این روزها بحث تغییر در سیاستهای خارجی جمهوری اسلامی بسیار داغ است . در این بین واژه ای به نام نرمش قهرمانانه بسیار خودنمایی می کند . آیا این نرمش قهرمانانه یک تغییر تاکتیک است یا استراتژیک و یا ماهیتی دیگر ؟

تحلیل گران مسائل سیاسی تحلیل های متفاوتی را براساس استدلالهای خود در مورد این مسئله ارائه کرده اند. بعضی از این تحلیل گران این تغییر را تغییر استراتژیک که رهبر انقلاب  جهت کمک به دولت جدید و در راستای هماهنگی بیشتر با سیاستهای دولت جدید مطرح کردند ، می دانند. دسته ای دیگر بدبینانه ، طرح این تغییر را از سوی رهبری به دلیل فشارهای جریانات سیاسی و شرایط موجود کشور می دانند و می گویند که رهبری ناگزیر به پذیرفتن و طرح این مسئله شده است . نگاه میانه ای هم مطرح است که این تغییر را در ردیف و همسطح اتفاقات تاریخی مثل صلح امام حسن که بر اثر تبلیغات و نامناسب بودن شرایط به وجود آمد ، می دانند.

واقع این تغییر با دقت بیشتر به بیانات رهبری مشخص خواهد شد و آن این است که نه تنها چرخشی در اتخاذ این تغییر در سیاست خارجی در زیر لوای نرمش قهرمانانه توسط رهبری متصور نیست بلکه دولت جدید نیز می تواند با هوشمندی بالا در اجرای سیاستها بر طبق نظر رهبری گام بردارد. درجریان اجرای این سیاست قرار نیست از حقوق و اصول ملت ایران عقب نشینی بشود.

نرمش قهرمانانه یک نقشه راه و یک مدل کلان است که به صورت مفهومی ابداعی از سوی رهبر معظم انقلاب مطرح شده است که می تواند در دیپلماسی نظام نقش تعیین کننده ای ایفا کند ؛ به گونه ای که برای استفاده در دیپلماسی کشور جای مانور و حرکات هوشمندانه را فراهم سازد . نرمش قهرمانانه می تواند عالی ، ضعیف و یا بد به اجرا درآید ، مانند نقشه مهندسی یک بنای بلند که ممکن است درست یا آمیخته با اشتباه اجرا شود .

مفهوم نرمش قهرمانانه را در سالهای نه چندان دور مقام معظم رهبری برای صلح امام حسن بکار گرفته بودند و لذا برخی با همان نگاه که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی از آن استفاده شده بود قصد تبیین نظر جدید معظم له را دارند و آن را راهبردی برای پاسخگویی به تغییرات اصولی و عدول از شعارهای اساسی معرفی می کنند ؛ حال آنکه با وجود حاکمیت اسلام و بصیرت ملت و یاران و مدافعان ولایت نمی توان این شرایط را با شرایط صلح امام حسن (ع) مشابه دانست و چه بسا شرایط با شرایط صلح حدیبیه قابل مقایسه باشد که آن نیز جای بحث فراوان دارد .معظم له در سال 75 نیز در جمع سفرا و نمایندگان سیاسی در خارج از کشور از این واژه استفاده کرده بودند و در واقع به کارگیری این شیوه هشداری بود برای کسانی که در سالهای 76 تا 79 در پی قبح شکنی خط مذاکره و سازش بودند لیکن تغییر شرایط محیطی و تفاوت ویژگیهای مسئولان موجب شد همانگونه که در دولت نهم و دهم این موضوع مسکوت مانده بود ، در دولت جدید با تغییراتی دوباره مطرح شود.

بنابر این با توجه به تغییر شرایط و تفاوت کارگزاران امروز نرمش قهرمانانه به عنوان یک ابتکار و روش در دیپلماسی برای پیشبرد همان اهداف اصلی و با نگاه به واقعیت ها و در عین حال ملاحظه آرمان ها در دستور کار قرار گرفته است .

نرمش قهرمانانه نوعی مانور و انعطاف در دیپلماسی است که در شرایط قدرت معنا پیدا کرده ، در سطح تاکتیک ها برای تحقق راهبردهای معین شده به اجرا در می آید که اگر بخواهیم این موضوع را با مثالی ذکر کنیم بهترین مثال همان مثال کشتی گیر است که در بیانات رهبری به آن اشاره شد.بنابر این نرمش قهرمانانه که به دلیل فنی در عرصه مبارزه دیپلماتیک صورت می گیرد ، نباید به معنای راهبرد و استراتژی تلقی شده و با تسلیم و سازش اشتباه گرفته شود . بلکه نوعی انعطاف فنی و مانور دقیق برای دستیابی به اهداف است که با ابتکار عمل و قدرت به اجرا گذاشته می شود .

همانگونه که مقام معظم رهبری 5 ماه قبل از انتخابات در دیدار کارگزاران نظام از سه اصل « عزت ، حکمت و مصلحت » به عنوان محورهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی نام بردند (که البته این محورها در گذشته نیز همیشه در سخنان ایشان به اشکال مختلف مطرح می شد)این بار نیز یکی از این سه اصل یعنی مصلحت با نام نرمش قهرمانانه مطرح گردید که البته با حکمت و شناخت حق و هدف و تدبیر و تاکتیک و خط قرمزهای نظام و غفلت نکردن از آنها در کنار حفظ عزت به سرمنزل مقصود خواهد رسید.

البته این تغییر روش علل دیگری نیز دارد مثل :

1) افکار عمومی این ذهنیت غلط را از خود دور کند که تحریمها ناشی از رفتار غیر منطقی و تیز و سخت جمهوری اسلامی با دشمن است.

2) شفاف ساختن چهره جمهوری اسلامی در عرصه جهانی که متاثر از جنگ روانی ، ایران را کشوری غیر قابل مذاکره ترسیم کرده اند.

3) اتمام حجت به برخی از مسئولین داخلی که مدعی هستند با تغییر تاکتیکها و روش ها می توان حقوق جمهوری اسلامی را محقق کنند.

در کنار این علل ، نمی توان ظرفیتهای جدید در عرصه دیپلماسی و پیشرفت در عرصه های علمی و تنزل موقعیت دشمن را نادیده گرفت.

نرمش قهرمانانه فرصتی است برای شناخت ماهیت واقعی دشمن بخصوص برای کسانی که در داخل به دنبال خط سازش و مذاکره تحت هر شرایطی با دشمن هستند.با توجه به همین ویژگی ها است که رهبری در عین تاکید بر بی اعتمادی به دشمن اما با اصل مذاکره و بکارگیری نرمش قهرمانانه موافقت فرموده اند . البته در حالی که مقاومت در گذشته و با بدست آوردن زمان و فرصت ، شرایط را برای گفتگوهای سازنده و دفاع از حقوق هسته ای کشورمان فراهم کرده اما هنوز برخی سیاه نمایی ها و تهاجمات علیه دیپلماسی مقاومت ادامه دارد و یا برخی ساده نگری ها موجبات ذوق زدگی نسبت به خط مذاکره را پدید آورده است و در مقابل برخی بدبینی ها که باید متوجه دشمن باشد را به داخل کشور کشانده است.

رهبری با طرح موضوع نرمش قهرمانانه در واقع دست دستگاه دیپلماسی جدید را جهت ارائه هر چه بیشتر توان و خلاقیت خود در این عرصه باز گذاشته است ؛ درست مثل یک مربی فوتبال که چینش تیمش را متناسب با شرایط حریف و داده هایش طراحی می کند .

کوتاه سخن آنکه این تاکتیک باید در شکل و شرایط دقیق و تعریف شده ای از جمله : 1) عدم تجاوز از اصول حاکم بر سیاست خارجی کشور 2) در موضوع مشخص مثل موضوع هسته ای بودن و عدم تجاوز این روش در موضوعات دیگر 3)رو به جلو پیش رفتن مذاکرات 4)رعایت محدوده زمانی مذاکرات ،  باشد.

نتیجه اینکه دستاوردهای این رویکرد و روش جدید و تغییر تاکتیک مسلما در پایان از 2 حال خارج نخواهد بود : یا اینکه به حل مناقشه هسته ای کمک خواهد کرد و تحریمها برداشته می شوند که این همان خواست جمهوری اسلامی و رهبری نظام است و یا اینکه با عهد شکنی طرف مقابل طبق پیشبینی های رهبری ،  اتمام حجتی برای غرب خواهد شد و جمهوری اسلامی ایران برای سالیان طولانی همان روش مقاومت را در پیش خواهد گرفت و مکر دشمن را به خودش برمی گرداند.

اتخاذ « نرمش قهرمانانه » که با تدبیر رهبـــــر فرزانه انقلاب با هدف تغییر در روش ها و نه بینش ها در دستور کار قرارگرفته نیــــاز امروز کشور و در یک چارچوب دقیق و تعریف شــــده و در هـــــر حال به نفع نظام تمام خواهد شد.

                                                                                                                                                                 انشاءا...

تهیه و تنظیم : عباس رستمی