لرزه هاي بازگشت منطقه اي رياض در بيروت

 

 

شروع اعتراضات كشورهاي عربي در واپسين روزهاي 2010، ارزش گفتماني سعودي ها در ترتيبات قدرت منطقه را به شدت تقليل داد. واشنگتن بيم داشت كه با سرايت اعتراضات مردمی به عربستان،نه تنها بزرگ ترين عرضه كننده نفت دنيا درگير بي ثباتي شود، بلكه بازار جهاني انرژي با تكان هايي غير قابل پيش بيني روبرو و در معرض شوكي بزرگ قرار بگيرد. اين وضعيت، واشنگتن را به سمت يك رويكرد  دو گانه سوق داد. دولت اوباما كوشيد  پادشاهي عربستان را براي اصلاحات تدريجي تحت فشار بگذارد، ولي محتاط بود اين فشارها باعث فروريختن ثبات شكننده شبه جزيره نشود. رياض ارزش استراتژيك خود را براي واشنگتن حفظ كرد ولي ارزش گفتماني اش در ترسيم مناسبات قدرت، براي سياست خارجي آمريكا به شدت كاهش پيدا كرد و مدل اسلام گرايي تركيه و اخوان المسلمين مصر براي مدت دست كم دو سال جايگزين آن شد. همزمان، دولت اوباما تلاش كرد،ارزش استراتژيك عربستان را با  دلارهاي نفتي قطري ها جبران كند.

اين روند تا حدود دو ماه قبل ادامه داشت، ولي ستاره بخت اخوان المسلين تحت تاثير عواملي مختلفي به خصوص لابي قدرتمند صهیونیستی واشنگتن خيلي زود افول كرد.در حالي كه تيم سياست خارجي اوباما اصرار داشت كه قادر است در يك مصالحه بلند مدت با اتحاد اخواني – تركي، منافع سياست خارجي آمريكا را با الزامات امنيتي تل آويو گره بزند، بي اعتمادي صهیونیستها به اسلام گرايان جديد مصر و تركيه  بيش از آن بود كه اوباما بتواند مصالحه با آنان را براي كابينه راست گراي نتانياهو توجيه كند. در طول سال 2012 بعد از اينكه اخوان المسلمين افسار قدرت را در مصر به دست گرفت، اسراييلي ها بارها ناخرسندي پنهان خودشان را از حمايت هاي دولت اوباما از دولت مصر اعلام كردند. اواسط سپتامبر 2012، خبر اجتناب باارك اوباما از ملاقات با نخست وزير اسراييل در حالي  در رسانه هاي اسراييلي پخش شد كه رييس جمهور امريكا با فاصله اي كوتاه با برخي رهبران اخوان المسلين در نيويورك ملاقات كرد؛ موضوعي كه بدبيني اسراييلي ها به ماه عسل واشنگتن با اخوان را از هر موقع ديگر ي بيشتر كرد.اولين  نشانه هاي تغيير اين وضع  خيلي زود آشكار شدو تحولات جديد، منطقه را به سمت موازنه اي تازه سوق دارد. اولين نشانه هاي تغيير اوضاع،  در جريان نشست اوايل ماه جولاي 2013 معارضان سوري در استانبول بروز كرد، جايي كه احمد الجربا چهره مورد حمايت عربستان، به عنوان رييس بزرگ ترين گروه معارضان سوري انتخاب شد و مصطفي السباق، نامزد مورد حمايت قطر از گردونه قدرت خارج شد. اين اولين گام انتقال پرونده امنيتي بحران سوريه از دست قطر به عربستان بود. دست به دست شدن قدرت در قطر  اين روند را تشديد تسريع كرد و كودتاي مصر، شروعي شد بر پايان اسلام گرايي اخواني و  ديكته دوباره عربستان به سياست خارجي دولت امريكا. تل آويو همه اين تحولات را با ديده مثبت نگاه مي كرد.

هر چند برخي معتقدند كه درباره نقش بندربن سلطان رييس دستگاه اطلاعات و امنيت عربستان در داخل شبه جزيره و منطقه اغراق شده ،ولي تحولات اين روزهاي لبنان ، سوريه و عراق را نمي توان از لرزه هاي بازگشت پر سر و صداي رياض به صحنه ترتيبات امنيتي جديد منطقه جدا تلقي كرد. در مه 2013 مشخص شد كه كنترل ارتش سوريه بر شهر كليدي قصير در نزديكي مرز لبنان بدون كمك حزب الله لبنان امكان پذير نبوده است. اين به آن معنا بود كه انتقال پرونده امنيتي سوريه از قطر به عربستان، تغييري در معادلات ايجاد نكرده است. به اين ترتيب بود كه ماه عسلي كه بعد از توافق جولاي 2013 بين سفراي عربستان، ايران و معاون حزب الله براي نخست وزيري تمام سلام به وجود آمده بود، خيلي زود به پايان راه رسيد.پمپاژ مدل مورد نظر عربستان براي ترتيبات منطقه با تحركات گسترده سلفي ها همراه شد و  زنجيره اي از ناآرامي ها از عراق تا سوريه و لبنان و لبنان را رقم زد.در عراق، طرح سرنگوني دولت مالكي در دستور كار قرار گرفت، در سوريه جبهه النصره نقش برجسته تري در برابر ديگر گروه هاي معارض حكومت پيدا كرد و در لبنان، تلاش شد كه نقش و نفوذ حزب الله در داخل و سوريه از طريق تحركات گسترده سلفي ها و ظهور چهره اي مانند شيخ احمد الاسير مهار شود. بي ثباتي هاي 3 ماه اخير لبنان،بخشي از تلاش رياض براي بازگشت به نقش سنتي خود در منطقه، قبل از شروع اعتراضات عربي در ابتداي 2011 است. ستاره راهنماي رياض،تغيير موازنه در سوريه است. سعودي ها معتقدند در صورت تغيير اين موازنه كه به نقطه كانوني نبرد قدرت هاي بزگ نيز تبديل شده، خواهند توانست جايگاه قبلي خودشان را در منطقه پيدا كرده و خود را به نقش سنتي شان در سياست خارجي آمريكا برگردانند. عربستان ، كودتاي مصر و سقوط دولت اخواني را به زمينه مساعدي براي حركت به سمت اين مسير مي داند.تحولات كشورهاي مختلف، نتيجه  ترسيم چنين چشم اندازي است.اين رويكرد در عراق به شكل بي ثباتي بروز كرده و در لبنان از طريق به چالش كشيدن نقش و نفوذ حزب الله در داخل و همسايگي اش دنبال مي شود.

دیدگاه ها

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.