اسلامی کشور‌های سازنده تسلیحات ابتدا فروش سلاح به ایران را تحریم کردند؛ وقتی ایرانیان شروع به ساخت سلاح کردند فروش قطعات و زیرسامانه‌هایی که در تسلیحات استفاده می‌شد به ایران تحریم شد؛ هنگامی که زیرسامانه‌ها در داخل کشور تولید شد فروش مواد اولیه پیشرفته‌ای که می‌توانست کاربرد تسلیحاتی داشته باشد تحت تحریم قرار گرفت تا نیرو‌های مسلح ایران خودکفایی را به تهیه مواد اولیه نیز توسعه دهند. تبدیل کردن تحریم‌ها به فرصت موجب شد امروز پیشرفته‌ترین مواد و انواع کامپوزیت‌ها و سوپر آلیاژ‌ها در داخل کشور تولید شود.

در پرتو گفتمان انقلاب اسلامی و شعار «ما می‌توانیم»، صنعت تسلیحات ایران که جز ساخت چند نوع مهمات و مونتاژ یک مدل تفنگ، قابلیتی نداشت امروز انواع سلاح‌های سبک، خمپاره‌اندازها، توپ‌ها، موشک‌های ضدزره، موشک‌های کروز و بالستیک زمین به زمین، سامانه‌های پدافند هوایی، سامانه‌های موشکی ساحل به دریا و دریا به دریا، شناور‌های فوق مدرن، قایق‌های تندرو فوق مدرن تا ناو‌های جنگی بزرگ، هواناو‌ها و زیردریایی‌ها، انواع تانک و نفربر، وسایل مخابراتی و بی‌سیم و تجهیزات جنگ الکترونیک و ... را از طراحی اولیه تا ساخت و تحویل و بهره‌برداری، در داخل ایران انجام می‌دهد. جز چند ابر قدرت در جهان، کشور دیگری از تنوع تسلیحات بومی که در ساختار قدرت جمهوری اسلامی ایران وجود دارد برخوردار نیست.

فرهنگ دفاعی

پشتوانه الهی و اعتقادی، مدیریت و فرماندهی بی‌نظیر، ولی فقیه، تنیدگی نیرو‌های مسلح با مردم، روحیه شهادت‌طلبانه و تسلیم‌ناپذیر حسینی و عزم و اراده و همت بلند جوانان ایرانی، نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران را بدون داشتن تسلیحات اتمی و کشتار جمعی به قدرت بازدارنده در مقابل قدرت‌های استکباری که از این گونه تسلیحات برخورداند و ابایی از به‌کارگیری آن ندارند، تبدیل کرده است.

در واقع، بر خلاف تبلیغات دشمنان نظام، پیشرفت‌های شگرف در منابع تسلیحاتی نه متکی به هزینه‌های گزاف یا وابستگی به کشور‌های دیگر، بلکه در گرو عشق و ایثار جوانان مؤمن و انقلابی و توانایی مدیریتی نیرو‌های مسلح در بهره‌گیری از ظرفیت دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور و بیش از همه، مرهون هدایت‌های هوشمندانه و اصرار رهبر معظم انقلاب در بومی‌سازی تسلیحات است.

خصوصیات معنوی که ویژگی اختصاصی فرهنگ دفاعی جمهوری اسلامی ایران است، نیرو‌های مسلح ایران را از همه جهان متمایز کرده است. تکلیف‌گرایی، شهادت‌طلبی، توکل بر خدا، انس با دعا و مناجات در سنگر‌های رزم، پایبندی به احکام عبادی در سخت‌ترین شرایط جنگی، رعایت حقوق انسان‌ها ولو در میدان جنگ، تأکید بر صرفه‌جویی و قناعت و امثال این خصوصیات، اقتداری توصیف‌نشدنی برای نیرو‌های مسلح ایران فراهم کرده است. این فرهنگ غنی موجب شده است با وجود تهاجم فرهنگی سنگین، جوانان فراوانی برای اعزام به جبهه مقاومت لحظه‌شماری کنند.

دو عنصر تکیه به قدرت خدا و فرماندهی ولایت از یک سو و اعتماد به جوانان و قرار دادن آن‌ها در حساس‌ترین مسئولیت‌های نظامی از سوی دیگر، با نشاط‌ترین و منعطف‌ترین نیروی نظامی جهان را به ملت ایران بخشیده است. ابتکارات غافلگیرکننده و نبرد نامتقارن محصول این دو خصوصیت مهم است.

تبدیل کردن تحریم‌ها و تهدید‌ها به فرصت و تأکید بر نوآوری و استقلال و خودکفایی نیز بخشی از فرهنگ حاکم بر نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی است. ارزش دادن به مجاهدان اسلام در مواضع و عملکرد رهبر معظم انقلاب از آغاز تا کنون و تأسی مردم به این مرام در تکریم خانواده‌های شهدا و جانبازان و نهادسازی‌های انقلابی که ابتکار منحصربه‌فرد جمهوری اسلامی است، جایگاه و منزلت جهاد را در فرهنگ عمومی به بالاترین سطح خود رسانده و موجب قوام و استحکام نیرو‌های دفاعی کشور شده است.

نیرو‌های دفاعی جهموری اسلامی ایران یکی از کم‌هزینه‌ترین ارتش‌های جهان است. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۸، بودجه دفاعی عربستان سعودی ۵۷ میلیارد دلار و در رتبه سوم جهان بود. حتی بودجه دفاعی برخی کشور‌هایی که بسیار کم مورد تهدید هستند مانند آلمان، ژاپن و کانادا به ترتیب ۴۵، ۴۴ و ۱۶ میلیارد دلار است. کشور‌های بسیار کوچکی که در اندازه یک استان ایران محسوب می‌شوند مثل کره جنوبی که ۱۸ برابر کوچک‌تر از ایران است، ۴۰ میلیارد دلار، امارات متحده عربی ۱۴ میلیارد دلار و رژیم صهیونیستی ۲۰ میلیارد دلار بودجه نظامی دارند، در حالی که بودجه دفاعی ایران با داشتن ۱۶ کشور همسایه و قرار گرفتن در حساس‌ترین نقطه جغرافیایی جهان و با داشتن دشمنان ابرقدرتی، چون آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی که دائماً ایران را تهدید به حمله نظامی می‌کنند، حدود ۶ میلیارد دلار است و تنها سه درصد از تولید ناخالص ملی را به خود اختصاص می‌دهد.

دفاع پرس