چكيده :

انقلاب اسلامي  از نقطه هاي عطف تاريخي است ، به نحوي كه قرن حاضر و آينده را نيز متا ثر از خود نموده است . جنبه هاي مختلف فرهنگي و سياسي ، اقتصادي واجتماعي انقلاب همواره توانسته بستر تحقيقات وپژ‍وهش هاي گوناگون صاحبنظران باشد . در شرايط كنوني بيداري اسلامي و تحولات منطقه غرب آسيا به طرز بسيار مشهودي فحوا و صبغه   انقلاب اسلامي اند .

بررسي و مطالعه اسناد تقابل انقلاب اسلامي با نظام سلطه در همه عرصه ها به ويژه در دوران دفاع مقدس مبين نوعي مديريت و هدايت و رهبري متمايزاز ساير نظام های سياسي بين المللي است و اين نحوه اداره توانسته است، موانع اقتصادي  - سياسي ، فرهنگي و نظامي را در عمق استراتژيك خود تحليل و از آن ها عبور نمايد و در پاره اي از موارد از محدوديت ها به عنوان يك فرصت بهره برداري و آن ها رادر خدمت خود بگيرد ، اين قابليت منشعب از استراتژي ولايت فقيه در اداره امور جامعه بوده و مديريت جهادي از اين دست قابليت هاست كه امتزاج  مفاهيم و گذاره هاي ديني براي تشجيع جريان ها  ، گروه ها و افراد مبتني براين رويكرد در متن آن وجود دارد ، واضح است كه خلق اين مفاهيم متناسب با نياز سياسي ، فرهنگي و اقتصادي جامعه براي هدايت ، همراهي ، همپوشاني و هم افزايي درشرايط كنوني از تدابیر  حضرت امام خامنه اي مدظله العالي در مديريت امور مسلمین است .

کلید واژه ها : مديريت ، جهاد

مفاهيم و تعاريف

جهاد از نظر لغوي در جهد " و جهد ريشه دارد و معناي آن تلاش توام با رنج است1 . صاحبنظران و مفسرين قرآن جهاد رابه معناي قتال ودفع تجاوز تعبير نموده اند .

مطالعات نشان مي دهد كه مفهوم جهاد فحواي  ديگري هم  دارد  وطي آن تقسيم بندي  از اين معنا  انجام گرفته كه از جمله آن هامي توان جهاد علمي " جهاد سازندگي " جهاد فرهنگي " جهاد سياسي" و جهاد اقتصادي " را نام برد .

اما مديريت، اداره كردن و گرداندن امور است . 1بعضي از نظريه پردازان" مديريت " را اكتسابي و علمي و جمعي ديگر آن رابه " هنر " تعبير نموده اند.

 مفهوم مديريت در عرف و در قاموس ادبي ما داراي خواستگاه تاريخي است چنانكه در مثل گفته مي شود مدير مي گويد " ماه" اما رئيس مي گويد" من" .

بررسي ها نشان دهنده آن است كه مديريت فرايند بكار گيري موثر و كار آمد منابع مادي و انساني در برنامه ريزي ، سازماندهي، بسيج منابع وامكانات ، هدايت وكنترل است كه براي دستيابي به اهداف سازماني و بر اساس نظام ا رزشي مورد قبول ، صورت مي گيرد . 2

اما مديريت نيز دامنه گسترده و زير سازماني چون مديريت منابع ، مديريت استراتژيك- بازرگاني –اجرايي –كار آفريني –آموزشي –فرهنگي و مدیریت شهري دارد .

طرح مسئله :

تركيبي از كليت جهاد و ويژگي هاي مديريت و نيز ضرورت توجه به اين مفاهيم در عرصه هاي مختلف نظام سياسي و فرهنگي واقتصادي مبين اهميت رويكرد ديني و جهادي به موضوع فوق در نگر گاه  هاي  حضرت امام خامنه اي مد ظلله العالي است ،تصويري كه از اين بررسي مختصر حاصل مي شود  مويد اين نظر است كه معظم له در بكار گيري مفاهيم و اصطلاحات سياسي است چنيشن شده وامتزاج آن ها مهارتي دارند كه فقط خاص انديشه ولايي اشان  است ونامگذاري سال ها  با همين زمینه  انجام مي گيرد از اين دست تركيب اصطلاحات مي توان" مديريت جهادي " حماسه اقتصادي و سياسي " فرهنگ و عزم ملي " را نام برد . سوالي كه مطرح مي شود اين است كه : با چه اهداف و ضرورتي  مورد امعان نظر قرار مي گيرند و چرا داراي فصول مشترك هستند ؟

براي آنكه  به مديريت جهادي از چنين نگر گاه هاي سياسي پي ببريم كافي است به اين واقعيت توجه كنيم كه دفاع مقدس را جواناني خلق کردند ، که در مقابل نظام سلطه وامپراطوری رسانه ای آن و رژیم بعثی  مسلح به انواع سلاح هاي مختلف ، فقط با اتكا به ايمان و اعتقاد خود پشت گرم بودند و چون نيت آن ها عمل در راه" خدا " بود مورد عنايت الهي قرار گرفتند و سرافراز اين حماسه راساختند . به راستي مديريت به كار گرفته شده  در دفاع مقدس چيزي جز عمل جهادي مي توان باشد؟

ضرورت هاي فرهنگ ومديريت جهادي ، نهادينه نمودن باورهاي ديني در انجام امور ، توجه به رهنمودها و فرامين رهبري معظم انقلاب ، قانونمند بودن فرايندها ودوري از خود محوري اعتماد به نفس ، اراده انقلابي، توجه به سرمايه اجتماعي نظام ، راندمان بالا به لحاظ كميت و كيفيت ، شجاعت  و كوشش براي نيل به استقلال در همه ابعادآن ، اشتياق به خدمت به مردم ، تعهد و تخصص ، دوري از ياس و نا اميدي ، اتكا به درون زا بودن مولفه هاي قدرت در عرصه هاي اقتصادي و سياسي وفرهنگي مي باشد .

تحليل اين موضوع نشان مي دهد كه طي سه دهه گذشته ، نظام مقدس جمهوري اسلامي ومولفه هاي الگو ساز آن تاثير مشهودي بر ملت هاي مسلمان گذاشته است ، ايستادگي و پايداري بر اصول و آرمان ها بر شالوده هاي  اساسی  مديريت جهادي  استواربوده است .

بسياري از كشورهاي استقلال يافته ، استقلال خود رابا مبارزه عليه تشكيلات امپرياليستي به دست آوردند كه موجب شد نه فقط روشنفكران آنها بلكه هر كس ديگري از ديدگاه ملي به آنها نظر كنند ( جون رابينسون )

آشتي نا پذيري بين انقلاب اسلامي و نظام هاي ليبرالي ازخصيصه هاي اسلام به عنوان ديني است كه مخالف هر گونه زياده خواهي و برتري جويي است و لذا مديريت جهادي با رويكرد به اين عقبه استراتژيك معرف نوعي نظام اقتصادي و فرهنگی و سیاسی ... مبتني بر نظر گاه هاي ديني است .

 از اين رو يكي از مهمترين مسايل كه انقلاب اسلامي با آن روبرو است ، امور اقتصادي مي باشد و نگرش جهادي از بايسته هاي چنين تفکری  است و بايد آن رابه سازمان  و سرانجام برساند .

مصرف كم انباشت سرمايه وتوسعه اسلامی  سه مولفه كار آمد  نظام اقتصادي سالم اند و رهيافت آنها مديريت جهادي است .

تركيب سرمايه اجتماعي خلاق و نو آورد و  مسلط به فن آوري هاي روز از شاخصه هاي جمعيت پويا و جون ايران است و به عنوان مهمترين جز ء سازمان ها  و نهادها مي تواند بين سرمايه ، منابع و توليد ارتباطي منطقي برقرار  و آن را تبدیل به پول نماید ، اما التزام آن مديريت جهادي است .

بررسي ها نشان دهنده آن است كه سندهاي بالا دستي و تصويب قوانين متناسب با بافت مذهبي نظام مي تواند در ايجاد زمينه و تمهيد براي مديريت مبني بر الگوهاي جهادي موثر باشد .

موانع عدم تحقيق مديريت جهادي :

وجدان كاري و انضباط اجتماعي از جمله مولفه هاي تحقق اداره  بر مینای آموزه های جاري است و تعادل  در  زمان   بهره وري  و باز دهي  را ايجاب  مي نمايد .

 در پژوهشي كه صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران به عنوان نظر مردم تهران در باره وجدانكاري انجام داده، مي خوانيم  بيش از نيمي از پاسخگويان معتقد ند شاغلان در حدودي نظم و ترتيب لازم را رعايت مي كنند   و 26 درصد كاركنان را مقيد به رعايت نظم در حاضر شدن سركار نمي دانند و 9 در صد پاسخگويان معتقدند  وجدان كاري وجود ندارد و با  بالا رفتن ميزان تحصيلات اين درصد افزايش مي يابد ( علی حسيني ، اخلاق ضامن مديريت اسلامي ).

-          عدم باور به آموزه های دینی و اعتقادات برای حل مشکلات کلان

-          نا هماهنگي در تعهد وتخصص مديران

-          تبليغات رسانه اي نظام سلطه

-          عدم خود باوري واعتماد به نفس ديني

-          بي توجهي به درونزا بودن بنيان هاي فرهنگي –سياسي و اقتصادي

-          نوپا  پا بودن استقلال سياسي –اقتصادي و فرهنگي

-          نا هماهنگي در اركان و سازمان ها و ساختار های  سياسي

-          واردات بي رويه  واتكا بيش از اندازه به فروش نفت در مولفه اقتصادي

-          عدم تو جه به رهنمودها و فرامين حضرت امام خامنه اي مدظله العالي

-          عدم اعتقاد به اقتصاد مقاومتی  و بی انگیزگی برای عملیاتی نمودن آن

-          تلاش نظام سلطه برای اثر گذاری بر مدیریت جهادی و زدودن نقش دین در حل مشکلات و تبلیغ نظام لیبرال دموکراسی به عنوان ملجا  ملت ها وکینه توزی  با اسلام و ملت های مسلمان به منظور قطع مولفه های الگو ساز  انقلاب اسلامی .

میزان  تحقق مدیریت جهادی در سه دهه انقلاب اسلامی

هدایت حکیمانه ومدبرانه حضرت امام خمینی (ره) در بحران های ایجاد شده با پشتوانه دینی و مبتنی بر نگرگاه های مذهبی ، در دهه اول انقلاب در مدیریت بحران های سیاسی و نظامی مانند دفاع مقدس و خلق مفاهیم وشعارهای  جدید متناسب با نیاز، مانند، (امروز ایران کربلاست ، حسینیان آماده باشید). و نیز  زندگی معظم له سر شار از الگوهای جهادی است و به هر میزان بتوان آن را ترویج نمود ، در توسعه نظام مقدس جمهوری اسلامی تاثیر گذار است .

اقدام انقلابی و به روز ، و دقیق و در تراز با اسلام ، قرآن ، نظام اسلامی و ملت های مسلمان

در انتخاب حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی ) به  عنوان "ولی فقیه" و تکمیل کننده انتصاب معظم له بارزترین و با معنا ترین  ، عملی است که فحوای جهادی دارد و باید به آن پرداخته شود.

دفاع مقدس ، ارکان ، اجزا ، صدر و عجز آن ، تاثیر گذاری وتاثیر پذیری و  رویش ها از آن

ماحصل مدیریت جهادی است .

پیشرفت های علمی و پژوهشی و فتح قله های علمی مانند فن آوری هسته ای با رویکرد

مدیر یت جهادی به سرانجام رسید ه اند ، به روایت اسناد و عرصه مشهود تکنولوژی چرخه سوخت  هسته ای فلز زیرکونیوم دارای فن آ وری است که فقط تعداد کمی از کشورها ، توانسته اند ، به آن دست پیدا نمایند و نظام مقدس جمهوری اسلامی، یکی از این کشورها

است ، آیا این مهم جز با مدیریت جهادی به سرانجام می رسید .

توسعه در همه ابعاد و زیر ساخت ها اقتصادی و فرهنگی و آموزشی مبین رویکرد جهادی

به این موضوعات می باشد ، اما برای رسیدن به مطلوب ، روحیه جهادی  مستلزم استمرار

و پویایی است ، و اقعیت این است  که : برای رسیدن به هدف انقلاب در مسیر مطلوب هستیم

و باید تلاش کنیم ، به آن نزدیک شویم و فاصله ها را کم کنیم واین نیازمند مدیریت جهادی  است که همچنان با ید از چشمه خروشان و در جریان نظام اسلامی  ساری و جاری باشد . و بنظر می رسد با همین مقصود رهبری معظم انقلاب اسلامی این معنا را انشا نمودند.

آنچه از بررسی این سطور بدست آمده موید  آن است ، مدیریت جهادی دارای خواستگاه دینی و منقسم به انواع مختلف و از جمله مفاهیم سیاسی و فرهنگی مبتنی بر نگر گاه های روانشناختی و دارای بار ارزشی به منظور  تشجیع وهم افزایی ، فرصت ها وتهدیدات ، برای رسیدن به مطلوب اقتصادی ، فرهنگی و سیاسی وضع گردیده .انقلاب اسلامی ، دفاع مقدس

، ولایت حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی )، پژوهش های علمی دارای زمینه و تم جهادی هستند.

 عدم خوباوری دینی و اعتماد به نفس و تبلیغات نظام سلطه ، برای ترویج آموزه های لیبرالی

وعدم باور به اقتصاد مقاومتی  و درون زا بودن زیرساخت ها از آسیب های این حوزه است.

1-عمید حسن ، فرهنگ عمید ، انتشارات امیر کبیر ، چ دوم (تهران : 1368)

منابع و پی نوشت:

1-     -عمید حسن ، فرهنگ عمید ، انتشارات امیر کبیر ، چ دوم (تهران : 1368)

2-      فرهنگ عمید –فرهنگ بزرگ جامع نوین –اصول مدیریت اثر آقای کونتز وهمکاران ترجمه محمد هادی چمران، مقاله اخلاق ضامن مدیریت نوشته آقای علی حسینی از سایت ارزشی ایشان.