یکی از ویژگی‌های حوادث و رخدادهای مهم که بعضاً دارای موقعیت مناسبتی هم می‌شوند، علت و آگاهی‌بخشی آن است. 16 آذر یادآور یکی از این رخدادهاست که به سبب آن، «روز دانشجو» نام گرفته است. بزرگداشت واقعی چنین روزهایی در این است که با نگاه به خاستگاه و علت پدید آمدن آن، بزرگ داشته شود نه با سرگرم شدن به حواشی و پیرایه‌هایی که گذشت زمان و سودجویی فرصت‌طلبان برایش ایجاد کرده‌اند. در بین این دسته حوادث مهم، 16 آذر رخدادی است که علت وقوع آن، کاملاً‌ روشن است و همچنان ادامه دارد و پس از انقلاب اسلامی، رویارویی مردم ایران با آن شدت گرفته است؛ با وجود چنین پیشینه‌ای، برخی، از آن بی‌خبرند و یا تلاش می‌کنند آن را به مسیر دیگری منحرف کنند. علت و عامل اصلی شهادت سه دانشجو در 16 آذر 1332 زهر چشم گرفتن کودتاگران 28 مرداد 1332 از دانشجویان بود که به کودتا معترض بودند و به سفر نیکسون، معاون رئیس‌جمهور وقت آمریکا، در 17 آذر 1332 اعتراض داشتند. حکومت اعاده شده شاه و دولت کودتایی ارتشبد زاهدی، تحمل هوشیاری و مخالفت دانشجویان با کودتا و حامیان استکباری آن را نداشتند و به گمان خود با کشتار عامدانه دانشجویان و ریختن خون پاک آن‌ها می‌توانستند ننگ وابستگی به استکبار و فضاحت کودتا را بشویند؛ اما برخلاف خواسته آن‌ها، 16 آذر، روز دانشجو، چشم‌ دانشجویان را بیشتر بر حقایق سیاسی کشور بازکرد و آن‌ها بیش از پیش متوجه نقش استکبار در غارت و چپاول ایران و عقب‌ماندگی و بدبختی‌های مردم شدند و این روز به روز خاص رویارویی دانشجویان با استکبار تبدیل شد. در سال‌های پس از انقلاب، ارزش این روز بیشتر آشکار شد و مقابله دانشجویان با آمریکا، نماد اصلی استکبار در این دوران، شدت گرفت؛ اما در چند سال گذشته افراد و جریان‌هایی با هدف سیاسی تلاش ‌کردند با دخالت در امور دانشجویی در چنین روز مهمی، نگاه آن‌ها را از کانون اصلی و خاستگاه 16 آذر که همانا استکبارستیزی است، به سمت‌وسوی دیگری سوق دهند تا استکبار نفس راحتی بکشد؛ حال آنکه رسالت دانشجوی بیدار و هوشیار این است که در این روز با پرداختن به مقوله «استکبارستیزی» و پرهیز از مسائل حاشیه‌ای، ارزش و اهمیت این روز را حفظ کند و یاد حماسه رویارویی دانشجویان با استکبار را زنده و در حرکت نگه دارد.

نویسنده : عباس رستمی